«Техникалық нормалау» №1 басылым ПӘннің ОҚУ Әдістемелік кешені

жүктеу 6,48 Mb.

бет	13/33
Дата	14.11.2018
өлшемі	6,48 Mb.
	#19631

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 33

болу қажет. Сондыктан өңбексыйымдылыгының аздығына қарамай.үшінші маршрутты жаратпай тастаймыз.

6/ Еңбөксыйымдылыры жуықтау төртінші маршрут: 8,9,12,14 /мылтық стволын тесетін тескішпен тесу,қашау,шынықтыру,хонингтеу/.

Тексеруді қайта жүргіземіз:

Тесік осі перпендикулярлыгының базаларға қарағанда ауытқуы /ІЗ-жол/;

бірінші әрекетте /мылтық төскішімен тесу/

мм

екінші қашауда - қалады;

үшінші /шынықтыруда/ - исх=

мм;

төртінші /хонингтеуде/ - қалады.

Сәйтіп, төртінші маршрутқа тоқтаймыз.

Өндеу жоспары 31.6-суретінде көреетілген.

ДАЙЫНДАМАНЫ ӨНДЕУ МАРШРУТЫН ҚҮРУ

Дайындаманың өңдеу маршрутын қүру технологиялық процестің қүрамын таңдаумөн тығыз байланысты. Таңдау арқылы технологиялық процеске керекті операциялар мен олардың бірізді жүргізілуін анықтайды; бүл технологиялық процестерді жобалаудагы ең жауапты мәселенің бірі,

Процестерді жобалаушы технологиялық бүл мәселені шешуде өздерініц білім тәжірибелеріне немөсе төхнологиялың есептердің балама шешімдеріне сүйенеді. Әсте техналогиялық өмірлік тәжірибе жяынтыгы да бялама шешімдерде субьективті түжырымдардан алыстамайды.

Дөгенмен, технологиялық процестердің үтымдылау, тиімділеу дегөн күралдарын анықтау төмендегідей кепілдемелер үсынылады:

1/ еңдеу процесінің жалпы бірізділігін бөілгілеудв алдьмен технологиялық базалар болатын беттерді өңдейді:

2/ одан кейін дайындамалардьң қалған беттврін, олардың өңдөу дәлдігінің дәрежелерін керісінше жүргізеді; неғүрлым өңделетін беттің өлшем шегі дәл болса, олар соғүрлым ең соңғы әрекеттерге қалдырылады;

3/ бүлай өңдеу марщрутының соңына детальдың ең жауапты және негізгі қызметті атқарушы беттері жіберіледі;

4/ соңгы операциялардың біріне детальдың тез бүлінетін беттерін шығарады;

5/ дайындамалардағы ішкі және сыртқы ақауларды анықтау үшін алдыңғы операцияларда қаралтым, керек болса тазалай еңдейді; егер ақау білінсе, оларды не ақауға жібереді, не болмаса түзеу шараларьш қарастырады.

Машина жасау технологиясында өңдеу маршрутын қаралтым, тазалай және әрлеп өңдеулер деп аталатын үш сатыға бөледі. Бірінші сатыда әдіптердің жасанды және едәуір бөлігін сылиды; екінші сатысы аралық мәнде; ал үшінші сатыда беттердің керекті дәлдік және сапа көрсет-кіштері қамгамасыз етіледі.

Қаралтым өңдеу сатысында технологиялық жұйе әжептәуір қызу /ыссы/ режимінде және кескіш күштерінің әсерінен туатын ауытқу ықпалында болады. Қаралтым және тазалау операцияларын өзара алмастыру дәлдікке жетуде онша көп нәтиже бермейді. Қаралтым өңдеулерден кейін ішкі-қалдық тартылыстар әсерінен майысу деформациялары пайда болады; сондықтан қаралтым және тазалау операцияларын топтап жүргізіп, олардың арасындағы уақытты ептеп созады; осы уақыт ішінде ішкі-тартылыстар әсерлері бәсеңдеп, релаксация /өзгеріс/ процесі бітуге тиіс.Әрлеу өңдеулерін маршруттың соңына қойып, кездейсоқ ақау қимьлдарынан сақтанады. Баяндалган маршрутты қүру принциптері кейде ерекше өндеу жағ,дайларына байланысты өзгеруі де мүмкін. Егер өңделетін дайындама ірілеу және оның өңдеу беттерінің өлшемдері өте ұзын болмаса, оның жауапты элементтерін маршруттың басында өңдеуге болады. Машина жасау тәжірибесінде концентрациялау принципі деген ұғым кездеседі. Онда дайындаманың бір орнатуында, барлық қаралтым және тазалау өңдеуін бір операцияда жүргізіп, детальды дайын күйінде кесіп алады; өңдеу детальды шыбықты дайындамадан автоматта жасауда кездеседі.

Егер сызбаньң техникалық талабында термиялық өңдеу көзделсе, онда өңдеу маршрутын екі бөлікке бөледі: термиялық өңцеуге дейінгі және одан кейінгі марщруттар. Термиялық өңдеулерден кейін деформация тууы мүмкін; оларды түзету үшін арнайы түзету процестерін қолданады. Термиялық өңдеудің кейбір түрлері технологиялық процесті қийындатып жібереді. Мысалы, цементтеу кезінде детальдың керекті бір учаскелерін ғана көміртегімен сіңіру қажет. Ол үшін детальдың басқа элементтерін мыстау керек немесе оған арнайы әдіп қалдыру керек.

Өңдеу маршрутының бірізділігі детальдағы өлшемдер қою тәсіліне көп байланысты. Алдын ала өңделетін беттен, өлшемдердің көбінің қойылуы қажет.

Маршруттағы қосымша операциялар /майда тесіктерді тесу, фаска, өндеу ойықтар кесу, қабыршықтар тазалау және т.б./ тазалау сатысында жүргізіледі.

Төхнологиялық процестерді жумыс істеп түрған зауыттарга жобабалағанда, олардың операцияаралық тасьшалдаулары негүрлым қысқа болуын көздейді. Ол үшін бір станокта жүргізілетін барлық жумыстарды топтап, сол жүмыс орнында бітіруге тырысады; мүмкіндігінше детальдың жумыс орнына оралмағаны жөн.

Жаппай өндірістерде өңдеу қүралдары детальдың төхнологиясының бірізділігіне байланысты орналасады; мүнда тек операция журуінің даналық уақыты, тасқынды линияның тактісіне тең, не еселі болуы қажет.

Өңдеу маршрутын қүруда әрбір операциядағы станоктың немесе басқа қүралдардың моделі мен түрлерін белгілейді.

Маршрут қүрудың кейінгі сатыларында оларды нақтылап, керекті модель, маркаларын, өлшемдерін, техникалық сипаттамаларын анықтайда. Бүл кезеңнен туған нәтижелерді техналогиялық карталарға түсір-еді /операциялардың саны мен мазмүны, қүрал-жабдықтары және т,б./.

. ӨНДЕУ КЕЗІНДЕГІ ТЕХНИКАЛЫҚ БАҚЫЛАУЛАР

Төхнологиялық процестерді жобалауда өндіріс өнімдерінің сапасын арттыру үшін техникалық бақылаудың алатын орны ерекше. Өндіріс процесінің барлық сатыларындары сапаны арттыру және оны қамтамасыз ету шаралары, мумкін болатын өнімнің ақауларын мезгілінде табу жәнеодан сақтану әрекеттерімен тығыз байланысты. Ол ушін алдын ала про филактикалық бақылаулар жүргіэілуі тиіс; мүнымен көршілес өндіріс пығаратын шикізат және бастапқы дайындамалардың сапасын, қүрал-жабдықтардың күйлерін тексереді; сонымен қатар жүріп жатқан технологиялық процестің дүрыс өтуін бақылайды.

Мөханикалық цехтардағы өнімнің сапасын өндірістік жумысшылар, қүрал-саймандарды келтірушілері және цех мастерлері тексереді. Ар найы бақыпаушылардың жүмыс аумағы өтө көп болмайды. Ол дайын деталь дарды қабылдап, цехтан-цехқа берілетін дайындамаларды тексерумен болады.

