Т. И. Есполов ҚР ҰҒА академигі, профессор

45 
 
2013  жылы  жүзеге  асқан  бағдарламалар  ЖҒТК  2011  ж.  21  сәуірдегі 
№20-55/372 хаттама шешімімен айқындалған ғылымның басым бағыттарын 
есепке ала отырып тұжырымдалды:  
- энергетика (6 ҒТБ);   
- шикізат пен өнімді терең өңдеу (17); 
- ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар (6); 
- өмір туралы ғылымдар (55); 
- елдің зияткерлік әлеуеті (17). 
ҒТБ  аясында  шешілген  міндеттер  көптеген  ғылым  саласын  қамтиды. 
Техникалық  және  қолданбалы  ғылым  саласындағы  зерттеулер  тұрақты 
басымдылыққа  ие  (ҒТБ  аясында  56,2%),  үштен  бір  бөлікке  жуығы 
жаратылыстану  және  нақты  ғылым  саласына  тиесілі  болса  (27,4%),  бұдан 
соң  қоғамдық  ғылымдар  (12,4%)  және  салааралық  мәселелерге  (қоршаған 
ортаны қорғау) (4,0%) тиесілі. 
ҒЫЛЫМ БАҒЫТТАРЫ БОЙЫНША ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ 
ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ 
 
Назарбаев Университетінің ғылыми орталықтары  
 
«Nazarbayev university research and innovation system» (NURIS) 
NURIS  құрылым  энергетикалық  зерттеулер  орталығынан  (ЭЗО)  және 
Пәнаралық инструменталдық орталығынан (ПИО) тұрады. Қазіргі уақытта әр 
түрлі  бағыт  бойынша  ғылыми-зерттеу  жұмыстарын  орындайтын  NURIS 
құрылымдық  басты  екі  ғылыми  орталығы  болып  табылады,  бүгінгі  күні 
олардың мынадай құрылымдық бөлімшелері бар: 
2013  жылы  NURIS-та  түрлі  ауқымда  56  жоба  бойынша  ғылыми-зерттеу 
жұмыстары жүргізілді: 
- 32  жоба  055  «Ғылыми  және  (немесе)  ғылыми-техникалық  қызмет» 
бюджет  бағдарламасы  бойынша  мемлекеттік  бюджет  шеңберінде,  ҚР  Білім 
және  ғылым  министрлігінің  Ғылым  комитетінің  ғылыми  зерттеулерге  және 
«Парасат»  ҰҒТХ  АҚ  қаржыландыратын  жобалар  гранттарымен  іске 
асырылады; 
- 24  жоба  «Шеврон  Мұнайгаз  Инк.»  компаниясы  жас  ғалымдар  үшін 
берген 
ғылымның 
әртүрлі 
бағыттары 
бойынша 
кіші 
зерттеу 
гранттары/жобалар;  «Назарбаев  Университеті»  ДБҰ-ның  «әлеуметтік  даму 
қорының» 
Корпоративтік 
қорынан 
қаржыландырылған 
жобалар, 
коммерциялауға арналған жобалар; және басқа ұйымдармен жасалған шарттар 
шеңберіндегі жобалардың шегінде іске асырылады. 
Ғылыми-зерттеу қызметінің нәтижелері 

46 
 
NURIS  ғылыми  орталықтарының  қызметкерлері  2013  жылы  жоғарыда 
көрсетілген  ғылыми/зерттеу  жобаларын  іске  асыру  аясында  мынадай 
бағыттарда әртүрлі ауқымды бағыттар бойынша ғылыми зерттеулер жүргізді:  

 
Жаңартылмалы энергетиканың технологиясы және ақылды желілер; 

 
Күн сәулесін қолдану технологиясы; 

 
Энергетикалық жүйелер дамуын модельдеу; 

 
Ақпараттық және коммуникациялық технологиялар; 

 
Есептеуші зерттеулер (қолданбалы есептеуші математика); 

 
Робототехника; 

 
Табиғатты пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау экономикасы; 

 
Электротехника (оптоэлектронды аспаптарға арналған материалдар); 

 
Жаңа  препараттарды  әзірлеудегі  және  регенерациялық  медицинадағы 
зерттеулер; 

 
Туберкулезді  детекциялауға/анықтауға  арналған  биосенсорларды, 
инфекциялық  агенттер  мен  қатерлі  ісік  биологиясын,  ақуыз  экспрессиясы, 
сонымен  қатар  остео-артикулярлы  аурудың  модельдері  мен  механизмдерін 
әзірлеу; 

 
Органикалық  химия  және  химиялық  технологиялар  саласындағы 
қолданбалы зерттеулер. 
NURIS-тің 2013 жылғы ғылыми-зерттеу қызметінің нәтижелері төмендегі 
6.1-кестеде ұсынылады. 
 
