Џлы аћын ћай жерде жќне ћашан дљниеге келген едi?  2

320
§49. ПАТША ЉКIМЕТIНIЃ ЋАЗАЋСТАНДАЅЫ
ДIНИ САЯСАТЫ
Ћазаћтар ислам дiнiнiѓ сунниттiк баѕытын џстанды. Iшкi Ре-
сейден  Ћазаћстанѕа ћоныс аударушы шаруалардыѓ саны арта
тљсуiне байланысты патша љкiметi мџндаѕы
 
мџсылман халыћтыѓ
ћџћыѕына ћысым жасау саясатына кштi. ХIХ ѕасырдыѓ бас кезiнен
бастап патша љкiметi ћазаћ халћын шоћындырып, орыстандыру сая-
сатын жљргiзуге кiрiстi. Бџѕан жергiлiктi халыћ ћатты ћарсы-
лыћ крсеттi.
1. Ћазаћтардыѓ дiнi жќне дiни ќдет-ѕџрыптары.
 Ћазаћтар ислам
дiнiнiѓ сунниттiк баѕытын џстанды. Оларда ислам дiнiмен ћатар мџ-
сылман дiнiне дейiнгi дiни наным-сенiмнiѓ ћалдыћтары да саћталып
ћалѕан болатын. Мќселен, ћазаћтар ата-бабалар рухына сенетiн.
Ежелгi тљркiлердiѓ ћџдайы Тќѓiрге табынып, «Тќѓiр жарылћасын!»
деп алѕыс айтатын. Жаѓбыр жаумай, ћџрѕаћшылыћ болып, астыћ
шыћпай ћалѕан кездерi ћазаћтар ата-бабаларыныѓ бейiтi басына ба-
ратын. Аруаћтарѕа арнап 
«тасаттыћ»
«тасаттыћ»
«тасаттыћ»
«тасаттыћ»
«тасаттыћ»
 беретiн, дiни салт-сана
жоралѕыларын жасайтын. Олар ћасиеттi аруаћтарѕа, атап айтћанда,
Ћожа Ахмет Йасауиге табынатын. Кшпелi жќне жартылай кшпелi
халыћ арасында баћсылар (шамандар) елеулi орын алып келдi.
Ћазаћтар ћайтыс болѕан адамды мџсылманша жерледi. Ќр ру
туыстарын здерiнiѓ ќулеттiк зиратына жерледi. Gлген адамныѓ ту-
Дљйсенбай ћажы отбасымен.

321
ысћандары оныѓ жетiсiн, ћырћын, (кейде жљзiн) жќне жылын т-
кiзетiн. Ата-бабаларыныѓ аруаѕына арнап џлан-асыр ас беретiн. Ас
ќдетте адамныѓ ћайтыс болѕанына жыл толѕанда берiледi. Дќстљрлi
ћазаћ ћоѕамында астыѓ ќлеуметтiк жќне мќдени маѓызы љлкен бо-
латын. Онда аса маѓызды саяси, шаруашылыћ жќне ќлеуметтiк мќ-
селелер талћыланып, з шешiмiн тауып жататын. Ас кезiнде аћшаѓ-
ћан љйлер тiгiлетiн, аруаћтарѕа арнап ћџран баѕышталатын. Ондай
салтанатты жиынѕа алыс-жаћын рулардыѓ кiлдерi – аћсаћалдары,
аћындары, билерi, шешендерi, ќншiлерi мен балуандары арнайы ша-
ћырылатын. Ас кезiнде спорттыћ ойындар мен жарыстар ткiзiлетiн.
Бќйгеге ат ћосу, балуан кљрестiру, жамбы ату, аћындар 
айтысын
ткiзу, ќн мен жырѕа кезек беру љлкен жиынныѓ сќнiн кiргiзiп, мќ-
нiн арттыра тљсетiн. Ќрине, џлан-асыр љлкен ас беру дќулеттi, бай
адамдардыѓ ѕана ћолынан келетiн. Ћазаћ тарихында Абылайдыѓ,
Gскенбайдыѓ (Ћџнанбайдыѓ ќкесi), Саѕынайдыѓ асы деген џлан-
асыр астар белгiлi.
Ћазаћ даласынан да кiсiлер ћажылыћћа бара бастады. ХIХ ѕасыр-
дыѓ соѓына ћарай Дљйсенбай ћажы, Шегет ћажы, Баязид ћажылар,
т.б. Меккеге барып, з парыздарын теп ћайтты.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: