127
6.5-сурет. Жүйені триангуляциялау MgO - Al
2
O
3
- H
2
O
Гидраттау реакциясының механизмдерін жүйені триангуляциялау
негізінде анықтауға болады.
Гидраттау
үдерістері
гидролиз
реакцияларына,
яғни
жүйе
компоненттерінің қатты фазада сумен тікелей өзара әрекеттесуіне
негізделеді.
Гидраттау үдерісінің өтуін екі жағдайда қарастыру қажет:
- судың стехиометриялық көлемінде;
- су артық болғанда.
Судың стехиометриялық көлемінде жүйе компоненттерінің өзара
әрекеттестігі алмасу реакцияларының төмендегі ережесіне бағынады:
Реакцияға түсуге қабілетті бастапқы екі компоненттің өзара
әрекеттестігі кезінде түзілетін қосылыстардың құрамы осы компоненттердің
полюсін қосатын тікелей сызықта орналасқан фазалық жекелеген
блоктармен анықталады.
Реакцияға түсуге қабілетті екінші заттек су болып табылады.
Осыған байланысты, алюминатты, силикатты, фосфатты, боратты,
сульфатты, ферраты, манганатты, арсенатты, селенатты, теллуратты,
кобальтатты жүйелерде s-, p-, d-элементтер және күрделі гетероатамды
полимерлік
қосылыстарда
(алюмофосфатты,
борофосфатты,
боро-
силикатты, алюмосиликатты, алюмоборосиликатты, сульфофосфатты,
боросульфатты және т.б.) бөлшектердің қатты фазаға айналу заңдылығында
термодинамикалық жолмен көп құрамды жүйелердің триангуляциялық
(дифференциясы) байқалуы мүмкін. Жүйені фазалық бірлікті блокқа бөлу,
фаза тірегін құрастыру және кристаллизация көп құрамды жүйе
бөлшектерінің фазалық ауысымы бойынша мәліметтер алуға, жаңа
128
қосылыстардың болуын болдау, дегидратация, гидратация, алмасу,
конверсияның ықтимал реакциялық сұлбаларын негіздеу, қақтығысусыз ұзақ
кезеңдері деңгейінде кешен түзілуі мүмкін.
Жоғарыда келтірілген постулат пен ережелер MgO - Al
2
O
3
- H
2
O, Na
2
O-
Al
2
O
3
-H
2
O, CaO-SiO
2
-H
2
O жүйелерінің зерттеулерінен дәлелденген, оларға
Мg
3
Al
2
O
6
8H
2
O, Мg
2
AlO
2
(ОН)
3
H
2
O дегидратациясы мен поликонденсация
механизмдері келтірілген, алмасу мен конверсия реакциясы, Na
5
AlO
4
және
Na
6
[Al
6
O
4
(OH)
16
] және Na
4
[Al
4
O
3
(OH)
10
] натрий гидроалюминаты, Сa
3
SiO
5
и
Сa
2
SiO
4
гидратация реакциялары қарастырылды.
Қорытындылар және ұсыныстар.
Осыған байланысты, Қазақстанда теориялық физикалық химия
жетістіктері негізінде Табиғатты терең түсіну алғышарттары жүргізіліп,
термодинамикалық тәсілдер дамытылып, химиялық реакциялық өзара
әрекеттесу мен қайта өңдеу механизмдерін бекітудің ережелері,
постулаттары, ұстанымдары ұсынылды. Бұл үшін Табиғат үйлесімін тануға
қол жеткізу қажет. Соңғы жылдары көптеген зерттеушілер Аристотельден
кейінгі екінші ұстаз болған әл-Фарабидің зерттеулеріне көңіл бөле бастады.
Ол табиғат мәні үйлесімін геометрия арқылы түсінді. Әлемдік құрылысты
планетарлық, жұлдызды бөлшектен тұратын дүние ретінде қарастырды, ол
тік үшбұрыш, тік төртбұрыш, тік бесбұрыш формасына ие деп ойлады. Тік
бұрышты бесбұрыш диагоналіне қатынасы 0,618 көлемін береді. Әл-Фараби
осыны қасиетті қатынас деп атады, тек ХХ ғасырда ғалымдар осыны «алтын
тоғысу» деп атай бастады. Оның сонымен бірге қасиетті бұрышы бар, ол
38
о
10
’
-ға тең. Осы бұрыштың мәні әлі күнге дейін жұмбақ болып отыр.
Қасиетті қатынас тек қасиетті бұрыштың бірігуі фуллерен, графен, тағы
басқа да көптеген наномерлік бөлшектердің түзілу мәселелерін шешу кілті
болатын еді.
129
7. ҚАЗАҚСТАН ҒЫЛЫМЫ ЖЕТІСТІКТЕРІНІҢ ТАЛДАУЫ.
(Ғылыми және ғылыми-техникалық салалардағы маңызды
нәтижелер, енгізілген зерттемелер), ғалымдар зерттеулерінің
белсенді көрсеткіші (сілтеме индексі, жарияланым саны,
ғалымдардың мақала жарияланған журналдардың импакт-
факторы, мақаладағы сілтеме саны, патенттік белсенділік)
Ғылым мен техника саласындағы Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік сыйлығы ғылым, техника қайраткерлерінің еңбегін қоғам мен
мемлекет алдында жоғары бағалау болып табылады. Мемлекет басшысы
іргелі және қолданбалы зерттеулер саласындағы аса үздік нәтижелер үшін;
қоғамға кеңінен танылған ғылыми жаңалықтар, монографиялар мен ғылыми
жұмыстар үшін; техниканың, материалдардың және технологиялардың
әлемдік аналогтар деңгейіндегі жаңа түрлерін әзірлегені және өндіруді
ұйымдастырғаны үшін Мемлекеттік сыйлықты ғалымдарға тапсырып келеді.
Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 29 қазандағы №679
Жарлығына сәйкес Ғылым мен техника саласындағы Мемлекеттік сыйлық
іріктеліп алынған үш жұмысқа берілді:
«Дифференциалдық теңдеулердің бастапқы-шекаралық есептер
теориясына» атты жұмыстар топтамасы үшін. Автор – Кәлменов Т. Ш., ҚР
ҰҒА академигі. Аталмыш еңбек іргелі математика саласына қатысты және
сұйықтық пен газ механикасы процесіндегі математикалық модельдеу, гидро
және газ динамикасы, жылу өткізу, плазмалы физика, кванттық физика
сынды дифференциалдық теңдеулердің ірі мәселелерін шешуге арналған.
Автор «Кәлменов максимум қағидасы» атты әдебиетте кездесетін
айғақтардың ауытқуының дифференциалды теңдеулерінің спектральді
теориясы мен аралас түрлері үшін экстремумнің жаңа қағидасына
негізделген асимптотикалық шешімдердің жаңа құрылысының әдістемесін
әзірледі. Аталған қағиданың арқасында аралас түрлердің спектральды
теңдеулер теориясы – жаңа перспективті ғылыми бағыт ашылды.
Жоғары наградаға ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Республикалық
нейрохирургия ғылыми орталығы ұсынған, авторлары – ҚР ҰҒА корр.-
мүшесі Ақшолақов С. Қ. – жетекші, Керімбаев Т. Т., Махамбетов E. Т.,
Нұрпейісов А. З., Рабандияров М. Р., Рыскелдиев Н. Ә. болып табылатын
«Қазақстан Республикасында жоғары технологиялық инновациялық ем
әдістерін нейрохирургия патологиясында дамыту» жұмыстар топтамасы
ие болды.
Нейрохирургия паталогиясын емдеудің инновациялық әдісі бойынша
көпжылдық кешенді зерттеулердің қорытындысын ұсынады. Аталған әдістің
жетістіктері тек алдыңғы қатарлы шетелдік клиника жағдайында орындалған
күрделі операцияларды жүргізуге мүмкіндік беретіні белгілі. Оның
маңыздылығы барлық әлемдегі нейрохирургия патологиясының кең
таралуымен, операцияның күрделілігімен, сондай-ақ, арқа және бас ми
ауруынан қайтыс болу және мүгедектіктің жоғары деңгейімен анықталады.
Достарыңызбен бөлісу: |
