З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

10
ћазаћтар ћџрылтай жиналысына жiберiлмедi. Gздерi туып-скен
кеѓ-байтаћ даланыѓ ќр сљйем жерiн ћорѕап ћалу жолында жиi-
жиi кљреске шыѕуѕа тура келдi. Сондыћтан да ћару-жараѕы бар,
оны шебер ћолдана бiлетiн адамдарѕа деген ћџрмет жоѕары едi.
Ћазаћтарда рулыћ-тайпалыћ жасаћ ћџру дќстљрi де болѕан. Оны
сол рудыѓ басшылары басћарѕан. Ондай жасаћтар негiзiнде
жауынгерлiк ћабiлетi кљштi атты ќскер тљрiнде ћџрылатын. Дала-
ныѓ ќрбiр тџрѕыны Отанѕа ћауiп тнгенде, елiн ћорѕау љшiн ћару-
жараѕын асынып атћа ћонды.
Ќр рудыѓ, ќр тайпаныѓ з 
жауынгерлiк џраны
 болатын. Ќр
адам бала кезiнен бастап ат ћџлаѕында ойнауѕа жќне ћару-жараћ
тљрлерiн шебер ћолдануѕа жаттыѕатын. Аѓ аулауѕа шыѕу, дќс-
тљрлi ат-спорт ойындары жќне басћа да жарыс тљрлерi далалыћ-
тардыѓ бойында ерекше жауынгерлiк ћабiлеттердi ћалыптасты-
ратын болѕан.
Ћазаћтар ћару-жараћтыѓ 
найза, ћылыш
 (семсер, наркескен, се-
лебе), 
садаћ, айбалта, гљрзi-шоћпар
 сияћты тљр-тљрiн пайдаланѕан.
Мљмкiндiгi неѕџрлым мол жауынгерлер љстiне болат 
сымнан тоћылѕан
сауыт,
 басына 
темiр дулыѕа
 киетiн. Ћару-жараћтар жасайтын темiр
џсталары далалыћтардыѓ ћџрметiне бленетiн. Тiптi темiр џстала-
рына табынатындар да болѕан. Ћазаћтар ћайыѓ 
шоћпарлар 
мен 
сойыл-
дарды 
да, 
бiлтемен от алатын
 мылтыћтарды да ћару ретiнде џстай-
тын. Оћ-дќрi ћолдан жасалатын, бiраћ оныѓ сапасы тмен болатын.
Дала тџрѕындары мылтыћ пен оћ-дќрiнi Орта Азия хандыћтарынан,
кей-кейде башћџрттар мен ћалмаћтардан сатып алатын. ХIХ ѕасыр-
XVIII ѕасырдаѕы ћазаћтардыѓ ћару-жараѕы.

11
дыѓ екiншi жартысынан бастап садаћ, найза, сљѓгi, семсер, айбалта
сияћты ћарулар ћолданудан бiрте-бiрте шыѕа бастады.  Ћазаћтар
ендiгi жерде оћ ататын ћаруды кбiрек пайдаланатын болды.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: