Өзара әрекеттестікті талдау

Маңғыстау облысын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) «Маңғыстау облысының дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы туралы» облыстың мәслихат сессиясының 19.01.2011 жылғы №30/359 шешімімен бектілді. Бағдарламаны іске асыру мақсатында, Маңғыстау облысы әкімдігінің 2011 жылғы 5 мамырдағы №63 қаулысымен 2011-2015 жылдарға арналған Іс-шаралар жоспары (бұдан әрі – Жоспар) бекітілді.

Бағдарламаға Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарының, мемлекеттік және салалық бағдарламалардың мақсатты индикаторлары біріктірілген. Бағдарламаның мақсатты индикаторлары мен нәтиже көрсеткіштеріне қол жеткізу жоспарланған мерзімнің аяқталуына қарай көздестірілген, бірқатар индикаторлар бойынша жыл қорытындысында аралық көрсеткіштер жоқ.

Тұтастай алғанда, Бағдарлама бойынша 26 мақсат, 48 мақсатты индикатор, 104 нәтиже көрсеткіші көздестірілген. Оның ішінде, 2012 жылдың қорытындысы бойынша 36 (75%) мақсатты индикаторға қол жеткізілді, 7 (14,6%) индикаторға қол жеткізілмеді, 3 (6,3%) индикатор бойынша статистикалық деректер жоқ, 2 (4,2%) индикатор 2013-2015 жылдарға есептелгендіктен, мерзімі келіп жеткен жоқ. 104 тіклей нәтиже көрсеткішінің (ТНК) 77 (74%) көрсеткіш орындалды, 21 (20,2%) көрсеткіш орындалмады, 4 (3,8%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ, 2 (2,0%) көрсеткіш бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ.

2012 жылға арналған Жоспарда 102041,3 млн. теңге жалпы сомасына 297 іс-шараны, оның ішінде 1-бағыт «Экономиканы дамыту» бойынша – 48165,3 млн. теңге сомасында 67 іс-шараны, 2-бағыт «Әлеуметтік даму» - 27268,7 млн. теңге сомасында 146 іс-шараны, 3-бағыт «Өңірдің инфрақұрылымдық кешенін дамыту» бойынша – 25666,4 млн. теңге сомасында 58 іс-шараны, 4-бағыт «Аумақтық (кеңiстiктiк) жайластыруды дамыту» бойынша – 866,4 млн. теңге сомасында 20 іс-шараны, 5-бағыт «Мемлекеттік жергілікті басқару мен өзін-өзі басқару жүйесін дамыту» бойынша – 74,5 млн. теңге сомасында 6 іс-шараны іске асыру көзделген. 297 іс-шараның 6-ауы қаржыланлдыру болмағандықтан және өзге де себептерден орындалмады.

Бағдарлама бағыттарының кесініндегі талдау қорытындылары былайша көрсетілген:

Осы бағыт бойынша бағдарламада 12 мақсат, 19 мақсатты индикаторлар көздестірілген, 9 (47,4%) индикаторға қол жеткізілді, 6 (31,6%) индикаторға қол жеткізілмеді, 2 (10,5%) индикатор бойынша статистикалық деректе жоқ, 2 (10,5%) индикатор бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ; 47 нәтиже көрсеткішінің 26 (55,3%) көрсеткіші орындалды, 15 (31,9%) көрсеткіш орындалмады. 4 (8,5%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ, 2 (4,2%) көрсеткіш бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ.

1 бөлім (мақсат) «Экономиканың тұрақты өсуін, халықтың әл-ауқатын көтеруді, жоғары қосылған құны бар дайын өнімді сыртқы рыногқа жылжытуды қамтамасыз ететін өңірдің бәсекеге қабілетті мамандандырылуын қалыптастыру» бойынша 5 мақсатты индикатор көздестірілген (100%) (ол бойынша статистикалық деректер жоқ), 4 нәтиже көрсеткішінің 3 көрсеткіші орындалды (75%), 1 көрсеткіш орындалмады (25%).

Статистика органдары ЖӨӨ бойынша статистикалық деректерді тоқсан сайын есепті кезеңнен 2-3 айдан кейін беретін және бүгінге 2012 жылдың деректері жоқ болғандықтан, «Жалпы өңірлік өнімнің нақты көлем индексі, өткен жылға %-да» мақсатына және «Жалпы өңірлік өнімнің көлемі» ТНК-не қол жеткізілгенін бағалау мүмкін емес.

