78
моторлы жазығының доғалармен шектелген, білектің шынтақ буындарымен
қозғалысы кезіндегі бөлігін айтады.
4.4 Табиғи жарықтандыруды есептеу
Табиғи жарықтандыру бұл – күндізгі жарықпен терезелер арқылы
бөлмелердің бөгеттеуші құрылымындарына кіретін жарықтандыру. Табиғи
жарықтандырудың сипаттамалары күннің уақытына және аймақтың сипатына
өте тәуелді, өйткені кең шектерде ауысады.
Зерттелетін бөлме келесі өлшемдерге ие: ұзындығы А 5 м, ені В 3 м
және биіктігі Н 4 м. Жұмыс бетінің жазық деңгейінен биіктігі 0,8 м. Табиғи
жарықтандыру коэффициентінің нормаланған мәні 4.1 формуламен
анықталады:
, (4.1)
мұндағы
– III топ үшін КЕО мәні,
=1,3;
m – жарықтық климат коэффициенті, m=0,9;
C – жарықтық климат коэффициенті, егер сәулелік саңылаулар
ғимараттың сыртқы қабырғаларында болса, C=0,75.
4.1 формулаға мәндерді қойып, келесіні аламыз:
.
Зерттелетін бөлмедегі шеткі сәулелің саңылаулардың ауданын
есептейік. Ол жұмыс орнындағы нормаланған жарықтандыруды қүру үшін
қажет.
Шеттік жарықтандыру кезінде табиғи жарықтандыру коэффициенті
нормаланған мәндерін қамтамасыз ететін сәулелік саңылаулардың ауданын S
4.2 формуласымен анықтайды:
,
(4.2)
мұндағы – бөлме ауданы,
;
–
КЕО нормаланған мәні,
1,2;
– запас коэффициенті, =1,2;
–
жарықты
өткізудің
жалпы
коэффициенті,
формуласы
бойынша
есептеледі.
Жалпы коэффициент = 0,43;
– терезелердің жарықтық сипаты
79
– шеткі жарықтандыру кезіндегі КЕО өсу коэффициенті,
беттен шағылған жарық арқасында пайда болады.
және
деп аламыз.
Анықтайық , ол үшін алдымен табу керек:
Осыдан =8,5. Барлық мәндерді 4.2 формулаға қояйық:
(м
2
).
4.5 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Жарықтандыруды есептеу үшін қажетті шамдар санын анықтайық.
Жасанды жарықтандырудың параметрлерін есептейміз.
Жасанды жарықтандыру үшін әдетте люминисцентті шамдарды немесе
светодиодты шамдарын қолданады. Ары қарай люминисцентті шамдарды
қолданамыз, өйткені светодиодты шамдарымен салыстырғанда, олар келесі
артықшылықтарға ие:
- спектрлік құрамы бойынша күндізгі, табиғи жарыққа жақын;
- ПӘК-і жоғарырақ (светодиодты шамдармен салыстырғанда 1,5-2 есе
көбірек);
- көтеріңкі жарық беру (светодиодты шамдармен салыстырғанда 3-4 есе
көбірек;
- жұмыс істеу мерзімі ұзағырақ;
- қолданыстағы жеңілдігі.
Компьютерде жұмыс анағұрлым ақыл-ой қарбаластығымен және
операторға эмоционалды жүктемемен, жоғары көру қарбаластығымен және
арқа мен қол бұлшықеттеріне біраз үлкен жүктемемен сипатталады. Дұрыс
құрылған оператордың жұмыс аймағы және онда элементтердің дұрыс
орналасуы үлкен рөл атқарады.
Ұзындығы 5 м, ені 3 м және ауданы 15 м
2
болатын бөлме үшін
жарықтандыруды есептейміз. Жарықтық ағын әдісін қолданайық. Бетке
түсетін жарықтық ағынды 4.3 формула бойынша анықтаймыз:
,
(4.3)
80
мұндағы E – нормаланған минималды жарықтандыру. Оператордың
жұмысын дәл жұмыстар разрядына анықтауға болады,
сондықтан, E = 300 лк;
S – жарықтандырылатын бөдменің ауданы, S = 15 м
2
;
Z – орташа жарықтандырудың минималды жарықтандыруға
қатынасы (әдетте 1,1-1,2-ге тең деп алынады), Z = 1,1;
K – запас коэффициенті, шамдарды қолдану кезіндегі
шамдардың ластануы нәтижесінде жарықтық ағынның
азаюын ескереді (оның мәні бөлменің түрі және жүргізілетін
жұмыстар сипатына байланысты, біздің жағдайда K = 1,5);
n – қолдану коэффициенті. Есептелетін бетке түсетін
жарықтық ағынның барлық шамдардың ағынына қатынасы,
және
бірліктің
бөліктерімен
саналады:
шамдардың
сипаттамаларынан, бөлменің өлшемдерінен, төбе және
қабырғалар түсінен (төбеден (Рп) және қабырғадан (Рс)
шағылу
коэффициенттерімен
сипатталады)
тәуелді.
Коэффициенттер шамасы Рс 40% және Рп 60%.
Әртүрлі шамдарды қолдану коэффициенттері кестесі бойынша n-ды
анықтаймыз, ол үшін бөлменің индексін 4.4 формуласы бойынша есептейміз:
, (4.4)
мұндағы A – жарықтандырылатын беттің ұзындығы, A = 5 м;
B – жарықтандырылатын беттің ені, B = 3 м;
h – шамдардың іліну биіктігі, h = 2,92.
Бөлменің индексін біле отырып, n = 0,22 аламыз. 4.3 формулаға
мәндерін қоя отырып аламыз:
(Лк).
Жарықтық ағыны F=4320 Лк тең, ЛБ40-1 түрлі люминисцентті
шамдарды қолданамыз.
Қажетте шамдар санын 4.5 формула бойынша есептейміз:
,
(4.5)
мұндағы F – жарықтық ағын, F = 33750 Лк;
