З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Болыс – ќкiмшiлiк-аумаћтыћ блiк, сондай-аћ осы блiктi басћарушы лауазымды ћызмет иесi. Дистанция

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	148/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 144 145 146 147 148 149 150 151 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

Керуен – алыс жерге жљк тасуѕа немесе сауда жасауѕа арналѕан клiк тiзбегi. Баж салыѕы
Сперанский Михаил Михайлович (1772–1839) – орыстыѓ белгiлi мемлекет жќне ћоѕам ћайраткерi. Эссен Петр Кириллович

Болыс
– ќкiмшiлiк-аумаћтыћ блiк, сондай-аћ осы блiктi басћарушы
лауазымды ћызмет иесi.
Дистанция
– Кiшi жљз жерiндегi шекара шебi маѓында тџратын ћазаћ-
тарды басћару љшiн ћџрылѕан ќкiмшiлiк бiрлiк.
Керуен
– алыс жерге жљк тасуѕа немесе сауда жасауѕа арналѕан клiк
тiзбегi.
Баж салыѕы
– мемлекеттiк органдар алып тџратын аћшалай салыћтыѓ
ерекше тлем тљрi.
Жарѕы
– белгiлi бiр џйымныѓ атћаруы тиiс ћызметi туралы, оныѓ ћџ-
ћыћтары мен мiндеттерi туралы ережелер жиынтыѕы. Ћазаћ ћоѕамыныѓ
ќкiмшiлiк заѓдарыныѓ жинаѕы.
Сперанский Михаил Михайлович
(1772–1839) – орыстыѓ белгiлi мемлекет жќне
ћоѕам ћайраткерi.
Эссен Петр Кириллович
(1772–1844) – Орынбордыѓ ќскери губернаторы (1817–1829).
?
*

109
«Сiбiр ќкiмшiлiгi орталыћтыѓ берген кiмi бойынша, ћазаћ даласына
татарлардан агенттер (кiлдер. – авт.) жiбердi. Олар «жаѓа ћџрылымды
ћабылдаудыѓ» пайдалы екенiне ћазаћтардыѓ кзiн жеткiзiп, кќмiл сенуiн
ћамтамасыз етуге тиiстi едi. Сйтiп Ћазан татарларынан iрiктелген молда-
лармен бiрге казактардыѓ шаѕын жасаћтары да жiберiлдi. 1824 жылы ал-
ѕашћы болып, Ћарћаралы жќне Ккшетау сыртћы округтерi ашылды.
Содан кейiн 1831 жылы Аягз округi, 1833 жылы Баянауыл, 1844 жылы
Ккпектi сияћты басћа да округтер ашылды. Округтердi ашуѕа Ћытай
љкiметiнiѓ наразылыѕы кп кедергi келтiрдi. Содан кейiн кп џзамай-аћ
ћытайлыћтар жоѓѕарларды талћандап, ћазаћтар Жоѓѕария жерiнiѓ бiр
блiгiне орналасып алды. Ћытай боѕдыханы Цзянь Лунь ћазаћтардыѓ жо-
ѓѕарлар жерiне орналасуына рџћсат еткен грамотаѕа ћол ћойып, бекiтiп
бердi. Бiраћ ол љшiн ћазаћтардыѓ Ћытай љкiметiне жасаћ (салыћ) тлеп
тџруы тиiс екенi ескертiлдi, ћазаћтардыѓ Пекинге депутация (елшiлер
тобын. – авт.) жiберуiне рџћсат етiлдi...
Жаѓа округтердiѓ ашылуына ћазаћтардыѓ жерге таласып, зара ала-
уыз болуы те-мте кмектестi. Олардыѓ зара дљрдараздыѕын Сiбiр ќкiм-
шiлiгi жалма-жан пайдалана ћойды – округтер ћџруды ћолдаѕандарѕа жќр-
демiн аямады. Gздерiнiѓ даулы болып жљрген мал жайылымдарын саћтап
ћалуды, тiптi жаѓа жерлер ћосып алуды кксеген ћазаћтардыѓ ынта-
ыћыласыныѓ кљштiлiгi оларды жаѓа округтердiѓ ашылуына келiсiм бе-
руге итермелеген еѓ басты себеп ћана болып ћойѕан жоћ, тiптi сонымен
ћатар ондай округтердiѓ ашылуына тiнiш жасауѕа да тљрткi болды. Орыс
империясыныѓ ћол астына тудi ћазаћтардыѓ ћабыл алуына олардыѓ ара-
сындаѕы жер дауы ѕана емес, сонымен ћатар ќр тљрлi болыстардаѕы сџлтан-
дар арасындаѕы билiк љшiн жанталасћан алауыздыћтар да ыћпал еттi».
Коншин Н
. Павлодардан Ћарћаралыѕа дейiн//Ћазаћ этнографиясы бо-
йынша жазылѕан еѓбектер. Павлодар, 2005, 89–92-беттер.
1.
Алѕашћы ашылѕан сыртћы округтердi атаѓдар.
2.
Округтердiѓ ашы-
луына ћандай жаѕдай кедергi келтiрдi?
3.
Жаѓа округтер ашылуыныѓ
себептерi неде болды?

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 144 145 146 147 148 149 150 151 ... 481