Сќуенова Р., Нџѕыманова Н. Ћазаћстан тарихы

5 6
Жиналыс жасауѕа, ћауым ашуѕа, жария сйлеуге, газет
шыѕаруѕа, кiтап бастыруѕа еркiншiлiк … сот сџрамай, билiк
айтылмай тџтћын ћылмаушылыћ… .
IV.
 Дiн iсi. Дiн iсi мемлекет iсiнен айырылулы болуы. Дiн
бiткенге теѓ ћџћыћ. Дiн џстауѕа ерiк, кiру, шыѕу жаѕына бос-
тандыћ… Муфтилiк ћазаћта з алдына болу…
V.
 Билiк жќне сот. Ќр жџрттыѓ билiк пен соты тџрмыс
ыѓѕайына ћарай болуы. Би њќм судья жергiлiктi жџрттыѓ тiлiн
бiлу… Ћазаћ кп жерде сот тiлi ћазаћ тiлi болу…
VI.
 Ел ћорѕау. Ел ћорѕау љшiн ќскер осы кљнгi тљрде џсталмауы.
Ќскер жасына жеткен жастар жерiнде љйретiлiп, жерiнде ћызмет
ету… Ќскерлiк мiндетiн ћазаћ атты милиция тљрiнде атћару.
VII.
 Салыћ. Хал-аућат, табысћа ћарай: байѕа-байша, кедейге-
кедейше ѕадiл жолмен таратылу.
VIII.
 Жџмысшылар. Жџмысшылар закон панасында болу.
(Ћазаћ жерiнде зауыт-фабрика аз, сондыћтан ћазаћтыѓ
жџмысшылары да аз. Алаш партиясы жџмысшылар турасында
социал-демократтардыѓ меньшевик тобыныѓ программасын
жаћтайды.)
IХ.
 Ѕылым-бiлiм љйрету. Оћу орындарыныѓ есiгi кiмге болса
да ашыћ њќм аћысыз болу; жџртћа жалпы оћу жайылуы. Бастауыш
мектептерде ана тiлiнде оћу; ћазаћ з тiлiнде орта мектеп,
университет ашу; оћу жолы з алды автономия тљрiнде болу:
хџћмет оћу iсiне кiрiспеу; мџѕалiмдер, профессорлар зара
сайлаумен ћойылуы; ел iшiнде кiтапханалар ашу.
Х.
 Жер мќселесi. Учредительное собрание негiзгi закон
жасаѕанда жер сыбаѕасы алдымен жергiлiктi жџртћа берiлсiн…
Ћазаћ жер сыбаѕасын отырѕан жерлерден алып орналасћанша,
ћазаћ жерiне ауѕан мџжыћ келмеуi; бџрын алынѕан жерлердiѓ
мџжыћ отырмаѕандары ћазаћћа ћайтуы; ћазаћћа тиетiн жер
сыбаѕасын жергiлiктi комитеттер кесуi; сыбаѕа лшеу, норма
жердiѓ топыраѕы мен шаруашылыћ тљрiне ћарай жасалу…
Тљркiстанда жермен бiрге су сыбаѕасы да кесiлу; жердi ћазаћ љй
басына иеленбей, ауыл-аймаћ, туысћан тобына меншiктеп алу.
Жер законында жер сату деген болмау, ќркiм зi пайдалану.
Пайдасынан артыћ жер сатылмай земствоѕа алыну.
Жердiѓ кенi, астыѕы, байлыѕы ћазынанiкi болып, билiгi земство
ћолында болу. Аса зор аѕаш (орман-тоѕайлар — К. Н.), зор
зендер мемлекеттiк болып, аз аѕаш њќм кл байлыћтары
земство мљлкiне салыну».
Нџрпейiсов  К. Алаш њќм Алашорда. Алматы, 1995.
 Мџѕалiм ћорытынды жасайды. Оћушылардыѓ назарын
1917 жылы ћараша айыныѓ 12—18-i аралыѕында ткен

