54
г) ғаламдық масштабтағы процестерге әркімнің ӛзіндік қатысы бар
екендігін сезіндіру және ӛз іс-әрекетінің экологиялық жағынан жеке
жауапкершілігі бар екенін қалыптастыру;
д) жедел қарқынмен дамып отырған технологияландырылған қоғамда
ӛмір сҥруге бейімдеу.
Осы нақты міндеттер физиканың орта мектепке арналған типтік оқу
бағдарламасында кӛрініс тапқан.
Негізгі мектепке арналған физика курсында оқушы физикалық
ғылымының негіздерімен танысып, негізгі физикалық ҧғымдар жайлы
тҥсініктері болып, физикалық заңдар мен теорияларды табиғатта болатын
қҧбылыстардан байқай алу керек; оқушыда дҥниедегі жаратылыстану
ғылымының негізі туралық тҥсінік қалыптасып, ондағы адамның атқаратын
рӛлі қандай екенін білу керек; физикалық заңдардың практикада қолдану
негіздерімен таныс бола отырып, оны экологиялық процестерде қолдана алуы
қажет; жаратылыстану ғылымының зерттеу әдістерімен таныс болуы керек.
Білім беруді жаңарту ҥрдістерінің баым бағыттарының бірі
бәсекелестікке қабілетті білім беру ҥшін, мектептің жоғарғы сатысында
бағдарлы оқыту енгізілді. Ондағы норматив ауқымы білім берудің Мемлекеттік
стандартында белгіленіп кӛрсетілген және онда 11 жылдық мектептің жоғарғы
сыныптарында бағдарлы оқытуға кезең кезеңімен кӛшу ескерілген.
Мектептерде оқу материалының мазмҧны, мектеп базасындағы
физикалық эксперименттің әдістемесі мен оқу технологиясы ҥздіксіз дамып
отыруы
қажет.
Білім
беруді
демократияландыру,
ізгілендіру,
гуманитарландырудың тетігі – оқушыны ӛз әрекетінің иесі деп бағалау,
оқушының сӛз бостандығын, ой еркіндігін сезінуіне кепіл бола алады. Білім
беруді ізгілендіру деп оқу және тәрбие процесінде баланың жеке тҧлғасына
басты назар аударуды кҥшейтуді айтады. Ал, гуманитарландыру - сәйкесті оқу
орнында оқылатын ізгілендіру пәндеріне деген кӛзқарасты кҥшейту болып
табылады. Нәтижесінде жалпы орта білімді әртҥрлі типті білім беру орындары
пайда болды: мектеп, гимназия, лицей, колледж және жеке мектеп.
Жеке мектептер арнайы қоғамдық ҧйымдардың, ассоцациялардың, жеке
адамдардың ҧсынысы бойынша қҧрылады. Жеке мектептің білім беру
жҧмысын жҥргізу ҥшін білім департаменті берген арнайы уставы, лицензиясы
болуы керек. Ҥш жылдан кейін оқушылардың білімі мемлекеттік білім беру
орындарында аттестация арқылы тексеріледі, талаптарға сай болған жағдайда
оқу орны аккредитация алып, заңды білім беру қҧқығына ие болады.
Білім беруді жетілдірудің басты факторларының бірі – пән мазмҧнының
ӛзімен сәйкес келетін ғылымның даму бағытымен ҥйлесімділігі болып
табылады.
