З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

112
3. Аћмола – аймаћтаѕы iрi сауда орталыѕы.
 Аћмола бекiнiсi мал
нiмдерiн фабрика-зауыт бџйымдарына айырбас жасаудыѓ дќстљрлi
орталыѕына айналды. Ћазаћстанѕа Орта Азиядан шыћћан керуен-
дер, Батыс Сiбiрдiѓ iшкi жаћтаѕы ћалаларынан жљк тиелген клiктер
келiп жеткен кезде, олар алдымен Аћмолаѕа ћарай аѕылатын бол-
ды. Бџл кезеѓде Аћмолада айырбас сауда кеѓ клемде ћыза тљсетiн.
Аћмола елдi мекенiнде Ресей жќне Орта Азия кпестерi љшiн
ћолайлы жаѕдайлар ћалыптасты. Олар здерiнiѓ алып келген тау-
арларын молынан сатты, жљк тасушылар мен керуен клiктерiн оп-
оѓай тапты. Петропавлдан шыѕып, Орта Азияѕа бет алѕан керуен-
дердiѓ iс жљзiнде Аћмолаѕа соћпай кетпейтiндерi жоћ едi. Аћмола-
ѕа Мќскеуден, Петербургтан, Тменгi Новгородтан, Iрбiттен, Ца-
рицыннан, сондай-аћ Орта Азияныѓ кптеген ћалаларынан алуан
тљрлi тауарлар жеткiзiлетiн.
Дала ћазаћтарымен жасалатын негiзгi сауда Петропавлдан бiрте-
бiрте Аћмолаѕа ауыса бастады. Аћмола iрi сауда орталыѕына айнал-
ѕан едi. Мќселен, Батыс Сiбiрдiѓ генерал-губернаторы 1851 жылѕы
жiберген есебiнде Аћмола станицасында жќрмеѓке ашуѕа рџћсат
сџраѕанын, онда 
«ћыруар кп керуендер келiп жататындыћтан, жќр-
меѓке ашудыѓ ћажеттiгiн жќне мџныѓ зi орасан зор пайда ќкелетiнiн»
атап крсеткен.
1852 
жылы Аћмола станицасында екi жќрмеѓке ашылды. Оныѓ
бiреуi 
Константинов 
жќрмеѓкесi жазда, ал екiншiсi 
Дмитриев
жќрмеѓкесi кљзде жџмыс iстейтiн болды. 
1865 
жылы олардыѓ жыл-
дыћ сауда айналымы шамамен бiр жарым миллион сомды ћџраѕан.
Ќсiресе 
Константинов жќрмеѓкесi
 ќйгiлi едi. ХIХ ѕасырдыѓ
соѓына ћарай оныѓ жылдыћ сауда айналымы 4 миллион сомѕа дейiн
жеттi. Ћала Аћмола, Атбасар жќне Ћарћаралы уездерiн ћажеттi та-
уарлармен ћамтамасыз етiп тџрды. Жергiлiктi сауданы кпес 
Кубрин-
дер 
ћадаѕалап отырды. Олар ћалада кптеген дљкен џстады. Ћаланыѓ
тѓiрегiнде жљзден астам жел диiрмендер, су диiрмендер, механика-
лыћ диiрмендер болды. Диiрмендердiѓ мџншалыћты кп болу себебi
ћалалыћтардыѓ да, дала ћазаћтарыныѓ да џнѕа деген сџранысыныѓ
артуына байланысты едi. Џнды ћала арћылы тiп жататын керуендер
де кптеп сатып алатын.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: