Тасґткел орта мектебі

Тоқтар ағам- жан ағам,

Бұрыннан да ер еді.

Менің батыр ағадан Аумай қалғым келеді.

Арман қуып жасынан,

Көктен көзін алмаған.

Ұшқыш болды жас ұлан,

Аспанда еркін самғаған.

Бабасындай асауға,

Салған құрық-бұғалық,

Ұшақтарды сынауға, Артқан еді құмарлық.

Жанел:

Жұмбақ жұлдыз,

Олар көп.

Ғарышкерлер,

Біреуіне қонар кеп,

Қонып тұрып,

Адам ойы мазасыз,

Сұрар тағы,

Бұдан әрі не бар?- деп

Әрқашан ерлікке құштармыз,

Қажымас, дарынды жастармыз.

Жол салып ақмаңдай айға да,

Достарды жұлдызға бастармыз.

Қанат берді еліміз,

Ұлы Отанның ері біз.

Ертең- ақ Марсқа барамыз,

Ұшамыз біз айға да,

Ұшамыз біз ғарышқа,

Ғарышкер де боламыз.

Біз не білдік?

-12 сәуірді бүкіл адамзат ғарышкерлер күні ретінде атап өтеді.Ғарышкер діңденсаулығы мықты, өзі батыл, әрі білімді болуы керек.

Ежелден адамдардың арманы ғарыштың әлі де ашылмаған құпиясын, сырларын зерттеп білу.

Жер бетіндегі барлық тіршілік атаулының тағдырына жауапты адам.Біз өзіміздің тұратын Жер планетамызға ұқыптылық-құнттылықпен қарап, қорғауымыз керек.

Сабақтың тақырыбы: Адам болаи десеңіз.

Сабақтың мақсаты: Абай жас ұрпаққа өмір сүруді үйретіп, оның болашақ өсу, даму жолдарын байқатар басты нәрсе-

ғылым деп көрсетеді. Әдепті болуға үйрету жақсылыққа тәрбиелеу болып табылды. Үйрету, үлгі

көрсету, жақсыға жанастыру, дағдыландыру, жақсы салтты дәстүрге айналдыру, яғни игілікті іс-

әрекеттерді қалыптастыру, саналы азамат болып сапалы өмір сүру үшін, ғылымды үйреніп, тәлімге

тәнті болу керек. Азбайтын, тозбайтын басты байлығымыз-білім мен ғылымды жастардың санасына

сіңіру.
Сабақтың тәрбиелік бағыты: Танымдық , рухани – адамгершілік тәрбие

Үнтаспадан өлеңі оқылады. Абайдың портреті, тірек сызба.

Балалар алдынгы сабақта мен сіздерді екі топқа бөліп, әр топқа адамның жақсы және жаман касиеттерін жазып келуді тапсырған едім. Ендеше қазір осы екі топтын біреуі адамның ең жасқы касиеттері туралы, екінші топ адамның жаман касиеттері туралы оз пікірлерін айтайық. Өз ойларынды жинақтағанша Абай атамыздың «ғылым таптай мақтанба» атты өлеңін тыңдайық.

Ғылым таппай мақтанба,

Орын таппай баптанба

Құмарланып шаттанба,

Ойнап босқа күлуге,

Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол,

Адам болам десеңіз,

Тілеуін өмір алдында

Оған кайғы жесеніз

Өсек өтірік мақтанщақ

Еріншек бекер мал шашпақ

Бес дұшпанды білсеніз

Талап еңбек терең ой

Қанағат рахым ойлап қой.

Бес асыл іс көңсеніз

Міне осы өлеңде Абай адам бойындағы жаман және жақсы касиеттерді ерекше атап көрсеткен. Бірінші топ, яғни «Бес асыл іс» тобы адамның Абай атамыз айтқан жақсы асыл қасиеттерін сипаттайды. Ал екінші «Бес дұшпан» тобы адамның жаман қасиеттерін сипаттайды.

Абай атамыз

«Ғылым таппай мақтанба...» өлеңінде

«Талап, еңбек, терең ой,

Қанағат, рақым, ойлап қой-

Бес асыл іс көнсеңіз...»

деп бес асыл істі тұжырымдап береді. Ал осы ғұламаның бес асыл ісін біздер былай түсінеміз.

Талап дегеніміз. Абай 44-сөзін «Адам баласының ең жаманы- талапсыз» деп бастайды да, талаптың түрлері көп болатындығын баяндайды. Талаптың ішіндегі ең зоры- бір өнерді таңдап, содан нәтиже шығармай тынбаушылық.

Керек іс бозбалаға талаптылық,

Әр түрлі өнер, мінез жақсы қылық.

Кейбір жігіт жүреді мақтап соөйлеп,

Сыртқа пысық келеді, көзге сынық- деп Абай талаптың дарынды, ынтаны дамытатыны, сондықтан да халықтың «талапты ерге нұр жауар» бекерге айтпағаны туралы ой толғайды.

«Еңбек»- бұл дүниедегі құдіретті күш,діни ұғымда құдай болса, ғылыми ұғымдағы бірден-бір жасампаз ұлы күш-еңбек. «Адамщыдлықтың парызы үшін-еңбек қылсаң, алланың сүйген құлының бірі боласың»-дейді ақын.

Еңбекті «бес асыл істің негізгісі» деп бағалаған-Абай.

Бақпен асқан патшадан,

Мимен асқан қара артық.

Төретам кенті және Ақай қыстағын қоса есептегенде бұл өңірде елу мыңнан астам Қазақстан азаматы тұрады.

Кеңес Одағының ғарышкері Гагарин Юрий Алексеевичтің өмірінен сыр шертсек.

Юрий Гагарин 1934 жылдың 9 наурыз күні Смоленс облысы, Гжатск қаласында дүниеге келген. әкесі Алексей Иванович, ал анасы Анна Тимофеевна Гжатск ауданына қарасты Клушино ауылынан, қарапайым ауыл еңбекқорлары болған. Олар Юрийді еңбеқорлыққа тәрбиелеген. Неміс басқыншылығының қиын кезеңдерін бастан өткізе отырып Гагарин отбасы 1945 жылы Клушино ауылынан Гжатск қаласына қоныс аударған.

1949 жылы мектепті бітіре отырып, осы жылы Люберецкое училищесіне ұшқыш мамандығы бойынша түсті. Одан кейін Саратовский техникумына оқуға түседі. 1954 жылдың 25 қазанынан бастап Саратовской аэроклубында жаттыға бастайды.

1957 жылы Юрий Гагарин, Валентина Ивановнамен үйленіп, олардың отбасында Лена және Галя атты екі қыз тәрбиелейді. 1959 жылы Юрий жаңа ұшқыштар техникасына байланысты ұшқыштар қатарына үміткер ретінде өтініш - рапорт жазады. Және 18 желтоқсанда Москваның орталық ғылыми - авиациялық госпиталына денсаулығын тексеру үшін барады.

12 сәуір күні Гагарин бірінші жерден ұшуын "Восток" ғарыш кемесінде бастады. Осы ғарышқа алғаш ұшу оған Кеңес Одағының Батыры атағын алып келді. 1962 жылдың 12 сәуірінен бастап 12 сәуір – ғарышкерлер мерекесі болып жарияланды. 1964 жылы Кеңес ғарыш әскерлерінің командирі болып бекіді.

1968 жылы 27 наурызда Киржачск ауданының Новоселово ауылының маңындағы жаттығу кезінде қайтыс болды. Кремлевск жарындағы Қызыл алаңда жерленген.

Байқоңыр қалалық Өзін-өзі басқару қоғамдық кеңесінің жанынан құрылған ономастикалық комиссияның ұсынысымен қалалық әкімшілік басшысы Александр Мезенцов Ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы, Қазақстан мен Ресей батыры, авиация генерал-лейтенанты, ғарышкер ұшқыш Талғат Мұсабаевқа "Байқоңыр қаласының құрметті азаматы" атағын беру туралы шешім қабылдады.

Даңқы көкке самғаған.

Тоқтар аға Гагарин,

Салған жолды жалғаған.

Азаматтар заңда белгіленген міндеттерін бұлжытпай орындаса, қоғамға

заңдылық орнап, құқықтық тәртіп сақталады. Азаматтар өз құқықтары мен бостандықтарын тиімді пайдалана алса, қоғамның жан-жақты дамуына, адамдардың тұрмыс жағдайларының жақсаруына, халық мәдениетінің өркендеуіне тиісті жағдай туады.

Пікір талас сұрақтары:

1. 
   Қазақстанда, яғни қазіргі таңда біздің қоғамымызда демократия бар ма?
   

2. 
   Қазақтың қара көз сәбилерін шет ел асырып жіреруге яғни, шетелдіктерге сатуға көзқарастарыңыз қандай?
   

3. 
   Қазақ тілі шұбарланып бара жатыр дегенге қосыласыздар ма?
   

4. 
   Қазақстанға ату жазасы қажет пе, жоқ па?
   

Ғарышкерлер көктемі

І.Ұйымдастыру кезеңі

а)Оқушылармен амандасу

б)Оқушыларды түгелдеу

в)Тәрбие сағатының мақсатымен таныстыру

ІІ.Сабақтың барысы:

Осыдан 46 жыл бұрын – 1957 жылы 4 қазанда Байқоңыр ғарыш айлағынан Спутник атты бірінші жасанды жер серігі ұшырылған болатын. Мереке шеңберінде бірқатар үздік қызметкерлер космостық техниканы игеру мен ғарыштық бағдарламаларды дамытуда жеткен табыстары үшін медалдар мен ескерткіш белгілермен марапатталатын болады.

Еліміздің стратегиялық маңызы зор нысаны саналатын Байқоңыр ғарыш кешенінің тіршілігі жалдық сипат жағдайындағы ерекшеліктермен тыныстауда. Ресейдің құзырындағы Байқоңыр қаласы мен іргелес

Сақалын сатқан кәріден,

Еңбегін сатқан бала артық... деп адамды дүние жүзіндегі тіршіліктің жасампаз күші етіп отырған оның еңбегі, адамның адамгершілігі тек адал еңбегімен бағаланарыны туралы ой қорытады.

«Терең ой»- адамды адам еткен еңбек болса, сол еңбек дағдысы барысында қалыптасқан адамды барлық жан-жануардан ерекше айырып тұрған екі қасиетті Абай жоғары бағалады. Оның бірінші- ақыл-ой, екінші- сөз. Абай «Жапырағы қураган ескі үмітпен» өлеңінде үздіксіз ойлауы керек, өйткені тек тұрақты ақыл-ой әректеі ғана кісіні алға бастайды, бірақ ой күнделікті өмірмен байлвнысты ақиқатты болуы керек деп үйретеді.

«Қанағат». Абай адамгершілік, иман туралы толғаныстарында «Қанағат» ұғымына ерекше мән берді. Ақынның түсінуінше қанағат-барға риза болу,місе түту,нысаптан шықпа,нәпсіге ермеу.

Қанғат қарын тойғызса,жалғыз атын созғызуға жеткізетін ақын:»Адам баласықанағатсыздықпен...хайуандардың тұқымын құртты..» деп мінейді.

«Рақым» дегеніміз ұғымды философиялық тұрғыдан адғанда адамның өзге кісілерге жасайтын жақсылығы,мейірім шапағат мен көмегі. Абайдың пікірінше, терең ойдың негізгі ми мен ақыл болса, рақымдылықтытың негізгі- жүрек пен сезім.

Бірінші «Бес дұшпан» тобына сөз кезегін береміз.

«Бес дұшпан»- Абай айқындап берген адамгершілікке жат этикалық әдеп нормалары. Абай «Бес асыл ісінде» нағыз адам болу бес нәрсеге асық болу керектігін айтса, «Бес дұшпанда»:

Адам болам десеңіз,

Оған қайғы жесеңіз.

Өсек,өтірік,мақтаншақ

Еріншек, бекер мал шашпақ-

Бес дұшпанын білсеңіз...- деп адам бойындағы жағымсыз қасиетті сынға алады. Осы жағымсыз қасиеттерден жұртшылықты сақтандырмақ болады.

«Өсек». Абай заманында ел арасында көп тараған, адамгершіліккке жат, жаман қылықтардың бірі- өсек айту,өсекшілікдік. Осы жайға реніш білдірген ақын 24-сөзінде «Қазақ отрасынан ұрлық, өтірік, өсек, қастық қылып, өнерді, салды түздеп, бөтен жақтан түзу жол іздеп, өрістетерлік күн болар ма екен» деп армандайды.

«Өтірік» Ақын өтірік «Бес дұшпанның» ең бір жиіркенішті түрі ретінде сипаттап, өз халқын осындай бір сұм кесапаттан тазатуды армандайды. Ақты қара жеп, я қараны ақ деп, өтірік шын деп ант ететін кісілерді Абай имансыз, азған адамдарға жатқызғанды.

«Рас жоқ сөзінің,

Ырысы жоқ өзінің.

Өңкей жалған мақтанмен,

Шынның бетін бояды»- деп өтірік пен өтірікшілердің бет пердесін ашады, сынайды.

«Мақтаншақ» Абай сөзімен айтқанда, мақатншақтар біреуді «демесін( демейді, «дейін» деп дейді, азаптанып жүреді. «Біреуі» жатқа мақтанарлық мақтанды іздейді. Ол-надан, надан да болса адам. Екіншісі- өз елінің ішінде мақтанарлық мақатн іздейді,оның надандығы ьолық, адамдығы толық емес. Үшіншісі өз үйіне келіп айтпаса я аулына ғана келіп айтпаса, өзге кісі қостамайтын мақтанды іздейді. Ол наданның наданы.

«Еріншек» Адамдардың бойына біткен жаман қылықтардың ішіндегі ең жағымсыз- еріншектік. Абайдың түсіндіруінше еріншектік- күллі дүниедегі өнердің дұшпаны.

«Бекер мал шашу». Абай шығармаларында қолда бар қаржы мен мал-мүлкін дұрыс пайдалана алмайтын, өз пайдасын білмейтін, сырт көзге жомарт болып көрінетін мақтаншақ адамдарды өлтіре сынаған.

Абай адамның адам болу қағидасынмен шектелмей, адамтану туралы ойын әрі дамытып, тереңдете берді. Ойшыл ақынды көп толғандыратын ендігі бір мәселе- адамның барлық жағынан жан-жақты жетіліп, «толық адам» болу мәселесі. Толық адам болу үшін адам бойындағы ең негізгі қасиеттер- қайрат, ақыл, жүрек тең болуы қажет деп тоқтамға келеді

Көрініс:» Жүрек, ақыл, қайрат». Абайдың жетінші қара сөзі бойынша.

«Жүрек» - Мен адам баласын алаламаймын: жақсылыққа елжіреп, еритұғын-мен, жаманшылықтан жиеріп, тулап кететұғын- мен. Әділет, нысап, ұят, рақым, мейірбаншылық дейтұғын нәпселердің бәрі менен таралады. Жүрек жанында тұрған «Ақыл» мен «Қайрат» сөз сойлейді.

материалдық-техникалық, қаржылық, ғылыми-әдістемелік және кадрмен қамтамасыз етуді қамтиды.

1. 
   Заңдылық.
   
2. 
   Кәмелетке толмағандарға ізгілікпен қарау.
   
3. 
   Отбасын қолдау.
   
4. 
   Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтар, қадағалаусыз және панасыз қалудың профилактикасы қолданудағы кешенділік.
   
5. 
   Өмірді қиын жағдайға душар болған кәмелетке толмағандармен жеке жұмыс жүргізу.
   
6. 
   Құпиялылық.
   
7. 
   Ғылыми негізділік.
   
8. 
   Жүйелілік принциптері бойынша жүзеге асырылады.
   

Заңның талаптарына теріс пиғыл – құқық бұзушылықтың қайнар бұлағы. Құқық бұзушылық – заңдарға немқұрайлылықпен қарау, олардың талаптарын орындамау. Құқықты бұзушылық – құқыққа қарсы қылықтан көрініс табады. Қылықтың екі түрі бар: іс-әрекет және әрекетсіздік. Адам заңды әрекет жасау арқылы да, ешқандай әрекет жасамай да бұзуы мүмкін. Егер адам біреудің денесін жарақаттандырса немесе мал-мүлкін ұрласа – бұл әрекет, заңды бұзатын қылық болып табылады.

Құқық бұзушылықтың төрт түрі бар:

1. 
   Қылмыс;
   
2. 
   Әкімшілік теріс қылық;
   
3. 
   Тәртіпсіздік;
   
4. 
   Азаматтық теріс қылық.
   

1. 
   Кінәлі адам (заңды тұлға) жауапқа тартылады.
   
2. 
   Кінәсі бар деп табылса, кінәліге мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы қолданылады (бас бостандығынан айыру, мүліктік зиянды өтеу, жұмыстан босату т.с.с.)
   

Ән . «Қазағым- елім». Осы ән айтылғанда рәміздер әкелінеді .

1-жүргізуші .

Тәуелсіздік жолында, Желтоқсан құрбандары болған ағалар , әпкелер есімі мәңгі ұмытылмайды . Оларды еске алап, бір минут орнымыздан тұрсақ.

2-жүргізуші .

«Өлді деуге бола ма , ойлаңдаршы, өлмейтұғын артына із қалдырған» деп ұлы Абай атамыз айтқандай Қайрат есімі әрбір қазақтың жүрегінде сақталады .

Әнұран айтылады .

Сабақтың тақырыбы: Құқықты бұзушылық

Мақсаты: Жастар арасындағы құқықты бұзушылықтар туралы айта келіп, оқушылыардың арасында пікірталас ұйымдастыру арқылы, жастардың саяси салаға қатысты пікірлерін білу.

Сұрақ-жауап арқылы жастарды өз ойын еркін жеткізуге тәрбиелеу, ой-өрісін, қоғамға деген көзқарасын дамыту.

«Ақыл» -Ей, ақыл.- Амал да, айла да- бәрі сенен шығатды,жақсының, жаманың екеуінің де суйенгені де ізденгенін тауып беріп жүресің соның жаман.

«Қайрат» -Ей Қайрат сенде жақсылықты берік ұстап кетесің- соның жаман. Ортада бой таласатырған үшеуге әділ төрелікке «Білім ата» келеді.

Басына щалма ораған,ойлы қолында кітап.

«Білім»- Сенің үшеуіңнің басыңда қоспақ менің ісім. Бірақ сонда билеуші, әмірші жүрек болса жарайды. Осы басыңды қос, соның ішінде жүрекке билет.

Абайдың айтуы бойынша үш-ақ нәрсе- адамның қасиеті.

Ысытқ қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.

Біреуінің күні жоқ біреуінсіз,

Ғылым сол үшеуінің жолын білмек.

Сонымен оқушылар «Қалың елім, қазақғмы, қайран жұртым» деп тебіренген Абай халқына деген бар күйініш, сүйінішін сыйғыза отырып, ақын шығармашылық кемелдену барысында бүкіл адамзатқа ақыл-ой біілм парасат, адамгершілік қасиеттерді саралап, аты алтын әріппен жазылар нағыз адамға жылы жүректен тұрар мейірім,шапағат-нұрын егуді мақсат етті. Баршаға ортақ ізгілік ой- қазынасын ұсынып, адамзаттың Абайы бола білді.

Қазақстан Республикасының рәміздері, Қазақстан Республикасының рәміздерінің авторларының суреттері.

Біздің Отанымыз - Қазақстан. Қазақстанды Отанымыз дейтін себебіміз, бұл жерде ата-бабаларымыз тұрған, енді сол жерде біз тұрамыз. Адал адам Отанын сүйеді. Адам жүрексіз өмір сүре алмайтыны сияқты, Отансыз да өмір сүре алмайды. “Отансыз адам-ормансыз бұлбұл” деген қазақ мақалы осыны дәлелдейді.

Қазақстан-көп ғасырлық тарихы мен мәдениеті бар мемлекет. Бұл жерде қазақ халқы ерте заманнан бері өмір сүріп келеді. Қазақтар мал бағып, егіншілікпен шұғылданып, жаулардан өз жерін қорғады. Атақта ақын жыраулар қазақ жерінің сұлулығы мен халықтың батырлығын жырлады.

Бүгінгі Қазақстан-тәуелсіз мемлекет, егеменді ел.Бірақ осы күнге жету үшін біздің халқымыз қаншама қиын-қыстау кезеңдерді бастан өткізді.Қаншама жылдар бойы Қазақстан тәуелсіздік алуға тырысты.

1990 жылы 25 қазанда Мемлекттік сувернитет туралы Декларация қабылданды.Сувернитет “тәуелсіздік” дегенді білдіреді. Қазір 25 қазан Қазақстан Республикасы күні ретінде атап өтіледі. 1991 жылы 16 желтоқсанда елімізде “Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы” Ата Заң қабылданды. Сол уақыттан бері 16 желтоқсан Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні болып жарияланды.

Қазақстанда мемлекеттік тіл – қазақ тілі. Қазақ тілімен қатар орыс тілі ресми түрде қолданылады. Бұл басқа тілдер маңызды емес дегенді білдірмейді. Біздің еліміздің әрбір азаматы қарым-қатынас жасайтын тілін өзі таңдай алады. Себебі Қазақстан-көп ұлтты мемлекет. Біздің Қазақстанда 130-дан астам ұлт өкілдері тұрады. Бұл 16 миллионға жуық адам. Мемлекет Қазақстан халықтарына олардың салт-дәстүрлері мен тілдердің сақталуын қамтамасыз етеді

• 
  Қайрат Рысқұлбеков ақтық сөзің бар ма ?
  

• 
  Бар .
  

Сот :

• 
  Бүгінгі сот жабық .
  

Осы кезде : Апасы баласының соңынан жүреді .

«Анама» өлеңі оқылады .

Ән « Заман- ай ».

1. 
   жүргізуші .
   

2. 
   оқушы өлеңді оқыды .
   