Өңдеу маршрутында арнайы нөмірмен тексеру операциялары көрсетілуі шарт. Кейбір алдын ала өлшемді аспаптармен жүргізілетін операцияларда, арнайы бақылау операциясын көрсетпейді; өйткені алдын ала келтірілген қурал-саймандар және өлшем аспаптарының түрақты өлшемдері процөсті дүрыс өткізеді деп жорамалданады. Мысалы, көп шпикидельді станогында алынган бірнеше тесіктердің диаметрін, терен дігін және осьаралық қашықтырын зейін салып тексеріп жатпайды.

Бақылау операцияларын жүргізу орнына қарай турақты және жылжымалы деп бөледі: біріншісін түрақты баңылау пункттерінде, ал екІншісін тікелей жүмыс орнында жүргізеді.

Түрақты бақылау операцияларын біркелкі мол детальдарды арнайы тексеру қондырғыларын рабайсыз үлкен детальдарды өңдеуде тікелей жұмыс орнында еткізеді. Бақылау операцияларының қамтылуына қарай жаппай және ішінара тексеру деп бөледі: жаппай тексеруді осы операциядан кейін ақау туатын келесі күрделі қиын операцияның алдында және қабьлдауга дейін жүргізеді;

ішінара тексеруді технологиялық процестер бірқалыпты дүрыс істеп түрғанда және біркелкі көп детальдарды өңдеуде жүргізеді.

Үйымдастыруына қарай ішінара тексеруді статикалық және жедел екі түрге бөледі.

Жедел тексеруді бақылаушы өздеріне бекітілген жумыс орнында жүргізеді.

Механикалық өңдеу процестерін жобалау бақылаудың техникалық үйымдастру

түрі мен тексеру қүралдарын таңдауга тығыз байланысты.

Кейбір өндірісте әмбебап өлшеу қүралдарын қолданып, пассивті тексеру жүргізеді. Өте күрделі детальдарды өңдеуде, мүмкін болатын ақаудан сақтану үшін тексеру бөлімі өкілінің қатысуымен бірнеше операцияның өлшемдерін үқыпты тексереді.

Сериялы өндірісте тексеруді бірнеше операциялар өткеннен кейін дөтальдарды біржолата қабьлдауда жүргізеді. Әмбебап тексеру құралдарымен қатар, өлшеу қондыргыларын, шекті калибрлер. мен шаблондарды пайдаланады.

Жаппай өндірісте өлшеу-тексеру приборларын, көп олшемді тексегу қондырғыларын, сокдай-ақ автоматты тексеру жүйелерін қолданады. Олар амбебап жүмысқа келтіріп, даярлау үшін пайдаланады.Техникалык операцияларын өте үкыпты үйымдастырады; көбіне тексеру операцияларының процестегі орны өндеу операцилларымен бірдсй болады.

Тексеруді пассивтт және активті деп бөледі. Пассивті тексеруді дайын детальдарды жаппай қабшдауда, өте жауапты детальдардың сапасын бақылауда, детальдарды өлшемдік топтарға сорттауда жүргізеді. Пассивті ішінара тексеруді ақау болмағанда ғана жасайды. Ақауды болдырмау үшін активті тексеруді пайдаланады. Технологиялық процестің жүруі қалыптасқан болса, статикалық тексеру әдісі орынды; егер технологиялық процөстің жүруі түрақсыз болса, онда жүйеге автоматты подналадчиктер енгізеді.

Тексеру қүралдарын, олардың метрологиялық қасиеттеріне /өлшеу шектері, көрсету шектері, өлшем дәлдіктері/, детальдың конструкциялық ерекшеліктеріне /габаритті өлшемдері, массасы, серпімді қатаңдығы, беттерінің кедір-бүдырлығы/, экономикалық мүмкіндігіне жәнс бақылаушылардың жумыс жағдайларының жақсаруына байланысты таңдайды.

Техникалық тексеруді жобалауда бастапқы мағлүматтар ретінде тексеру дәлдіғі /тексерудің өзіндік ауытқуы, тексеретін өлшем шегінің 20 процентінен аспағаны жөн/ және оның енімділігі алынады.

