163
Пошталық адрестің бірінші бөлігі usename ерікті болады, оны
пошталық жәшік тіркелгенде пайдаланушы өзі береді. Екінші бөлігі
server.ru пайдаланушының пошталық жәшігі тіркелген, Интернеттегі
пошталық сервердің аты болады.
Электрондық поштаның адресі – айқындалған пішін бойынша
жазылады; @ символымен бөлінген екі бөліктен тұрады:
username@server.ru. Бос орынсыз тек қана латын әріптерімен
жазылады. Мысалы, егер пошталық сервердің аты metodist.ru болса,
онда пайдаланушылардың пошталық жәшіктерінің аттары мына түрде
болады:
username@metodist.ru
.
Клиент/сервер технологиясы. Қазіргі желілерде қабылданған
клиент-сервер технологиясының мәнін электрондық поштаның
мысалы жақсы бейнелейді.
Бұл технологияның мәні клиенттің компьютерімен сервердің
арасындағы әрбір ақпараттық қызметтерді қамтамасыз ететін
бағдарламалардың міндеттері бөлініп орындалады. Сондықтан
сәйкес бағдарламалық жасақтамаларды клиент-бағдарламасы және
сервер- бағдарламасы (қысқаша клиент және сервер ) деп атайды.
Яғни клиент деп ресурстарды пайдаланатын бағдарламаны
айтады. Сервер – клиенттердің сұранысы бойынша айқындалған
түрдегі ресурсты алуға қызмет ететін бағдарлама. Windows жүйесі
қолдайтын электрондық поштаның танымал клиент-бағдарламасы
Outlook Express болып табылады.
ҒЖ желілердің аппараттық құралдары. Хост-компьютерлер
(серверлер). Хост (ағылш. – host) сөзі– «қонақтарды қарсы алушы
қожа» деген мағынаны білдіреді. Хост-компьютерлердің өзінің
бірегей адресі болады, желіде абоненттерге қызмет көрсететін
торапты машинаның рөлін атқарады. Хост-компьютер ретінде
әртүрлі типті машиналар: қуатты ДК-ден бастап үлкен әмбебапты
ЭЕМ (мэйнфреймдерге) дейін қолданылады.
Қ
ойылатын негізгі
талаптар – жоғары жылдамдықты процессорлардың және үлкен
көлемді (ондаған және мыңдаған Гбайт, Тбайт) дискілік жадының
болуы қажет.
Интернет желісінде хост-компьютерлерде Unix операциялық
жүйесі қолданылады. Қолданбалы бағдарламаларға қызмет ететін
барлық серверлік бағдарламалар, Unix операциялық жүйесінің
басқаруымен жұмыс жасайды.
Жоғарыда айтылғанның бәрінен жасалатын тұжырым: «сервер»
ұғымы – бағдарламалық-аппаратты деген мағына береді. Мысалы,
уақыттың дәл осы сәтінде, хост-компьютерде электрондық поштаның
сервер-бағдарламасы жұмыс жасап тұрса, онда ол пошталық сервердің
164
рөлін атқарады. Егер осы машинада WWW-ң сервер-бағдарламасы
жұмыс жасай бастаса, онда ол Web-сервер болады. Серверлердің
әртүрлі қызметтері желі торабында әртүрлі компьютерлердің
арасында жиі бөлінеді.
Байланыс желілері. Желідегі компьютерлер арасындағы
байланыс желілерінің негізгі типтері: телефон сымдары, электр және
оптоталшықты кабельдері және радиобайланыс.
Байланыс желілерінің негізгі параметрлері – өткізу мүмкіндігі
(ақпаратты берудің барынша көп жылдамдығы), кедергіге қарсы тұру
тұрақтылығы (орысш. – помехоустойчивость) және бағасы. Бағасы
бойынша, ең қыматы оптоталшықты, ең арзаны телефон сымдары
болып табылады. 6.4-кестеде жылдамдығы және кедергіге қарсы тұру
тұрақтылығы параметрлері бойынша желілердің салыстырмалы
сипаттамалары берілген.
6.4-кесте. Байланыс желілерінің сипаттамасы
Байланыс типі
Жылдамдық
(Мбит/с)
Кедергіге қарсы
тұрақтылығы
Айналмалы қос сым
10-100
Төмен
Коаксиальді кабель
10 дейін
Жоғары
Телефон желісі
1-2
Төмен
Оптоталшықты кабель
10-200
Абсолютті
Оптоталшықты байланыс желілері жергілікті желілерді қосу
үшін бәрінен жиі пайдаланылады. Әйтсе де, кабельді төсеу мүмкін
болмай, компьютерлік желілер алыста немесе ыңғайсыз орналасқан
жағдайда сымсыз байланыс желілері қолданылады. Егер хабарлағыш
және қабылдағыш антенна тура көрінетін шекте болса, онда
радиоарналар, әйтпеген жағдайда арнайы антенналарды қолданып,
ақпарат алмау спутник арқылы жүреді (6.8-сурет).
Пайдаланушылардың
жүздеген
миллион
компьютерлері,
Интернет-провайдерлердің көмегімен коммутацияланған телефон
арналары бойынша дамыл-дамыл Интернетке қосылу мүмкіндігі бар.
Интернет-провайдерлердің өздерінің серверлері Интернетке жоғарғы
жылдамдықпен қосылады, сондықтан бір шақта жүздеген және
мыңдаған пайдаланушыларға телефон арналарына шығуға мүмкіндік
бере алады.
165
6.8-сурет.
Ғаламдық компьютерлік Интернет желісіне
қосылудың әртүрлі нұсқалары
Ақпаратты байланыс арналары арқылы жіберу үшін оны
компьютерде тұрған пішіннен сигналдар түріне түрлендіру қажет.
Ондай түрлендірулерді, арнайы құрылғылар – желілік адаптерлер
жүзеге асырады.
Пайдаланушының компьютерін телефон арнасы бойынша
Интернет-провайдердің серверімен қосу үшін екі компьютерде
модемге қосылып тұруы керек. Модемнің қызметі: екілік кодпен
берілген компьютерлік ақпаратты телефон сигналына және кері
түрлендіру. Модемдер аналогты телефон арнасы бойынша 56 Кбит/с.
жылдамдығымен сандық компьютерлік деректерді беруді қамтамасыз
етеді.
Қазіргі ADSL-технологиялары дағдылы телефон арнасын
Интернетке жоғарғы жылдамдықпен (1 Мбит/с және одан жоғары)
қосуға мүмкіндік береді. Бұл ретте телефон нөмірі бос тұрады, сол
маңызды. Жәй және ADSL модемдер компьютердің USB-портына
және телефон розеткасының ажыратқышына қосылады.
Ықшамды компьютерлерді қолданатындар Интернетке сымсыз
Wi-Fi технологиясын қолданып қосыла алады. Вокзалда, әуежайда,
оқу мекемелерінде және басқа қоғамдық жерлерде, Интернетке
қосылған сымыз байланысқа шығу орындары қойылады. Сымсыз
байланыспен жабдықталған ықшамды компьютер, радиусы 100 м.
шеңберінде, жылдамдығы 11 Мбит/с. дейін Интернетке шығуға
мүмкіндік алады.
Internet және World Wide Web ақпараттық қызметтері.
Ғаламдық желілерде электрондық поштамен қатар пайдаланушылар
үшін басқада қызмет көрсету формалары бар.
Спутник ақылы
қосылу
Радиоарнасы
бойынша қосылу
Телефон желісі
арқылы қосылу
Оптоталшықты арнасы
арқылы қосылу
Сымсыз қосылу
Достарыңызбен бөлісу: |
