|
 Сұрақ: Керемет бәсеке
|
| Дата | 18.05.2022 | | өлшемі | 105,02 Kb. | | #38665 |
| СӨЖ Баға Сейсенбай Айдана
Сұрақ:
Керемет бәсеке
Жауап:
Мен бұл тақырыпта ой-пікірімді білдіріп жеткізсем: Әртүрлі нарықтық жағдайлар өз шектеулерін қояды және нақты фирмалардың ерекше мінез-құлқын тудырады. Осы жағдайлардың кейбірін қарастырайын:Микроэкономиканың кіріспе курсында стандартты түрде фирма жұмыс істей алатын нарық құрылымының төрт түрі қарастырылады: жетілген бәсеке, монополия, монополиялық бәсеке және олигополия. Тізімде келтірілген нарық түрлерінің сипаттамаларының қысқаша салыстырмалы талдауын кесте түрінде ұсынайық.Оқырмандардың назарын жоғарыда аталған барлық жағдайларда тұтынушылардың саны өте көп екендігіне және соның салдарынан олардың әрқайсысының сатып алынатын өнімнің нарықтық бағасына жеке сатып алу арқылы әсер ету мүмкіндігі жоқ екендігіне
Бірден назар аударатыным: сатып алу көлемінің өзгеруі. Бұл бір ғана тұтынушы немесе олардың бірнешеуі болатын жағдайлар жоқ дегенді білдірмейді. Бұл жай ғана тұтыну тауарларының нарықтарының көпшілігі, сіз мұнымен келісесіз, қарастырылатын шарттармен сипатталады.Бірден ескертпелер жасайық, іс жүзінде берілген нарық құрылымы үшін тізімделген барлық шарттарға толық сәйкес келетін бірде-бір нақты мысал жоқ. Тек кейбір нарықтар толық бәсекелестікке өте жақын деп айта аламыз (мысалы, бағалы қағаздар немесе ауылшаруашылық өнімдерін айырбастау нарықтары). Осыған қарамастан, одан әрі таныстыруды шындыққа қатысы жоқ таза теориялық деп қарауға болмайдыЕгер біз идеалды мінсіз бәсекеге қабілетті фирманың нарықта өзін қалай ұстау керектігін білсек, онда толық бәсекеге жақын нарықта жұмыс істейтін фирманың мінез-құлқын дәл болжауға болады.
Кестені осылай жеткізгім келді.
Сонымен, жетілген бәсеке нарығы біртекті (дифференциацияланбаған) өнім шығаратын, әрқайсысының нарықтағы үлесі 1%-дан аз болатын көптеген сатушылардың болуымен сипатталады. Дифференциацияның жоқтығы тұтынушылардың әртүрлі фирмалар шығарған тауарларды ажыратпайды және оларды абсолютті алмастырғыштар ретінде қарастырады. Сонымен қатар, көбінесе өнім стандартталған (бірыңғай стандарттар бойынша шығарылады) деп саналады, бұл өндірушіге қарамастан оның толық сәйкестігіне қосымша кепілдік береді. Мысалы, кофенің биржалық саудасында стандартта белгіленгеннен төмен құрамында шетелдік қоспалар бар өнімі бар жеткізушілер саудаға жіберілу үшін қоспалардың үлесін жасанды түрде көбейтуге мәжбүр болған жағдайлар кездеседі. Бір қарағанда, бұл абсурд болып көрінуі мүмкін, бірақ бұл ережелер: сатып алушы 69 Д.В.Акимов, О.В.Дичева болуы керек. Экономика бойынша дәрістер: профильдік деңгей ол тауарды қай өндірушіден сатып алатынына мүлдем бей-жай қарайды. Әйтпесе биржалық сауда мүмкін болмас еді. Жоғарыда қарастырылған екі ерекшелік әрбір жеке фирманың стратегиялық мінез-құлық мүмкіндігін нөлге дейін азайтады. Ол соншалықты кішкентай, ол өз әрекеттерімен сату көлеміне және нарықтың қалған бөлігінің бағасына айтарлықтай әсер ете алмайды. Ал өнімдердің біртектілігіне байланысты бәсекелестерден ерекшеленіп, тұтынушылардың өз өніміне қосымша назарын аудара алмайды. Өзіңізді кофенің жалпы биржалық саудасына қатысатын жеке ферманың иесі ретінде елестетіңіз. Тіпті, ұтымдылыққа қарамастан, сіз өзіңіздің өнімдеріңіздің бір бөлігін немесе барлығын, мысалы, барлық басқа трейдерлердің жартысына тең бағамен сатуды шешсеңіз де, нарық мұны «байқамауы» мүмкін. Фирмалардың көп болуы олардың салаға кіру және одан шығу еркіндігімен де қатар жүреді. Шығу кедергілерінің болмауы кез келген жұмыс істеп тұрған фирманың оны жоюға байланысты қосымша шығындарсыз өндірісті тоқтата алатынын білдіреді (мысалы, жабдықты бөлшектеу құны немесе жұмыстан босатылған жұмысшыларға сыйақы төлеу). Кірудегі кедергілердің болмауы өндірісті бастағысы келетін кез келген жаңа фирма үшін қарастырылып отырған нарықта оның залалсыз жұмысын бастауға ешқандай кедергілер жоқ екенін білдіреді (мысалы, бизнеспен айналысу құқығына лицензия алу қажеттілігі). белгілі бір қызмет түрлері немесе пайдаланудың бастапқы кезеңінде жабдыққа елеулі инвестициялар қажеттілігі) . Сондай-ақ мінсіз бәсекелестік үшін жеткілікті маңызды ақпараттың толықтығы талабы болып табылады. Нарықтық (монополиялық) биліктің болуы деп сатушының сату көлемін өзгерту арқылы өз тауарының нарықтық бағасына әсер ету мүмкіндігі түсініледі. Жоғарыда аталған мүмкіндіктерге байланысты мінсіз бәсекеге қабілетті фирмада мұндай қабілет болмайды. Бұл компания иесі, негізінен, баға белгісіне жалпы нарықтағыдан өзгеше құнды жаза алмайды дегенді білдірмейді. Тауарды басқа сатушылардан төмен бағамен (қалғандарынан жоғары бағамен, ақпараттың толықтығына байланысты фирманың сату көлемі нөлге тең болады) сатудың әлеуетті мүмкіндігін жоғарыда айттық. Дегенмен, нарықтық билікті анықтау кезінде фирма өз өнімдерінің нарықтық бағасына белгілі бір деңгейде бағаны ерікті түрде белгілеу арқылы емес, сату көлемін өзгерту арқылы дәл әсер етуі керек. Ал нарық үлесі өте аз және өнімдердің біртектілігіне байланысты мінсіз бәсекеге қабілетті фирманың мұндай мүмкіндіктері болмайды.Екі жол да фирманың жағдайының нашарлауын білдіреді. Сонымен қатар, ол өзінің сатылымының айтарлықтай өсуіне сене алмайды, өйткені өнімдердің біртектілігі мен ақпараттың толықтығына байланысты тартылған тұтынушылар барлық сатушылар арасында шамамен бірдей бөлінеді.
Демек,менің қорытындылайтыным:қарастырылып отырған нарықтағы бағалық емес бәсекелестіктің кез келген нұсқасы қисынсыз болып табылады, өйткені бұл жеке фирма тарапынан айтарлықтай пайдасыз шығындардың айтарлықтай өсуіне әкеледі.
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|