105,8% құраған «2012 жылдағы инфляция деңгейі» тікелей нәтиже көрсеткіші орындалды (жоспар - 106%). Осы көрсеткіш теріс сипатқа ие (мейлінше аз болғаны жақсы). Сондай-ақ, «Экспорт» (жоспар 6501,2 млн. АҚШ доллары болғанда, нақтысы – 568,1 млн. АҚШ доллары) және «Импорт» (жоспар 617,3 млн. АҚШ доллары болғанда, нақтысы – 568,1 млн. АҚШ доллары) ТНК орындалды. Ескертпе: «Экспорт» ТНК теріс сипатқа ие (мейлінше аз болғаны жақсы).

2 бөлім (мақсат) бойынша «Индустрияландыру бағдарламаларын тиімді іске асыру, өңдеу өнеркәсібінің перспективалы салаларын дамытуды қамтамасыз ету, электр энергиясына қажеттілікті қамтамасыз ету, инновациялық кәсіпкерлік үшін қолайлы жағдай құру» бойынша 3 индикатор көздестірілген, 1 (33,3%) индикаторға қол жеткізілді, 2 (66,7%) индикаторға қол жеткізілмеді; 6 нәтиже көрсеткішінің 2 (33,3%) көрсеткіш орындалды, 2 (33,3%) көрсеткіш орындалмады, 1 (16,7%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ, 1 (16,7%) көрсеткіш бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ.

«Өнеркәсіптік өнімнің нақты көлем индексі – 99,8%» мақсатты индикаторы күтілгеннен жоғары қалыптасты (жоспар - 98%). «ЖӨӨ-дегі өнеркәсіп үлесі» (жылға арналған жоспар – 57,2%, 2012 жылдың 9 айындағы нақтысы – 58,1%), «Өңдеу өнеркәсібінің өнімін экспорттаудың өсуі» (жоспар – 23,1%, нақтысы – 28,2%) ТНК-не қол жеткізілді.

Өнеркәсіптік өнім НКИ-нің төменгі индексі облыста игеріліп жатқан көмірсутегі кен орындарының жыл сайынғы табиғи түгесілуі және 2012 жылғы қаңтар-ақпандағы қиын ауа райы жағдайлары себебінен көмірсутегі шикізатын өндірудің төмендеуімен байланысты (тау-кен өндіру өнеркәсібі жалпы көлемнің 94%-ын құрайды).

«Өңдеу өнеркәсібінің өнімін шығарудың нақты көлем индексі» индикаторына қол жеткізілмеді (жоспар 90% болғанда, 84,3%). «Электр энергиясын өндірудің артуы» индикаторына іс жүзінде қол жеткізілді (жоспар 4,93% болғанда, 4,6%).

«Өңдеу өнеркәсібіндегі еңбек өнімділігінің өсуі» ТНК-не қол жеткізілмеді (жоспар 33 мың АҚШ доллары/адам, болғанда нақтысы 27,3% құрады).

Өткен жылмен салыстырғанда өңдеу өнеркәсібіндегі өндіріс көлемінің төмендеуі (69,2 млрд. теңге) негізгі салалар: химия өнеркәсібіндегі, машина жасаудағы, дайын металл бұйымдары өндірісіндегі, металлургиядағы өндіріс көлемінің төмендеуімен байланысты.

Тиісінше «ЖӨӨ құрылымындағы өңдеу өнеркәсібінің үлесі» ТНК орындалмауда (жоспар 2,8% болғанда, 2012 жылдың 9 айындағы нақтысы – 2,2%).

Жағдайды жақсарту мақсатында, өнеркәсіптік кәсіпорындардың өндірістік көрсеткіштеріне тұрақты түрде мониторинг жүргізілуде. Өңдеу секторының кәсіпорындарын жүктеуге жәрдемдесу бойынша жұмыс тұрақты негізде жүргізілуде.

Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаны іске асыру жалғасуда. Маңғыстау облысы бойынша Индустрияландыру картасына жалпы сметалық құны 627 млрд. теңге болатын және шамамен 31 мың жұмыс орны құрылатын 36 жоба енгізілген. Оның ішінде, өңірлік Индустрияландыру картасына жалпы сметалық құны 233 млрд. теңге болатын және жаңадан 10,4 мың жұмыс орны құрылатын 33 жоба, республикалық Индустрияландыру картасына жалпы сметалық құны 394 млрд. теңге болатын және жаңадан 21,2 мың жұмыс орны құрылатын 3 жоба енгізілді.

Облыста 2010 жылы 36,4 млрд. теңге сомасында 8 объект пайдалануға беріліп, жаңадан 2255 тұрақты жұмыс орны құрылды. 2011 жылы сметалық құны 84 млрд. теңге болатын және жаңадан 2761 тұрақты жұмыс орны құрылған 9 объектінің құрылысы аяқталды. 2012 жылы сметалық құны 11 млрд. теңге болатын және жаңадан 291 жұмыс орны құрылған мына 6 жоба аяқталып, пайдалануға берілді:

1. «Мұнайдан тұратын қалдықтарды қайта өңдеу бойынша «Шырын» зауытының құрылысы» «Эко – су тазарту» ЖШС;

2. «UHT өңделген сүт және балмұздақ өндірісі бойынша жаңа қуаттылықты іске қосу. Ашыған сүт өнімдерін шығару бойынша қуаттылықты кеңейту «Гурман» ЖШС;

3. «Аммиак, азот қышқылы және аммиак селитра өндірісін тұрақтандыру және жаңғырту» жобасы «ҚазАзот» ЖШС;

4. «Ақтау қаласындағы мұнай мен мұнай өнімдерін сақтау терминиалының құрылысы» «АСКИ-Маңғыстау» ЖШС;

5. «Полиэтилен құбырларын шығару бойынша зауыт» «Арлан Group- Aktau» ЖШС;

6. «Тауарлық-бекіре фермасының құрылысы» «Осетр-Аралды» САС.

2.1. бөлім (мақсат) «Мұнай-газ саласын тиімді дамыту арқылы өңір экономикасының тұрақты және теңгерімді өсуін қамтамасыз ету» бойынша 2 индикатор көздестірілген, 1 (50%) индикаторға қол жеткізілді, 1 (50%) индикатор бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ; 4 нәтиже көрсеткішінің 3 (75%) орындалды, 1 (25%) көрсеткіш орындалмады.

«Өткен жылға қарағанда мұнай өндіру көлемінің жыл сайынғы өсу қарқыны – 99,1%» мақсатты индикаторы күтілгеннен жоғары қалыптасты (жоспар – 98,9%). «Мұнай өндіру көлемі» (жоспар және нақтысы - 17,7 млн. тонна), «Мұнай-газ секторындағы еңбек өнімділігі» (жоспар 155 мың АҚШ доллары/адам болғанда, 269 мың АҚШ доллары/адам) ТНК-не қол жеткізілді. «Газ өндіру көлемі» ТНК-не қол жеткізілмеді (жоспар 2,6 млрд. теңше метр болғанда, 2,27 млрд. теңше метр).

2.2. бөлім (мақсат) «Маңғыстау облысының құрылыс индустриясын және құрылыс материалдары өндірісін дамыту» бойынша 1 индикатор көздестірілген, оған қол жеткізілді; 2 нәтиже көрсеткіші де орындалды.

«Металл емес өзге де минералды өнімдер өндірісінің НКИ» индикаторы жоспар 103% болғанда, 104,1% құрады. Металл емес өзге де минералды өнімдер өндірісінің көлемі 2012 жылы 10530 млн. теңгені (жоспар 9300 млн. теңге болғанда), осы саладағы еңбек өнімділігі 18,1 мың АҚШ долларын (жоспар 8 мың АҚШ доллары) құрады.

2.3. бөлім (мақсат) «Өңірде өндіріс құру арқылы құн-салмақ коэффициенті төмен дәрі-дәрмектер жеткізу бойынша шығындарды азайту» бойынша 1 индикатор көздестірілген, оған қол жеткізілді; 2 ксөрсеткіштің 1 (50%) көрсеткші орындалып, 1 (50%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ.

Негізгі фармацевтикалық өнімдер өндірісінің НКИ 2012 жылы жоспар 135% болғанда, 144,2% құрады. Индикаторға қол жеткізілді. Фармацевтикалық өнеркәсіп өнімі өндірісінің көлемі 97,2 млн. теңгені құрады (жоспар – 96 млн. теңге). Фармацевтикалық өнеркәсіптегі еңбек өнімділігі бойынша статистикалық деректер жоқ (жоспар – 9,5 млн. теңге). Бұл бүгінге осы салада ірі кәсіпорындардың болмауына, ал пайдалануға беруге жоспарланған «МедикалФармЧа-Кур» ЖШС-нің сұйық дәрілік формалар мен медициналық мақсаттағы бұйымдар шығару бойынша фармацевтикалық кешені ҚР ИЖТМ-мен келісім бойынша 2013 жылдың соңына ауыстырылды.

2.4. бөлім (мақсат) «Өндіріс көлемін одан әрі дамыту және арттыру, химия өнімдерін экспорттау үшін жағдай жасау» бойынша 2 индикатор көздестіріліп, оған қол жеткізілді; 3 нәтиже көрсеткішінің 2 (66,7%) көрсеткіші орындалып, 1 (33,3%) көрсеткіші орындалмады.

Химия өнеркәсібіндегі өндіріс көлемі 2012 жылы 13560,7 млн. теңгені құрады (жоспар – 14550). Химия өнімдері өндірісінің НКИ 73,2% құрады (жоспар - 95%). Төмендеу өнеркәсіпті қайта құру және жаңғырту бағдарламасын іске асыру бойынша жұмыстарды жүргізу үшін «ҚазАзот» ЖШС-нің 3 айға тоқтатылуына байланысты.

2.5. бөлім (мақсат) «Өңірдің өңдеу өнеркәсібіндегі машина жасау үлесін арттыру» бойынша 1 индикатор көздестірілген, оған қол жеткізілді; 2 нәтиже көрсеткіші де орындалды. «Машина жасау саласының НКИ» индикаторы бойынша күтілетін көлемдерге қол жеткізілді 71,7%. Алайда, 2011 жылмен салыстырғанда төмендеу негізгі кәсіпорындарындағы өндіріс көлемінің азаюына байланысты («КМК» ЖШС-де тұрақты негізгі тұтынушы «ҚазМұнайГаз»БӨ» АҚ тарапынан берілетін тапсырыстар көлеміәнің 50%-ға дейін төмендеуі; «Маңғыстау облысының кеме жөндеу зауыты» ЖШС-де жеткілікті тапсырыс көлемінің болмауына (жете жүктелмеген).

Машина жасаудағы еңбек өнімділігі 2012 жылы 13,1 мың АҚШ долларын құрады (жоспар – 12 мың АҚШ доллары).

2.6. бөлім (мақсат) «Металлургия және дайын металл бұйымдарын шығару» бойынша 2 индикатор көздестірілген, оның 2-еуіне қол жеткізілді (100%); 4 нәтиже көрсеткішінің 3 көрсеткіші (75%) орындалып, 2 көрсеткіші (25%) орындалмады.

«Металлургия өнеркәсібінің НКИ» индикаторына (жоспар 80% болғанда, 76,5%), «Машиналар ме құрал-жабдықтардан басқа, дайын металл бұйымдар өндірісінің НКИ» нәтиже көрсеткішіне (жоспар 8500 млн. теңге болғанда, 7591,1 млн. теңге) қол жеткізілмеді.

Металлургия кәсіпорындары - «CaspianStal» ЖШС-де және «Ақтау болат құю зауытының» ЖШС-де айналым қаражатының жеткіліксіздігіне байланысты өндіріс көлемі төмендеді. «CaspianStal» ЖШС 2011 жылғы шілдеден бастап әкімшілік-басқарушылық кедергілерге байланысты тоқтап тұр (құрылтайшылардың ауысуы).

Дайын металл бұйымдарының өндірісінде Қашаған кен орнын игерудің екінші фазасын іске асыру мерзімдерінің ауысуына байланысты, негізгі кәсіпорындао – «Кеппел Қазақстан» ЖШС, «КСОІ» ЖШС, «Ерсай» ЖШС өндіру жүктемесі проблемасына кезікті.

2.7. бөлім (мақсат) «Өңірдің өңдеу өнеркәсібіндегі жеңіл өнеркәсіп үлесін арттыру» бойынша 1 индикатор көздестірілген, ол бойынша статистикалық деректер жоқ; 3 нәтиже кеөрсеткішінің 2 (66,7%) көрсеткіші орындалып, 1 (33,3) көрсеткіші орындалмады.

Жеңіл өнеркәсіптегі еңбек өнімділігі жоспарланған 6 мың АҚШ доллары/адам орнына 7,3 мың АҚШ доллар/адам құрады. Жеңіл өнеркәсіп кәсіпорындары мен облыстың мұнай-газ секторы кәсіпорындарының арасында өзара ынтымақтастық туралы меморандумдар жасасылды.

Өсуге қарамастан (115,5%), жеңіл өнеркәсіп өндірісі НКИ-нің жоспарланған деңгейіне қол жеткізілмеді (жоспар – 119,8%). Жеңіл өнеркәсіптегі өндіріс көлемі 2012 жылы 1281 млн. теңгені құрады (1210 млн. теңге).

3 бөлім (мақсат) «Ауыл шаруашылығы өнімдерін ішкі рыног тұтынушыларын қанағаттандыруға жеткілікті көлемде өндіру негізінде облыстың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету» бойынша 1 индикатор көздестіріліп, оған қол жеткізілді; 6 нәтиже көрсеткішінің 2 (33,3%) көрсеткіші орындалды, 2 (33,3%) көрсеткіші орындалмады, 1 (16,7%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ, 1 (16,7%) көрсеткіш бойынша мерзімі келіп жеткен жоқ.

Ауыл шаруашылығында 7174,1 млн. теңгенің өнімі өндірілді. Жалпы өнімнің нақтиы көлем индексі 95% құрайды (жылға арналған жоспар - 103%). Төмендеу себебі - өсімдік шаруашылығындағы көлемдердің төмендеуі. Бұдан басқа, ауыл шаруашалығы тауарларын өндірушілердің статистика органдарына берген ақпараттарының және статистикалық есептілікке енгізілген көрсеткіштердің сәйкес келмеуі кездеседі, бұл өсімдік шаруашылығы бойынша НКИ-нің төменгі нәтижелеріне ықпал етті.

Мал шаурашылығында төлдің за болуына, кейбір аудандардағы мал басының төмендеуіне және союға өткізілген мал жағдайына (семіздігі орташа және төмен) байланысты НКИ төменгі күйінде қалыптасты (101%). Алайда, агроөнеркәсіптік кешендегі еңбек өнімділігінің өсуі байқалады (жоспар 9,6 мың АҚШ доллары/адам болғанда, нақтысы 15,2 мың АҚШ доллар/адам құрады).

4 бөлім (мақсат) «Шағын және орта кәсіпкерліктің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ететін рыногтық инфрақұрылымды дамыту. Жалпы өңірлік өнім құрылымындағы сауда саласының үлесін арттыру» бойынша 2 индикатор көздестіріліп, оның 1 (50%) индикаторына қол жеткізілді, 1 (50%) индикаторына қол жеткізілмеді; 2 нәтиже көрсеткішінің 1 (50%) көрсеткіші орындалды, 1 (50%) көрсеткіші орындалмады.

Шағын және орта кәсіпкерлік субъекьілері шығарған өнімнің нақты көлем индексі 2012 жылы жоспар 100,5% болғанда, 100,7% құрады, индикаторға қол жеткізілді. «Бөлшек сауданың нақты көлем индексі» индикаторы бойынша жоспарланған көлемдерге қол жеткізілмеді, жоспар 111% болғанда, нақтысы – 108,2%. Бөлшек сауда айналымының көлемі 2012 жылы 72,1 млрд. теңгені құрады.

«1000 тұрғынға шаққандағы шағын және орта кәсіпкерліктің белсенді субъектілері санының өсуі «ТНК орындалды – 46,75 (жоспар – 43,5). 1. 10.2012 жылғы деректер бойынша «Жалпы өңірлік өнім құрылымындағы шағын және орта бизнес үлесінің артуы» ТНК орындалмауда – 18,2% (жоспар – 25,8%). 2012 жылдың қорытындысы бойынша жақсару күтілмеуде.

5 бөлім (мақсат) «Инвестициялық ахуалды жақсарту, облыстың инвестициялық жобалары мен тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алуда қазақстандық және жергілікті қамту үлесін арттыру» бойынша 3 индикатор көздестіріліп, 1 (50%) индикаторға қол жеткізілді, 1 (50%) индикаторға қол жеткізілмеді; 9 нәтиже көрсеткішінің 3 (33,3%) көрсеткіші орындалды, 5 (55,6%) көрсеткіші орындалмады, 1 (11,1%) көрсеткіш бойынша статистикалық деректер жоқ.

«Негізгі капиталға инвестициялардың нақты көлем индексі» мақсатты индикаторы күтілгеннен жоғары қалыптасты – 100,6% (жоспар - 94%). Алайда «Тауарларды, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді жалпы сатып алу көлемінде қазақстандық қамту үлесін арттыру» идикаторына қол жеткізілмеді – 41,4% (жоспар 42,5% болғанда). Бұл ретте, «Мемлекеттік мекемелер мен ұйымдардың тауарлар мен қызметтерді сатып алудағы қазақстандық қамту үлесі» (жоспар - 87% болғанда, 78%) және «Жүйе құраушы кәсіпорындардың тауарларды сатып алудағы қазақстандық қамту үлесі» (жоспар 7% болғанда, 4,7%) ТНК орындалмады.

Негізгі капиталға инвестициялар көлемі 2012 жылы 393 млрд. теңгені құрады (2011 жыл – 369,6 млрд. теңге). «Халықтың жан басына шаққандағы негізгі капиталға инвестициялар» ТНК орындалды (жоспар – 704010 мың теңге, нақтысы – 705700 мың теңге). «Өңдеу өнеркәсібіндегіі негізгі капиталға инвестициялардың НКИ» ТНК орындалмады – 184,2% (жоспар - 216%).