Технолог тексеру обьектін және тексерудің тәсілі мен қүралын белгілейді. Ол керекті өлшеу-тексеру аспаптары мен қондырғыларын жобалауға техникалық тапсырма береді; өлшөм қондырғысының схемасын, тексеру операциясының өзіндік қүны аз болуын ескеріп, таңдайды.

Технологиялық маршруттың тексеру операцияларының алдында дотальдарды тазалау және жуу операцияларын, сондай-ақ қабыршақтарды келтіру операцияларын қоюды үмытпау керек. Бүл сияқты қосымша операцияларсыз сенімді өлшем нәтижеяеріне жету мумкін емес.

МЕХАНИКАЛЫҚ ӨҢДЕУГЕ КЕТЕТІН ӘДІПТЕР .

Эдіп туралы үғым

Деталь беттерінің дәлдігі мен сапасы оның дайындамасының ақаулы бет қабаттарын бірізділікпен кесіп өңдеу арқьлы қамтамасыз етіледі; жонылып тасталатын ақаулы бет қабаттарын машина жасау технологиясында өңдеу эдібі деп атайды. Көп жагдайларда детальдың дайындамасын көсіп өңцеуде, олардың 50 процентіне жуық массасы жоңқаға айналады . Автомобиль және трактор шығаратын зауыттарда құйма дайындамаларды өңцеуде металдың 20 проценті, ал соқпа дайындамаларды өңдеуде - 30 процентке дейінгі мөлшөрі жоңқа шыгыны болады.

Тым үлғайтылған әдіптер дайындамалардың қосымша өңдеу операцтяларын көбейтеді; детальдың еңбек сыйымдылығын арттырады; кескіш аспаптардың тозуын үдетеді; детальды жасаудың өэіндік қүны қымбаттайды, Өдіптің ғылыми және практика түрғысында негізделген мәні метальдың жоңка шығыны және еңбексыйымдылығын кемітеді. Әдіптің мәнін азайтудың тура жолы өте дәл өлшемді дайыңцамалар пайдалану. Үнемдеуге тырысамын деп өте аә әдіптер белгілеу қауіпті; әдіптің аз болуы дайындама бетінен ақаулы қабатты сылуға жетпей қалуы мүмкін; сондықтан әдіптің тиімді мәнін есептеу ең маңызды техникальщ және экономиқалық проблема болып табьшады.

Вүйымның ең жоғары сапасын ең аз өзіндік қунмеч қамтамасыз етөтін әдіпті тиімді әдіп деп атауға болады.

Детальды жасаудың технологиялық процестерін жобалауда кесіп өңдеудің жалпы және әрекетаралық әдіптерін анықтайды. Кесіп өңдеудің тікелей технологиялық әрекетінде алынатш метальдьң ақаулы бет қабатын әдіп деп атайды; бүл әдіп детальдың өңдеу бетіне перпендикуляр бағытта өлшенеді де, мәні алдыңғы әрекеттегі өлшеммен өңделетін әрөкеттегі өлшемнің айырмасына тең болады.

Сол операцияны жүргізуде алынатын ақаулы қабаттардың қалындығын операциялық әдіп деп атайды; мүның мәні әрбір технологиялық әрекеттергө кеткен әдіптердің қосындысынан түрады.

Дайындаманың бетінен детальдың бетіне дейінгі алынған ақаулы қабаттың қалыңцығын жалпы әдіп деп атайды; оның мәні дайындаманың өлшемі мен деталь өлшемінің айырмасына тең. Егер өнделетін сыртқы және ішкі цилиндрлік /жэне конустық/ айналмалы беттердің немесе қарамақарсы жатқан жазық беттердің әдіптері бірдей болса, онда бүл әд іптерді симметриялы әдтптер дейді /31.V, а,в-суреттерді қара/ Егер қарама-қарсы жатқан беттерді біріне-бірін байланыссыз әр түрлі мә ді әдіптермен өңдесек, онда асимметриялы әдіптермен істес боламыз /3'І.7_Уг-суретті қара/.

Кесіп еңдеу әдіптерінің схемасы, Көрсетілген ЗІ.7,а,в-суреттерге сәйкес мына формулаларды жазуга болады

жүктеу 6,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 33