6.1-кесте. NURIS-тің 2013 жылғы ғылыми-зерттеу қызметінің нәтижелері 
 
NURIS ғылыми-зерттеу қызметінің көрсеткіштері 
2013 
жыл 
Іске асырылған ғылыми жобалардың жалпы саны 
56 
- соның ішінде, дүние жүзінің және Қазақстан Республикасының жетекші ғылыми 
орталықтарымен бірлескен ғылыми зерттеулер 
29 
 
Университет мектептері оқытушыларының қатысуымен іске асырылған 
жобалардың саны 
18 
Халықаралық рецензияланатын журналдардағы, халықаралық конференциялар 
жинақтарындағы жарияланымдардың жалпы саны 
39 
- соның ішінде,  Web of Knowledge, ScienceDirect және Springer  индекстелетін 
журналдардағы жарияланымдар саны 
22 
- соның ішінде, 3-тен астам импакт-факторы бар журналдардағы 
5 
Халықаралық конференциялар жинақтарындағы рецензияланатын 
жарияланымдар 
17 
Патент алуға өтінімдердің саны 
12 
Алынған патент саны 
1 
 
NURIS жүзеге асыратын ғылыми жобалар бойынша 22 шетелдік және 7 
қазақстандық  ғылыми  ұйымдармен  бірлесіп  жұмыс  жасайды.  Оның  ішінде, 
бірлескен жобалар келесі университеттермен, ғылыми ұйымдармен, сондай-
ақ мемлекеттік мекемелермен бірге жүргізіледі: Пердью университеті, АҚШ; 
Питсбург  университеті,  АҚШ;  Техас  университеті,  АҚШ;  Айова  штаты 

47 
 
университеті, АҚШ; Арканзас штаты университеті, АҚШ; Нью-Йорк штаты 
университеті,  АҚШ;  Квинсленд  университеті,  Австралия;  Ғылымдар  мен 
технологиялар  институты,  Австрия;  Нагоя  технологиялар  институты, 
Жапония;  Витватерсранд  Университеті,  ОАР;  Токио  Технологиялық 
институты,  Жапония;  Измир  Технологиялық  институты,  Түркия;  Лондон 
университеттік  колледжі,  Англия;  Бұзбай  бағалаудың  зерттеу  орталығы, 
Австрия;  Лоуренс  ат.  Ұлттық  зертхана,  АҚШ;  Техас  ауылшаруашылығы 
және  инженерлік  университеті,  АҚШ;  Сэнфорд-Бернам  биомедициналық 
зерттеу институты, АҚШ; Мичиган штаты университеті, АҚШ;  Инженерия, 
есептеу  техникасы  және  суреттерді  өңдеу  зертханасы,  Франция;  РҒА  СБ 
Пулков  астрономиялық  обсерватория,  Ресей;  РҒА  СБ  С.Л. Соболев 
атындағы  Математика  институты,  Ресей;  РҒА  СБ  Жылу  физикасы 
институты, Новосибирск, Ресей, және т.б. 
 
«Өмір туралы ғылымдар орталығы» 
Өмір  туралы  ғылымдар  орталығы  (бұдан  әрі  –  ӨҒО)  Назарбаев 
университетінің интеграцияланған денсаулық сақтау жүйесінің құрамдас бөлігі 
болып  табылады,  оған  Орталықтан  басқа,  Ұлттық  медицина  клиникаларының 
емханалары, сондай-ақ болашақта Университеттің медициналық мектебі кіреді.   
2013 жылы ӨҒО-да әр түрлі ауқымдағы 27 жоба бойынша ғылыми-зерттеу 
жұмыстары жүргізілді: 
Ғылыми-зерттеу 
қызметінің 
нәтижелері. 
2013 ж. 
Назарбаев 
Университетінің  Өмір  туралы  ғылымдар  орталығының  орындалған  ғылыми-
техникалық  бағдарламалары  мен  жобалары  шеңберінде  мынадай  ғылыми 
нәтижелер алынды: 

 
Қазақстан 
Республикасында 
GCP- ICH 
стандарты 
бойынша 
халықаралық клиникалық зерттеулерді өрістетуге жағдайлар жасалды.  

 
Хирургиялық  инфекциялардың  ауыр  түрлерін  емдеу  тиімділігін 
арттыратын  антибиотиктерді  тасымалдауға  бағытталған  жаңа  оригиналды 
отандық технология әзірленді және енгізілуде. 

 
Қазақстандық 
үлкен 
популяцияда 
алғаш 
рет 
денсаулық 
детерменантына  эпидемиологиялық  зерттеу  жүргізіліп,  әлемдегі  басқа 
елдердегі  сияқты  әлеуметтік-экономикалық  фактор  ретінде  біздің  елімізде  де 
көп жағдайда денсаулық мәселесі алғышарт екендігі айқындалды.  

 
ПЭТ/КТ  диагностиканың  әдістері  жетілдірілді,  қатерлі  ісік  және 
қабыну  ауруларына  дифференциалды  диагностика  жүргізу  үшін  «18-
фтордезоксиглюкоза» 
радиофармпрепаратпен 
лейкоциттерді 
белгілеу 
технологиясы әзірленді. 

 
Осы факторлардың туберкулезге бейімділікті айқындайтын және 2011-
2013  жылдар  аралығындағы  кезеңде  Қазақстан  Республикасы  халқының 
туберкулезбен  ауру  көрсеткіштерінің  интерактивті  геоақпараттық  базасы 
жасалды. 

 
ДНК  банкі,  қан  үлгілері,  қазақ  халқының  дені  сау  тұлғаларының 
шартты түрде алынған ақпараттық деректері жасалды.