Алғашқыда кешірім берілмейді . Одан соң ату жазасы 20 жылға бас бостандығынан айыруға өзгертілді . Өкінішке орай, Қайрат бұл шешімді естіместен мәңгілікке көз жұмды .

2 -жүргізуші

Қайраттың ақталуы. – Бүкіл қазақ халқының жеңісі. 1992 жылы

ақпан күні республика Жоғарғы сотының Пленумы болып өтіп, алты алаштың азаматтары Қайрат Рысқұлбеков, Түгелбай Тәшенов, Қайыргелді Күзембаев , Жамбыл Тайжұмаев және басқа да желтоқсан қаһармандары толық ақталды.

1-жүргізуші: Қайсар баба жалғасы,

Өр намыстың құлымын.

Бізден бөлек қалмашы,

Тәуелсіздік тұғырым !

2- жүргізуші: Жүректегі мақтаным,

Тәуелсіздік – бақ таңым.

Ұйқылы – ояу ұлтыма,

Абыройдың жақ шамын!
1- жүргізуші: Тәуелсіздік тәжіне, қолымыздан ұшырып алған бақыт құсына қол жеткізген күні дүниенің төрт бұрышында шашырап жүрген бүкіл қазақ қауымы шексіз қуанышқа бөленді. Рухына рух, деміне дем берген тәуелсіздік олардың елге деген

1992 жылы 21 ақпанда ақталды.

Тағы осылар сияқты Көпесбаев Е, Төсбөкембаев т есімді екі студентті 15, 5 жылға соттаған. Т. Тәшенов, К. Кузенбаевтар 15-14 жылға сотталған.

Көрініс: Темір тордың ішінде Қайрат өлең жазып отыр.

• 
  Қаймана қазақ қамы үшін ,
  

Алыстан әскер алдырып,

Қырып салды-ау табанда.

Сөйлесем даусым жетпейтін,

Кез болдық мына заманға .

Шовинизм еді ғой

Басты себеп жанжалға .

Осы кезде екі жендет Қайратты сот залына әкеледі .

Сот залы

Хатшы : - Сот келеді тұрыңдар !

• 
  Отырыңдар .
  

-Алдағы сот нәтижесі бойынша :

Қазақ КСР Жоғарғы сот мәжілісі залындағы ашық сот отырысында

1987 жылдың 25 мамырдан 16 маусымына дейін Қайрат Ноғайбайұлы Рысқұлбековтың айыптау ісіне қарай келіп, жоғарыда айтылған оқиғалардың негізінде Қазақ КСР қылмыстық істер жүргізу кодексінің 287, 299 және 301 бабтарына сәйкес сот алқасы үкім етеді.

Қайрат Ноғайбайұлы Рысқұлбеков кінәлі деп табылып, мынадай қылмыстық жазаға тартылсын .

Қазақ КСР Қылмыстық Кодексінің 60-бабы бойынша 3 жылға бас бостандығынан , 65- бабы бойынша 15 жылға бас бостандығынан айыруға, Қазақ КСР қылмыстық кодексінің 171-1 бабы бойынша ең жоғарғы үкім өлім жазасына, атуға кесілсін .

Апасы :

• 
  Жоқ , бұл үкім дұрыс емес .
  

Хатшы :

• 
  Тынышталыңдар! Орындарыңызға отырыңыздар .
  

Біздің планетамызда 6 миллиардтан астам адам тұрады. Олардың барлығы-түрлі мемлекеттердің азаматтары.Әрбір мемлекет- үлкен отбасы. Отбасында тәртіп болуы үшін және барлық мүшелері татулық пен ынтымақтастықтың нәтежиесінде тату-тәтті өмір сүруі үшін белгілі ережелер құрастырылған.

Қазақстан азаматтарының қоғамда өмір сүру қағидалары Қазақстан Республикасының Конституциясында жазылған. Конституция- біздің мемлекетіміздің басты заңы. Барлық заңдар мен ережелер Конституцияға қайшы келмей бағынуы керек. Егеменді Қазақстанда 1995 жылы 30 тамызда қабылданған Коституция қолданылып келеді.

Конституцияда біздің мемлекетіміздің құрылымының қандай болу керектігі, Қазақстан азаматтарының құқықтары мен міндеттері анық көрсетілген.

Конституцияны құрметтеу, жақсы білу және мүлтіксіз орындау- әрбір азаматтың міндеті.

Дүниеге келген күннен бастап сен мемлекет қамқорлығындасың. Сен Ата Заңымызда жазылған құқықтар мен бостандықтарды пайдалана аласың.

Мемлекетіміз белгілеп берген сенің нақты міндеттерің бар. Сен-Қазақстан Республикасының жас азаматысың! Азамат болу – өз елінің патриоты болу. Патриот болу – өз Отанын сыйлау, оның жетістіктерімен мақтану, өз елінің тарихын білу және батырларын мәңгі есте сақтау

Ата Заңға сәйкес Қазақстан Республикасы – президенттік нысанындағы біртұтас унитарлық, зайырлы, құқықтық мемлекет.

“Президент” сөзі латын тілінен аударғанда “алдында отырған” дегенді білдіреді. Президент үкіметті басқарады. Президент мемлекеттің егемендігін сақтап, басқа елдердің алдында біздің елімізді таныстырады.

1991 жылы 1 желтоқсанда егеменді еліміздің алғашқы президенті болып Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев сайланды. Н.Ә.Назарбаев біздің еліміздің бүкіл әлемдік деңгейдегі мемлекет болуына барлық күш-жігерін жұмсауда.

Қазақстанның өкімет жүйесі үш бөлікке бөлінеді: заң шығарушы, атқарушы және сот билігі.

“Заң шығарушы” – бұл заң шығаратын өкілді орган болып табылады. Парламент- заң шығару қызметін басқаратын ең жоғарғы өкілді орган болып табылады. Парламент екі палатадан тұрады: жоғарға

палата-Сенат, төменгі палата- Мәжіліс. Барлық сұрақтар алдымен Мәжілісте, содан кейін Сенатта талқыланады.

“Атқарушы” - Парламент арқылы қабылданған заңдар арқылы елді басқарады.Атқарушы биліктің жоғарғы органы Қазақстан Республикасының Үкіметі болып табылады. Үкімет қызметін Премьер-министр ұйымдастырады.

“Сот билігі” – талас-тартыстарды шешеді. Сот билігінің жоғарғы органдары Жоғарғы Сот пен Конституциялық Кеңес болып саналады. Конституция заңдарының бұзылмай, саяси сайлаулардың дұрыс өтуін Конституциялық Кеңес бақылайды.

Рәміздер- бір мемлекетті басқа мемлекттен айырып тұратын белгілер.

Әрбір елде өзінің көп ғасырлық тарихымен байланысты рәміздерінің міндетті түрде болуы 20 ғасырда дәстүрге айналды. Осы уақыттан бастап, мемлекттің рәміздері заң арқылы бекітілді. Бұлар мемлекеттік рәміздер- Ту, Елтаңба және Гимн. Әр азамат Қазақстанның Туын, Елтаңбасын, Гимнін тұмардай қасиет тұтуы қажет.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТIК ТУЫ – Қазақстан Республикасының мемлекеттiк негiзгi рәмiздердiң бiрi. ҚР Президентiнiң “Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi туралы” конституциялық заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996) белгiленген. Мемлекеттік ту көгiлдiр түстi тiк бұрышты кездеме. Оның ортасында арайлы күн, күннiң астында қалықтаған қыран бейнеленген. Ағаш сабына бекiтiлген тұста — ұлттық оюлармен кестеленген тiк жолақ өрнектелген. Күн, арай, қыран және ою-өрнек — алтын түстi. Тудың енi ұзындығының жартысына тең. ҚР мемл. туының авторы — суретшi Шәкен Ниязбеков. Бiрыңғай көк-көгiлдiр түс төбедегi бұлтсыз ашық аспанның биiк күмбезiн елестетедi және Қазақстан халқының бiрлiк, ынтымақ жолына адалдығын аңғартады. Бұлтсыз көк аспан барлық халықтарда әрқашан да бейбiтшiлiктiң, тыныштық пен жақсылықтың нышаны болған. Геральдика (гербтану) тiлiнде — көк түс және оның түрлi реңкi адалдық, сенiмдiлiк, үмiт сияқты адамгершiлiк қасиеттерге сай келедi. Ежелгi түркi тiлiнде “көк” сөзi аспан деген ұғымды бiлдiредi. Көк түс түркi халықтары үшiн қасиеттi ұғым. Түркi және әлемнiң өзге де халықтарындағы көк түстiң мәдени-семиотик. тарихына сүйене отырып, мемлекеттік

тағайындалуы себепкер болды. Г.В. Колбин Қазақстанның 21- басшысы болған.

Бұл көтеріліске бірнеше жүздеген студенттердің қатысқаны, оны тоқтату үшін неше түрлі күштердің қолданғаны белгілі еді.

Міне осы желтоқсанның ызғары қазақтың жастары, зиялы азаматтарын да таңдандырды. Бұл туралы деманстратциясының ұйымдастырған студенттерге “ұлтшыл”, ,”бұзақылар’’, ,”ішкіштер’’, ,,нашахорлар’’ деген жала жабылды. Солардың қатарында

Меңлібай Камалиденовте өте жоғары белсенділік көрсетті.

Демонстрацияны басу үшін 70 мың салдат апарылды .

Олар қазақ жастарын ұрып –соғып, қорлап, айуандық жолмен азаптады, бірнеше адамға ату жазасын кесіп, қаншамасын темі р торға тықты. Қыз балаларды қаланың сыртына апарып қардың үстіне отырғызды. Ондағы мақсат: қазақтың ұрпағын көбейтпеу керек болса керек.

Бірақ біздің жастарымыздың ой-арманы орындалып, кеңес

империяасының темір құрсауын тас –талқан етіп, қазақ ұлтының ғана емес, бұрынғы кеңес халқының азаттық, егемендік , тәуелсіздік жолындағы күресіне жарқын жол ашқан, каммунистік жүйенің ыдырап, бұрынғы социалистік елдердің азаттық алуына қозғау салған .

Желтоқсан оқиғасы хх ғасырдағы ұлт – азаттық қозғалыстың ұлы белесі ретінде тарихтың төрінен орын алды .

Желтоқсан оқиғасының құрбандары Ләззат Асанова ,

Сәбира Мұхаметжанова, Ербол Спатаевтардың қатарында жас өмірін жалау еткен қазақтың , қайсар ұлы Қайрат Рысқұлбеков халқымыздың ұлттық батыры ретінде өз есімін ел жадына мәнгілік жазып кетті . Сол кезде Ләззат небәрі 16 жаста еді. Ол Алматыдағы көркемсурет училищесінің студенті болса, Ербол энергетика институтының студенті еді. Ол ауруханаға 18- желтоқсан күні ауыр жараланып түскен 22- күні қайтыс болды.

Қайрат Рысқұлбеков қазақ хаһарманы. Қайратты үлкен қылмыскер деп тапқан. 1987 жылы 1- қаңтар күні Көктеректе нағашыларының үйінде ұйқтап жатқанда ұстап әкеткен. Оған Савицкий деген милиционерді өлтірді деген айып тағылып, ауыр жазаға - өлім жазасына кескен. Қайрат 21 жасында 21 күн сот алдында нақақтан шырылдап, Сесей түрмесінің 21- камерасында 21- мамыр күні қапылыста қайтыс болды.(1988).

1. 
   жүргізуші: Ендігі сөзді сынып жетекшісі ________________ береміз.
   

Сынып жетекшісі: Қазақтың ат тұяғы басқан, кіндік қаны тамған

жері өте үлкен. Жері, елі бай қазақ халқы осы күнге жету үшін талай қиыншылықтарды бастан өткерді.

Қазақ халқының дүние жүзіне бытырап кетуіне негізінен көршілес отырған үлкен мемлекеттер кінәлі еді. Тарих бетін үңіле отырып осыған бір көз жүгіртейік. Өйткені өткенін білмеген азамат болашағын болжай алмас.

Осыдан үш ғасырдай бұрын ата – бабамыз мекен еткен ұлан – ғайыр кең, әрі шұрайлы жерге көптің көзі түсіп, өз тұрағына айналдырмақ ойлары болды. Осы кезеңде “Ақтабан шұбырынды”, “Алакөл сұлама” оқиғасын туғызған Жоңғар деген үлкен мемлекет жасаған шапқыншылық бүкіл қазақ халқын күйзеліске ұшыратып, қысылтаяң күн туғызды, Елде бірлік ынтымақ бұзылып, әр ру өз тұқымын аман алып қалу үшін бас сауғалап сан тарапқа сенделіп кете берді.

“Ақтабан шұбырынды” зардабы басылмай жатқанда, алдымыздан патшалық Рессей өз өктемдігін көрсетіп, басып- жаншып жетіп келді.

Нағыз “Тар жол, тайғақ кешу” кезеңі 1930-32 жылдары басталды. Елдің басына келген орыс азаматы қолдан аштық жасап, халықты қырғынға ұшыратты, одан аман қалғанын репрессия құрбанына айналдырды. Сөйтіп, тарыдай шашылған қазақтар – Маңғолия, Қытай, Сібір, Ауғаныстан, Иран тіпті Еуропа жеріне дейін жетті.

Жат жұртта жүрген қазақтар туған Отанына жете алмай, зарықты. Ата жұртын аңсады. Ұшқан құстан сәлем айтып, соққан желден хабар сұраумен болды. Кейбірі бөтен жердің топырағын жамылып, көз жұмып жатты. Олар ұрпақтарына тарихи Отанына қайта оралуды өсиет етіп кетті.

1986 жылдың желтоқсан айының 17-18 күндері Қазақстанның астанасы Алматы қаласында қазақ студенттерінің ұлттық көтеріліске шығуына қазақстан Коммунистік партиясының бірінші хатшысы Дінмұхаммет Ахметұлы Қонаевтың жұмысынан босатылып, орнына басқа қаладан келген орыс Геннадий Колбиннің

тудағы көгiлдiр түс Қазақстан халқының жаңа мемлекеттiлiкке ұмтылған ниет-тiлегiнiң тазалығын, асқақтығын көрсетедi деп қорытуға болады. Нұрға малынған алтын күн тыныштық пен байлықты бейнелейдi. Күн — қозғалыс, даму, өсiп-өркендеудiң және өмiрдiң белгiсi. Күн — уақыт, замана бейнесi. Қанатын жайған қыран құс — бар нәрсенiң бастауындай, билiк, айбындылық бейнесi. Ұлан-байтақ кеңiстiкте қалықтаған қыран ҚР-ның еркiндiк сүйгiш асқақ рухын, қазақ халқының жан-дүниесiнiң кеңдiгiн паш етедi.

Шакен Ниязбеков – Қазақстан Мемлекеттік Туының авторы және суретші. Ол 1938 жылы 12 қазанда бұрынғы Тараз қаласында өмірге келген. Шакен Ниязбеков анасы жағынан кеңес одағының батыры Бауыржан Момушылының туысы, сонымен қатар арғы ата-бабалары Төле би болған екен. Ол 10 жасында ата-анасынан, апасынан айрылған. Мектепті бітіргеннен кейін Ленинградтағы В.И.Мухин атындағы жоғарғы сурет-өнеркәсіп училищесін бітіргенСтудент болып жүрген кезінен-ақ ол Эрмитаждағы, Петродворецтегі Исаакиев соборын қайта өндеу жұмыстарына қатысқан. Ол өзінің басты ұстазы суретші Абылхан Қастеев деп есептейді.

Соңғы 30 жылдан астам уақытта көптеген конкурстарға қатысып, бірнеше рет жеңіпаз атанған. Мысалы: 1961 жылы – Чехословакияда «Глобус» телевизорының дизайнын құрастырған үшін алтын медаль, 1964 жылы Ленинградта «Миру-мир» плакаты үшін конкурста бірінші премия, 1967 жылы- Монреалда «ЭКСПО -67» қатысушы, 1982 жылы Алматы қаласындағы Республика алаңындағы «Құрманғазы», «Көбік Шашқан», «Исатай Тайманов», «Абай», «Шоқан Уалиханов», «Мұхтар», «Материнство» көркем-өнер әшекелеу конкурсында бірінші орын алған.

Бауыржан Момұшылының қабыр-тасының ескерткіші және Алматы қаласының нышаны оның жоғарғы жетістіктері болып табылады.

Шакен Ниязбеков Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Туының авторы. 1996 жылы Қазақстан суретшілерінен, ТМД елдерінен, Туркия, Германия, Монголиядан 1200-ден астам қатысқан конкурста жеңіп шықты.

Елтаңба — Қазақстан Республикасының негiзгi мемлекеттiк рәмiздерiнiң бiрi. ҚР Президентiнiң “Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк рәмiздерi туралы” конституц. заң күшi бар Жарлығымен (24.1.1996) белгiленген. Рәмiздiк тұрғыдан ҚР мемл. гербiнiң негiзi —

шаңырақ. Ол — гербтiң жүрегi. Шаңырақ — мемлекеттiң түп-негiзi — отбасының бейнесi. Шаңырақ — Күн шеңберi. Айналған Күн шеңберiнiң қозғалыстағы суретi iспеттi, Шаңырақ — киiз үйдiң күмбезi көшпелi түркiлер үшiн үйдiң, ошақтың, отбасының бейнесi. Тұлпар — дала дүлдiлi, ер-азаматтың сәйгүлiгi, желдей ескен жүйрiк аты, жеңiске деген жасымас жiгердiң, қажымас қайраттың, мұқалмас қажырдың, тәуелсiздiкке, бостандыққа ұмтылған құлшыныстың бейнесi. Қанатты тұлпар — қазақ поэзиясындағы кең тараған бейне. Ол ұшқыр арманның, самғаған таңғажайып жасампаздық қиялдың, талмас талаптың, асыл мұраттың, жақсылыққа құштарлықтың кейпi. Қанатты тұлпар Уақыт пен Кеңiстiктi бiрiктiредi. Ол өлмес өмiрдiң бейнесi. Бiр шаңырақтың астында тату-тәттi өмiр сүретiн Қазақстан халқының өсiп-өркендеуiн, рухани байлығын, сан сырлы, алуан қырлы бет-бейнесiн паш етедi. Бес бұрышты жұлдыз гербтiң тәжi iспеттi. Әрбiр адамның жол нұсқайтын жарық жұлдызы бар. Қ. р. м. елтаңбасының авторлары — Ж.Мәлiбеков пен Ш.Уәлиханов.

Мәлібеков Жандарбек Мәлібекұлы - Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының авторы, Өзбекстанның еңбегі сіңген архитекторы.

Ол 1942 жылы 24 наурызда Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы, Екпінді ауылында дүниеге келген. Ол Ташкенттегі архитектуралық Политехникалық институтты бітірген. Өзбекстаның ғылыми – зерттеу институты өнеркәсібінің және қала кұрылысының басты жобасының архитекторы. Жандарбек Мәлібекұлы Андижан қаласының аэровокзалының, Ферғана қаласындағы почтамптың, Самаркандта облыстық администрацияның, драма театрдың, орталық библиотеканың және Ангрена, Ферғана, Самарканд қаласындағы шағын аудандардағы үйлердің жобасын құруға белсене қатысты. Қазір Астана қаласында тұрады

Уалиханов Шота-Аман Ыдырысұлы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтанбасының авторы. Қазақстанға еңбегі сіңген архитектор, Қазақстан Республикалық Мемлекеттік сыйлығың лауреаты. Ол 1932 жылы 26 сәуірде қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы, Сырымбет ауылында дүниеге келген. Ол Мәскеудегі архитектуралық институтын бітірген. Ол Қазақстан жобалау институтында қалақұрылысы бойынша Алматы қаласының бас архитекторының орынбасары болып істеген. Қазіргі уақытта

Сабақтың тақырыбы : Мен, қазақ, қазақпын деп мақтанамын.

Сабақтың мақсаты : - Қасиетті туған жерді қастерлеу.

- Өз елім өлең төсегім.

- Тәуелсіздік күні туралы терең

мағлұмат беру. Тәуелсіздік үшін

күресіп, желтоқсан құрбаны болған

өмірі, ерлігі жайында түсіндіру.

Сабақтың тәрбиелігі : Оқушыларға патриоттық тәрбие беру.

Сабақтың көрнекілгі : Қазақстан Республикасының

картасы, Н. Ә. Назарбаевтың суреті,

рәміздер, нақыл сөздер,газет, кітаптар.

Мақал – мәтелдер.

Залды безендіру: 1. Тақтада Қайраттың, Ләззаттың,

Сәбираның, Ерпболдың суреттері, ұрандар ілінеді .

2. Демонстрацияға шыққан жастар тобы

(желтоқсан көтерілісінен суреттер)

Оқушылар Әнұран орындайды.

1. 
   жүргізуші: Туған жерін сүймейтін адам жоқ. Тек өз сезімін әркім әр түрлі жеткізуі мүмкін. Суретшілердің тілі бояу, музыканттардың тілі- музыка, ал кейбіреулер көкірегіндегі ойларды жалынды сөздермен әдеби тілмен жеткізеді.
   
2. 
   жүргізуші: Туған жердің көгілдір аспаны сенің кеудең секілді. Сол аспанның төсінде түнде жарқырап тұрған жұлдыздар сенің көздерің секілді. Сен сол туған жердің аспанымен тыныстайсың. Туған жердің жарық күнімен алысқа қарайсың.
   

1. 
   жүргізуші: Отан дейміз от жаққан жерімізді,
   

Отан дейміз туған жер, атамекен –

Биік тау, орман, тоғай, көлімізді.

2- жүргізуші: Отан дейміз кең – байтақ астананы,

Жасыл жайлау, жаңа жол, жас қаланы.

Отанның шеті де жоқ, шегі де жоқ,

Ол бірақ өз үйіңнен басталады.

Бір оқушы “Мен қазақпын мың өліп мың тірілген” – атты өлеңін мәнерлеп оқиды.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының авторы – Жандарбек Мәлібеков пен Шот-Аман Уәлиханов.