Сөйлеу техникасы
Дәрістің мақсаты: Сот ораторы үшін сөйлеу техникасын менгерудің маңыздылығын анықтаумен қатар сөйлеу аппаратын басқару, дауысын, дикциясын, дауыс ырғағын, паузаны дұрыс әрі толық пайдалану ерекшелігін ұғындыру
Түйінді сөздер: Сот шешендігі, сөйлеу шеберлігі, шешен, дауыс ырғағы, дыбыс, екпін, мәнерлеу, әсерлеу, сөйлеу техникасы, дикция, дауыс
Дәріс сұрақтары:
Сөйлеу мәдениеті.
Дауыс ырғағы және мәнерлеу құралдары.
2. Дыбысты әсерлеу
3. Сөз сөйлеудің екпінді-анық құралдары.
1. Сөйлеу мәдениеті. Дауыс ырғағы және мәнерлеу құралдары. Сотта сөйлеу сөзі тиімді әрі әсерлі болуы оның қаншалықты дұрыс аргументтелгеніне байланысты. Бірақ соған қарамастан жұртшылыққа әсерлі болуының негізгі құралы болып сөздің мәдениетті құрастырылуы, оның анық болуы, оратордың дұрыс сөйлей білуі жатады. Күшті, дыбысты дауыс, анық дикция, дұрыс және мәнерлі дауыс ырғағының (интонация) бірге болуын сөйлеу техникасы деп аталады. Сот ораторы үшін сөйлеу техникасын менгеру деген – бұл өз сөйлеу аппаратын басқару, дауысын, дикциясын, дауыс ырғағын, паузаны дұрыс әрі толық пайдалану.
Сөзді қабылдау көп жағдайда оратордың дауысына байланысты. Дауыс – бұл сендірудің негізгі құралы. Бұл жіңішке, ғажап құрал. Күшті, сенімді, мәнерлі дауыс барлық ойды және эмоционалдық әсер етуге септігі зор. Сондай-ақ оның даусының үні зор болу керек, яғни аудиториялық соңында отырған қатысушыларға да естілу тиіс. Дауыстың күштілігі - соттың әр мүшелеріне өз ойын, сезімін, еркін жеткілікті түрде жеткізу және сендіре білу қабілеті. Ол үшін дауыс ырғағының шығу, жоғарлығы, үннің кең диапазонында да болуы, әр түрлі тембрмен әсемдеуі керек. Дауыстың диапазоны - оның үндік көлемі. Сөз сөйлеген кезде дауыс диапазонының өзгеруі арқасында оның мәнерлі шығуына және ойдың толық түрде берілуіне әсер етеді. Ал диапазонның дұрыс шықпауы, бірқалыпты, өзгеріссіз сөздің айтылуы оның істі толық түрде түсінуге кедергісін тигізеді. Егер оратор істің материалдарын дұрыс білмесе, дәлелдемелер таппаса, онда оның даусында үзілістер көбейеді, түсніксіздеу болады. Сөзді жақсы қабылдау мүмкін болмайды. Оратордың даусы жіңішке, әлсіз, өз-өзіне сенімсіз шықса, тыңдаушылардың арасында оны түсіну қиын болады, оларды сендіру қиынға түседі. Сондықтан да дауыстың дұрыс шығуын үйрену маңызды болып табылады.
Сөз сөйлеудің барлық мазмұны дауыс арқылы жеткізіледі. Бір және дәл сол ой әртүрлі дауыстық реңмен айтылуы мүмкін. Бөлек дауыстар анық естілмей, түсініксіз сөзді түсіну өте қиынға соғады
Достарыңызбен бөлісу: |