Педагогикалық технология (тәрбие технологиясы, қарым-қатынас
технологиясы, оқыту технологиясы) педагогикалық мақсатқа қол жеткізу
жолындағы барлық қисынды ілім амалдары мен әдіснамалық қҧралдардың
жҥйелі жиынтығымен жҧмыс істеудің реті. Педагогикалық жаңа технология іс-
әрекетке оқыту барысында жҥзеге асатын педагогикалық жҥйе. Ол дара
55
тҧлғаны жетілдіруге, белгілі бір мақсатқа жету жолында арнайы ықпалды
ҧйғаруға қажетті байланысқан әдіс-тәсілдер. Ендеше, педагогикалық
технология оқу тәрбие ҥрдісінің шығармашылықпен оқыту мен тәрбиенің
тиімділігін қамтамасыз ететін жанды қҧрамдас бӛлігі. Осы жаңа технологияны
енгізуші, таратушы, ҥйретуші, ӛз еңбегінде жҥйелі қолданушы, насихаттаушы –
мҧғалім. Нағыз педагог – кәсіпқой, терең білімді, мәдениетті, ізгілікті, адал
және зиялы, жас ҧрпақты оқыту мен тәрбиелеудегі инновациялық бағытта
жҧмыс жасайтын, ӛзіндік мәні қалыптасқан объективті қабылдау мҥмкіндігі бар
тҧлға.
XXI ғасыр маманның кәсіби шеберлігіне ӛте жоғары талаптар қойып
отыр. Жаңа технологияны меңгерудің қажетті шарттарының бірі – мҧғалімнің
кәсіптік білімін жетілдіру болып табылады.
Атақты педагог-ғалым В.Сухомлинский «Мҧғалімдік мамандық – бҧл
адамтану, адамның кҥрделі және қызықты, шым-шытырығы мол жан дҥниесіне
ҥңіле білу. Педагогикалық шеберлік пен педагогикалық ӛнер ол даналықты
жҥрекпен ҧға білу болып табылады» деп ҧстаздық ӛнерге ерекше баға берсе,
қазақ ағартушысы Ы.Алтынсарин «Маған жақсы мҧғалім бәрінен де қымбат,
ӛйткені, мҧғалім – мектептің жҥрегі» дегені бекер айтылған сӛз емес. Яғни,
қазіргі мектеп алдындағы міндеттерді шешуде мҧғалімнің кәсіптік мәдениеті
алғы мақсатта тҧратыны аян. Себебі, республика мектептерінің кәсіптік білімі
мен мәдениеті жоғары лайықты мҧғалімдерге зәру болып отырғаны жасырын
емес. Қазіргі мектепте мҧғалімнен жасанды қабілеттілік емес, нақты кәсіптік
еңбектің міндеті атқарылуы талап етіледі. Педагогикалық технологияның басты
сипаты міне, осы.
Педагогикалық технологияларды атқаратын қызметіне қарай бірнеше
тҥрге жіктеуге болады: модульдік оқыту технологиясы, проблемалық оқыту,
дамыта оқыту, тірек сигналдары арқылы оқыту, сын тҧрғысынан ойлауды
дамыту, ойын арқылы оқыту, бағдарламалап оқыту, саралап оқыту, оза оқыту,
компьютерлік технологияны пайдалана отырып оқыту технологиясы және т.б.
Физикадан білім беруде осы технологиялардың ішінен тірек сигналдары
арқылы оқыту, модульдік оқыту, проблемалық оқыту, бағдарламалап оқыту
технологияларын пайдалану тиімді. Мысалы: механика тарауы бойынша
жасалынған В.Ф.Шаталовтың тірек сигналдарын пайдалана отырып, тірек
белгілері арқылы сыныптағы барлық оқушыны сабаққа қатыстыра отырып, оқу
бағдарламасында кӛрсетілген сағат санын жҥйелеп қысқартуға да болады [74].
Мҧғалімоқытудың әдіс-тәсілдерін ҥнемі жетілдіріп отыруы қажет.
Әрбір педагогикалық технологиялар бойынша жеке тҧлғаның ӛзін-ӛзі
қалыптастыру кезеңдері тӛртке бӛлінеді:
1 кезең: оқып ҥйрену;
2 кезең: меңгеру;
3 кезең: ӛмірге ендіру;
4 кезең: дамыту;
Яғни инновациялық технологиямен жҧмыс жасай алатын мҧғалім білім
беру мен тәрбиелеуде жаңалық енгізетін немесе жаңа әдіс тәсілдерді қолдана
Достарыңызбен бөлісу: |