5 7
Ћџрылтай сайлауына аударып, клемi жаѕынан шаѕын,
мазмџны жаѕынан тереѓ осы баѕдарлама жобасы Алаш
партиясыныѓ љлкен табысћа жетуiн ћамтамасыз еткенiн
кесте тљрiнде крсетедi.
Жекелеген облыстар мен уездердегi сайлау ћорытындысы
Семей облысы Алаш
Эсер
Казак
10  партия
(казак-орыстар)
џйымы
Семей уезi
59331
3375
1910
1300
Орал облысы
Алаш
Казактар
Солшыл эсерлер
Эсерлер
Iлбiшiн уезi
75544
19571
1325
125
Орал ћаласы
976
7248
2737
Љйге  тапсырма. 
Љйге  тапсырма. 
Љйге  тапсырма. 
Љйге  тапсырма. 
Љйге  тапсырма. Параграф соѓындаѕы сџраћтар бо-
йынша пiкiр ћалыптастыру жќне берiлген ћџжаттарды
оћып шыѕу.
§ 14. АЛАШОРДА ЖЌНЕ ТЉРКIСТАН АВТОНОМИЯЛАРЫ
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. 
Сабаћтыѓ  маћсаты. Алашорда жќне Тљркiстан авто-
номиясы љкiметiнiѓ  мiрге  келуiне  тiкелей  себеп  болѕан
жаѕдайларды жќне оныѓ ћџрылуын тљсiндiрiп, маѓызын
ашып  крсету.
Алашорда мен Кеѓес кiметiнiѓ араћатынасына сипат-
тама  берiп  ћоѕамдыћ  мiрдегi  саяси  шиеленiстер  кезеѓiн-
де Ћазаћстанныѓ саяси жаѕдайы, џлт зиялыларыныѓ iс-
ќрекеттерi мен нќтижелерiн крсету.
Сабаћ ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ ткiзудiѓ  ќдiсi. 
Сабаћ ткiзудiѓ  ќдiсi. &зара белсендiлiктi арттыру,
ќѓгiме, iскер-ойын, сџраћ-жауап, тестiк тапсырма.
Облыстар,
Алаш партиясы
РСДЖ(б)П
Эсерлер
   уездер
меньшевиктер
Торѕай облысы
Ћостанай уезi
72745
3465
51245
Ырѕыз уезi
55349
1516
181
Аћтбе уезi
28202
1736
12114
Торѕай уезi
54978
4 1
210

5 8
Базалыћ  бiлiм. 
Базалыћ  бiлiм. 
Базалыћ  бiлiм. 
Базалыћ  бiлiм. 
Базалыћ  бiлiм.  Алаш  партиясыныѓ  жарѕысы  мен
баѕдарламасы,  Алаш  партиясыныѓ  ћџрылуы.
Тiрек џѕымдар. 
Тiрек џѕымдар. 
Тiрек џѕымдар. 
Тiрек џѕымдар. 
Тiрек џѕымдар. Алашорда љкiметiн ћџрудыѓ басты
себептерi — Алашорда љкiметiнiѓ ћџрылуы, Алашорда мен
Кеѓес кiметiнiѓ араћатынасы.
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. 
Крнекi  жќне  дидактикалыћ  ћџралдар. Џлт зиялыла-
рыныѓ портреттерi, ћажеттi кесте, сџлбалар.
Сабаћтыѓ   нќтижесi. 
Сабаћтыѓ   нќтижесi. 
Сабаћтыѓ   нќтижесi. 
Сабаћтыѓ   нќтижесi. 
Сабаћтыѓ   нќтижесi. Алашорда кiметiн ћџрудаѕы џлт
зиялыларыныѓ саяси белсендiлiгiмен жќне џлттыћ тџтас-
тыћ идеясымен танысады, оныѓ ккейкестiлiгiн џѕынады,
Алашорда мен Кеѓес кiметiнiѓ араћатынасын бiлетiн
болады.
Сабаћ барысында мџѕалiм оћушыларѕа таћырыпты ай-
тып, ондаѕы ћаралатын мќселелердi таныстырады. Оћушы-
лардыѓ логикалыћ ойын дамыту маћсатында Ћазаћстанда
шешiлуге тиiстi џлт мiрiне ћатысты еѓ зектi мќселелердi
атап берулерiн сџрайды.
Осы шаѕын ќѓгiмелесуден кейiн параграф таћырып-
шалары  ћарастырылады.
Параграфтыѓ бiрiншi таћырыпшасын ойын тљрiнде
ткiзiп тљсiндiруге болады.
Ћазаћ мемлекеттiгi туралы мќселе ћаралѕан II Жалпы-
ћазаћ-ћырѕыз съезiнiѓ туi. Сынып оћушылары съезд
делегаттары жќне џйымдастыру комитеттерi ретiнде
ћатысады.
Џйымдастыру комитетi съезге келген делегаттардыѓ
тiзiмiн алып барлыѕы 80-ге жуыћ делегатты тiркейдi.
Ќр уезден екi аћсаћал, ќр облыстыћ ћазаћ комитеттерiнен
екi кiл жќне арнайы шаћырылѕан 30 адам: олардыѓ
ћатарында Ѕџмар Ћарашџлы, Ћайырша Ахметжанџлы,
Ѕабдолла Ешмџхамбетџлы, Ахметжан жќне Ћожахмет
Оразайџлдары, Ћџрманбек Бiрiмжанџлы, Шќкќрiм Ћџдай-
бердiџлы, Мџстафа Шоћай, Уќлихан Танашев, Халел мен
Жањанша Досмџхамедовтер, Баћтыкерей Ћџлманов, Шќѓ-
герей Бкейџлы, Есенѕџл Маманџлы, Мџхаметжан Тыныш-
баев,  Салыћ  Ћарпыћџлы,  т.б.  болды.
Съездiѓ тралћасы (президиумы) сайланады.
Траѕа съездiѓ кљн тќртiбiмен таныстырады:
1. Ћазаћ-ћырѕыз автономиясы.
2. Сiбiр Тљркiстан автономиясы њќм Оѓтљстiк-Шыѕыс
Одаѕы туралы.