И.Г. Георги  Ћазаћстан аумаѕына дербес экспе- диция џйымдастырды.  1796

75
рыныѓ, тџрѕын љйлерiнiѓ, киiм-кешектерiнiѓ жќне басћа да назар ауда-
рарлыћ ерекшелiктерiнiѓ сипаттамасы»
 атты жан-жаћты да байсалды
жазылѕан жџмысын ќзiрлеп, жария еттi. Ол кiтапта ћазаћтардыѓ тџр-
мыс-тiршiлiгi, мќдениетi, ќдет-ѕџрыптары мен салт-жоралары, сон-
дай-аћ шаруашылыћ мiрiнiѓ ерекшелiктерi туралы аса ћџнды де-
ректер келтiрiлген.
Ресейдiѓ зерттеушiлерi Ћазаћстандаѕы жџмыстарын лкенi отар-
лаудыѓ мљдделерiн басшылыћћа ала отырып жљргiздi. Ћырѕыз-ћай-
саћ экспедициясын ћџрѕан 
И.К. Кириллов
 
«Ћырѕыз-ћайсаћ жќне ћара-
ћалпаћ ордалары туралы тљсiндiрулер»
 атты еѓбек жазып ћалдырды.
Онда автор ћазаћ пен ћараћалпаћ жерлерiн егжей-тегжейлi сипат-
тады: табиѕат жаѕдайларын, пайдалы ћазба байлыћтарын жќне сау-
да жолдарын крсетiп бердi. Ол Ресейдiѓ Орта Азия халыћтары жќне
ћазаћтармен сауда-экономикалыћ байланыстар орнатуыныѓ
мљмкiндiктерiн жќне мџныѓ пайдалы екенiн дќлелдеп шыћты.
Кiшi жљз аумаѕыныѓ табиѕи байлыћтарын зерттеуде Ресей Ѕылым
академиясыныѓ корреспондент-мљшесi 
П.И. Рычков
 ћызыћты
еѓбектер жазып ћалдырды. Gзiнiѓ iргелi еѓбектерiнiѓ арћасында
«Орынбор лкесiнiѓ Колумбы»
 деген даѓћћа блендi. Ол кезде Орын-
бор лкесiне Кiшi жљздiѓ жерлерi де ћарайтын. П.И. Рычков 
«Орын-
бордыѓ тарихы»
 жќне 
«Орынбор губерниясыныѓ топографиясы немесе
сипаттамасы»
 деген ћџнды еѓбектерiн жазды. Ол еѓбектерде ћазаћ-
тардыѓ Едiл-Жайыћ ѓiрiне Хаћназар ханныѓ билiгi кезiнде келгенi
жнiнде, Кiшi жљз ћазаћтарыныѓ Ресейдiѓ ћџрамына туiнiѓ бары-
сы туралы егжей-тегжейлi баяндайтын деректер бар. Автор Орын-
бор ћаласыныѓ, Жайыћ пен Орынбор шекаралыћ шептерiнiѓ са-
лынуын, Ресейдiѓ Орта Азия жќне ћазаћ даласымен сауда-саттыћ
байланыстарыныѓ ћалай орнатылѕанын бастан-аяћ баяндайды. Ол
Орынбордан Бџхараѕа бара жатћан кпестерге жергiлiктi халыћтар-
дыѓ тарихы жнiнде, тiптi араб тiлiнде жазылѕан болса да, ќдебиеттер
ала келуге тапсырыс беретiн. П.И. Рычков Е. Пугачев ктерiлiсiне
байланысты оћиѕаларды да жан-жаћты суреттедi. Ол ћазаћ халћыныѓ
тiлi мен мќдениетiн тереѓ бiлдi, ћазаћ фольклорыныѓ кптеген љлгi-
лерiн жинастырды.
ХVIII ѕасырдыѓ аяћ кезiнде жќне бiр орыс офицерi И.Г. Андре-
евтiѓ 
«Орта жљз ћырѕыз-ћайсаћтарыныѓ сипаттамасы»
 еѓбегi жа-
рыћ крдi. Автор Сiбiр шекаралыћ шебiнде џзаћ уаћыт ћызмет етiп,
ћазаћ халћыныѓ мiрi мен тџрмысын жаћсы зерттеген едi. Ол зiнiѓ
кiтабында Орта жљздiѓ тарихы мен шекарасы туралы егжей-тегжейлi
мќлiмет ћалдырды. Онда далалыћтардыѓ ќдет-ѕџрыптары мен салт-
жоралары жан-жаћты суреттеледi. Сондай-аћ ћазаћтардыѓ Ертiстiѓ
оѓ жаѕалауына ћашан ткенi туралы айтылады.
Gскемен бекiнiсiнде ћызмет еткен орыс офицерi генерал-майор
А.Д. Скалон алѕашћылардыѓ бiрi болып бiрегей орыс-ћазаћ сздiгiн

76
жасады. Мџныѓ зi жергiлiктi халыћты орыс
мќдениетiне тартудыѓ алѕашћы ћадамдары
жќне орыстардыѓ ћазаћ тiлiн љйренуге деген
талпынысыныѓ бiрi болды.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: