Усупов сабий сейтказиевич

жүктеу 9,29 Mb.

бет	1/737
Дата	02.01.2020
өлшемі	9,29 Mb.
	#25809

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 737

1.1. Статиканың негізгі ұғымдары мен аксиомалары

Кіріспе

Заттар қорғалыстарын зерттейтін ғылымдар жаратылыстану деп аталатыны белгілі десек, теориялық механиканы жаратылыстану ғылымдарының саласына жатқызуға болады. Өйткені, ол механикалық қозғалыстың ең жалпы заңдылықтарын зерттеп, анықтайды.

Теориялық механиканың негізгі мақсаты – күштер әсерлерінен туындайтын денелердің механикалық қозғалыстарының ең жалпы заңдылықтарын анықтау, олардың іс жүзінде қолдану жолдарын көрсету болып табылады.

Механикалық қозғалыс деп дененің өзге денелерге қарағандағы кеңістіктегі орнының уақыт өтуіне байланысты өзгеріп отыруын айтамыз. Механикада денені қозғалысқа келтіруші немесе оның қозғалысын өзгертуші физикалық себепті күш деп атайды. Күш – материялық денелердің өзара механикалық әсерлесулерінің өлшемі ретінде алынады.

Қысқаша айтқанда, механика – материялық денелердің қозғалыстары және әсерлесулері туралы ғылым.

Механикалық қозғалыстың табиғатта да, техникада да өте жиі кездесетінін ескерсек, қазіргі жаратылыстану мен техника үшін теориялық механиканың мәні қандай зор екені өзінен өзі түсінікті болады. Бұдан теориялық механиканы қазіргі техниканың ғылыми негізі деп айта аламыз.

Теориялық механика өмір (өндіріс, техника) талабынан келіп шыққан, онымен бірге дамыған ғылым болып табылады.

Галилей мен Ньютон негізін салған классикалық механика біздің өмірімізде кең түрде қолданылады.

Теориялық механика үш бөлімнен тұрады: статика, кинематика, динамика.
1. Статика

1.1. Статиканың негізгі ұғымдары мен аксиомалары

1.1.1. Статиканың негізгі ұғымдары

Статикада абсолют қатты денеге әсер ететін күштердің қасиеттері және күштер әсерлерінен мұндай денелердің тепе-теңдікте болу шарттары қарастырылады. Механиканың статика бөлімінде материялық денелер абсолют қатты дене моделімен беріледі.

татикадағы негізгі ұғымдардың бірі болып келетін ұғым, ол күш туралы ұғым. Материялық денелердің механикалық өзара әсерлесуінің өлшемі ретінде алынатын шаманы механикада күш деп атайды.

Күш векторлық шама: шамасына, бағытына және түсу нүктесіне тәуелді.

Күштің сан мәні бірлік күшпен салыстыру арқылы анықталады. Механикада күштің негізгі бірліктері ретінде физикалық шамаларды өлшеу бірліктерінің халықаралық жүйесінде (БХЖ) 1 Ньютон (1Н) және бірліктердің техникалық жүйесінде 1 килограмм күші (1кГ) алынады. Денеге әсер ететін

күші бағытталған АВ кесіндісімен бейнеленеді (1.1-сурет).

Статикада тек қана абсолют қатты дене тепе-теңдігі қарастырылады. Сол себепті осыдан былайғы жерде, күштерді тек абсолют қатты денеге түсірілген күштер деп есептейтін боламыз.

Берілген бір қатты денеге немесе механикалық жүйеге әсер ететін күштер жиынтығын күштер жүйесі деп атаймыз.

Күштердің нөлге эквивалент жүйесі теңгерілген күштер жүйесі деп аталады:

~0.

Егер (

₁,

₂,…,

_n) және

күштер жүйесінің әрқайсысы тыныштықтағы еркін қатты денені бірдей қозғалысқа келтіретін болса, онда оларды

жүктеу 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 737