Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
СӨЖ
Тқырыбы: Ұлы "Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері"
Фaкультеті:экономика және бизнес жоғары мектебі
Орындаған:Көдек Думан жаңабайұлы
Тексерген: Авсыдыкова Куралай Адылжановна
Алматы 2023
Жоспар:
1.Кіріспе
2. Әлеуметтік теңсіздіктің себептері, түрлері, көріністері және де зардаптары мен артықшылықтары
3. Тарихтағы әлеуметтік теңсіздіктің мысалдары
4. Әлеуметтік теңсіздіктің қазіргі заманғы нысандары
5. Әлемдегі әлеуметтік теңсіздік
6. Әлеуметтік теңсіздікті жою мүмкін бе?
7.Қазіргі қоғамдағы білім әлеуметтік байланыстың маңызды қызметін, индивидтердің әлеуметтік баспалдақ арқылы жоғары көтеріл міндетін атқарады
Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері
1.Әлеуметтік таптардың теңсіздігі адамзат эволюциясының ежелгі дәуірінен бері бар. Әр түрлі елдердің тарихы адамдардың езгісі мен құлдыққа әкелетіндігінің айқын дәлелі болып табылады - бүліктер, аштық толқулары, соғыстар мен революциялар. Бірақ қанмен жазылған бұл тәжірибе ештеңені үйретпейді. Ия, енді ол жұмсақ, жамылғыш формаларға ие болды. Әлеуметтік теңсіздік қалай көрініс табады және қазіргі кезде ол қандай?Әлеуметтік теңсіздік - бұл адамдардың қоғамдағы жағдайына байланысты таптарға, қоғамдарға немесе топтарға бөлінуі немесе саралануы, бұл мүмкіндіктерді, өмірлік артықшылықтар мен құқықтарды тең пайдаланбауды білдіреді. Егер біз әлеуметтік теңсіздіктерді сызба түрінде баспалдақ түрінде бейнелейтін болсақ, онда оның төменгі деңгейлерінде езілгендер, кедейлер, ал жоғарғы жақта билік пен билік басындағылар мен езушілер мен байлар болады. қолдарындағы ақша. Бұл қоғамның байлар мен кедейлерге жіктелуінің басты белгісі. Әлеуметтік теңсіздіктің басқа да көрсеткіштері бар. Әлеуметтік саяси әдебиетте әлеуметтік құрылым деп кең және тар мағынада екі түрлі түсінік бар. Кең мағынада — бүкіл қоғамның құрылуы, оның барлық элементтері арасындағы байланыс жүйесі. Мұнда әлеуметтік құрылымды әлеуметтік қауымдардың және олардың арасындағы қатынастардың алуан түрін, сипаттайды. Олар — әлеуметтік-этникалық топтар және т.б. қауымдар.
Тар мағынада — әлеуметтік-таптық құрылым, олардың арасында түрлі қабаттар мен қатынастар тұзетін әлеуметтік таптар, әлеуметтік топтар. Әлеуметтік топ дегеніміз адамдардың белгілі бір қажетін қанағаттандыру мақсатында өзара қарым- қатынас орната отырып, түрлі іс- әрекеттерді жұзге асыратын көптеген адамдардың үлкенді- кішілі жиынтығы. Бұл топ айтарлықтай тұрақты, ортақ мұддесі бар және әдет - ғұрпы бірдей жиынтық, белгілі бір тарихи қоғамда қалыптасады.
Ғылыми – материалистік социология әлеуметтік топтардың классификациясына тарихи принцип тұрғысынан қарайды, яғни олар белгілі бір тарихи қоғамда, қоғамдық-экономикалық формацияда, қалыптасатын топтар деп түсіндіреді; екіншіден, таптық қоғамдардағы ең негізгі әлеуметтік топтар – таптар, қоғамдық өмірдің барлық салаларына, барлық басқа әлеуметтік топтардың мінез-құлқына шешуші әсер ететін де осы таптық топтасу деп түсіндіреді. Бұл материалистік принцип әлеуметтік топтың ғылыми талдауының негізін құрады. Бұл топтар бір-бірімен тең қатынаста болмайды. Әр түрлі белгілері арқылы ажыратылады. Теңсіздік әлеуметтік стратификацияның (strat, яғни қабат, топ) барлық теориялары негізінде жатыр. Бұл теорияларды түрлі бағыттағы ғалымдар жасаған. Түрлі әлеуметтік топтар өзара бір – біріне әсер етеді. Мәселен, таптық – антогонистік қоғамдар жағдайында барлық топтардың мінез-құлқы таптардың күресімен анықталады, сондықтан мұндағы әлеуметтік топтардың бүкіл жүйесі конфликтілі (қайшылықты) сипатта болады.
К.Маркс қоғамның әлеуметтік құрылымының бір жағы болып табылатын таптық құрылымды, XX ғасырдағы екі антагонистік таптың өзара әрекетін (буржуазия мен пролетариат) зерттеді.
Қоғамды дұшпандық таптарға бөлудің негізгі белгісі ретінде жеке меншікті таныды (меншік иесі, меншікке ие еместер).
Макс Вебер де Карл Маркс сияқты меншіктік рөлін және капитализмдегі теңсіздікті талдады. Бірақ, оның пікірінше теңсіздік негізінде одан басқа белгілер де бар: байлық, бедел және билік. Бұл негізгілерден басқа ол этникалық және діни, лингвистикалық белгілерді де атайды. Р.Дарендорф, пен В.Парето анықтаушы белгі — билікті басты ұғым деп санады. Олар осыған байланысты қоғамды таптарға бөлудің марксистік бөлінісін билікке ие (басқарушы) және билікке ие емес (бағынушы) деп бөлумен алмастыруды ұсынады
Әлеуметтік теңсіздіктің себептері қандай? Экономистер меншікке тең емес қатынастың және жалпы байлықтың бөлінуінің түпкі себебін көреді. Р.Мишельс (неміс социологы) ақыл-ойды халықтың өзі сайлаған билік аппаратына үлкен артықшылықтар мен өкілеттіктер беру арқылы көрді. Француз әлеуметтанушысы Э.Дюркгейм бойынша әлеуметтік теңсіздіктің пайда болу себептері:
Қоғамға ең көп пайда әкелетін адамдарды, өз саласының жақсыларын мадақтаңыз.
Адамның жеке қасиеттері мен ерекше дарындары, оларды жалпы қоғамнан ерекшелендіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |
