96
Әдебиеттер:
1.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы. - Астана, 2007.
2.
Начальная школа – Москва, 2007 №5
3.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан халқына жолдауы».
4.
Республикалық оқу-әдістемелік газеті «Мұғалім» - Алматы, 2011 №2
5.
Республикалық оқу-әдістемелік газеті «Мұғалім» - Алматы, 2011 №1
6.
Республикалық оқу-әдістемелік газеті «Мұғалім» - Алматы, 2011 №4
7.
Изучаем казахский язык, азбука – тетрадь
8.
Изучаем казахский язык , күншуақ
9.
Изучаем казахский язык, әдістемелік құрал
10.
Изучаем казахский язык, методическое пособие
Мнемотехника технологиясын мектепкедейінгі мекемеде қолдану
Кабдыгалиева А.С.,«Павлодар қаласының №33 сәбилер бақшасы» МҚКК – ның
тәрбиешісі
Мнемотехника деген не?
«Мнемотехника» және «мнемоника» сөздері бір мағынаны білдіреді – есте сақтау,
жаттап алу техникасы. Ол грек тілінен «mnemonikon» сөзімен таныс – есте сақтау, жаттап
алу өнері. Бұл сөзді ойлап тапқан Пифагор Самосский (6 ғасыр б.з.б.) деп
саналады.Алғашқы мнемотехникаға қатысты сақталған жұмыстар, 86-82 ж.ж. б.з.б.,
Цицерон мен Квинтилианға қатысты.Алғашында мнемотехника ұзын сөздерді (ораторлық
өнер) есте сақтау үшін қолданылынған.
Заманауй мнемотехника теориясы техника жағынан алға жылжи бастады.
Мнемотехниканың көмегімен кез келген қиынақпаратты есте сақтауға болады.
Заманауй энциклопедиялық сөздік мнемотехникаға келесі анықтамалар береді.
*Мнемотехника –есте сақтау өнері, есте сақтау және ойлау қабілеттерін
жетілдіруге қатысты әдіс-тәсілдер.
*Мнемотехника-ол да мнемоника.
*Мнемотехника- ол ішкі жазу тәртібі, ол ақпаратты біртіндеп, көріп есте сақтауға
мүмкіндік береді[1, с15].
Кейіңгі кездерде балалардан келесі проблемаларды байқауға болады:сөздік
қорларының аздығы,байланыстырып сөйлеу қабілеттерінің нашар жетілгені, дыбыстық
мәдениеттерінің төмендігі, зейіндерінің, ойлау қабілеттерінің нашар дамығаны.
Сондықтан да біздің алдымызға келіп тірелген мақсаттардың бірі, ол: балаларды
байланыстырып сөйлеуді, ойларын грамматикалық дұрыс құрап жеткізу, айналада болып
жатқан оқиғаларды жеткізе алу болып каледі. Балаларды оқыту кезінде творчествалық
әдістерді қолданған жөн.
Мнемотехника әдісін қолдану ассоциациялау арқылы, балалардың есте сақтау
қабілеттерін жеңілдете түседі[1, с25].
Методология
Мектепке дейіңгі жастағы балаларды зерттеу кезінде, балаға білімді ауызша
түсіндіргеннен модельдік іс-әрекетті көбірек қолданған жөн деп саналады
(П.Я.Гальперин, А.В.Запорожец, С.Н.Карпов, Д.Б.Эльконин).
Өз жұмысымның барысында мынадай атақты адамдардың жұмыстарын қосымша
қолдандым: Т.В.Большова (коллаж), Т.В.Воробьева, В.П.Глухова (сенсорлық графикалық
сызбалар), Л.Н.Ефименко (блок шаршылары), Т.А.Ткаченко (заттық схемалық модельдер).
97
Ғылыми әдебиеттерді зерттеукезінде мнемотехника технологиясымен
жұмыс жасаудың келесі ыңғайларын айқындадым:
Системалық – мнемотехника технологиясы оқыту және тәрбиелеу кезінде
қолданыланады;
Дербестік – әр баланың қабілеті мен қажеттілігі есепке алынады;
Әрекеттілігі – баланың дамуы іс-әрекет кезінде болады, ол тәрбиешімен ұсынылған
сызбалар мен таблицаларды оқи отырып, өзінің сызбаларын құрастырады;
Диалогты – оқыту процессі диалог ретінде өтеді;
Мәдениеттілік – баланың сөздік қоры толығады, байланыстырып сөйлейді,
грамматикалық дұрыс сөйлеуді үйренеді;
Информациялық – бала сызбалар, таблицалар арқылы қоршаған ортадағы
информацияларды қабылдайды;
Аксиологиялық – балалар арасындағы қарым-қатынас [1,с39] .
Мнемотехника технологиясымен жұмыс жасау келесі принциптерге сүйенеді:
1.
Даму ағарту принципі, басты мақсаты баланы дамыту болып саналады;
2.
Ғылыми дәлелділік пен іс-әрекетте қолдану принципі, жұмыс істеу мазмұны
психология мен мектепке дейіңгі педагогика мазмұнына сәйкес келуі [2, с58].
Үлгімен жұмыс жасау алгоритмы:
Сызбалармен жұмыс жасаудың бірнеше кезеңдері:
I кезең. Сызбалар мен элементтерді еңгізу.
Мысалы, белгілер:
-түсі;
-пішіні;
-көлемі;
-Іс-әрекеті.
II кезең. Сызбаларды, символдарды түрлі оқыту іс-әрекеттерінде қолдану.
III кезең. Жоққа шығаруды еңгізу.
Мысалы:
-үлкен емес;
-дөңгелек емес;
-жеуге болмайды.
IVкезең.Символдардыңбайланысы. Символдарды кезектеп «оқу».
V кезең. Балалардың символдардың қасиеттерін білдіретін бейнелерді өздік
іздеулері. Бұл кезеңнің міндеті бейнелерді белсенді іздеу және дәлелдей алу болып келеді.
VI кезең. Таблицаны қарап, ондағы бейнелерді анықтау.
VII кезең. Ақпаратты шешу, яғни абстракциялық символдардан бейнеге көшу.
VIII кезең. Коддан шешу мәселесінен кейін ертегінің немесе әңгіменің мазмұнын
айтуға көшу. Сәбилер топтарында тәрбиешінің көмегімен, ересек топтарында өздік жұмыс
жүргізіледі [3, с25].
Балалармен жұмыс жасау ерекшілігі:
Интегралдық – оқыту іс-әрекеті бірнеше облыс бойынша жүзеге асырылады-
«қатынас», «таным», «қауіпсіздік», т.б.
Тиімділік – қол жетімді әдіс-тәсілдердің қолданылуы және шығын келтірілмейтін
дидактикалық құралдар шығару.
Процессуалдық – баланың дамуы процесс ретінде қаралады.
Денсаулық күтушілік – баланың потенциясының көрсетілімі мен дамыу , бала
ересек адам жағынан қысымдылық көрмеуі керек, тәрбиеші сыбайласы, әріптесі жағынан
көрінуі керек.
Жан-жақтылық – басқа топ тәрбиешілері мен басқа да балабақшаларда
қолданылуына болады [3,с59 ].
Мнемотаблица-ол сызба, онда негізгі ақпарат беріледі. Мнемотаблица ол да
күнделікті жұмыс сияқты, қарапайымнан күрделіге көшеді.
