Сборник научных материалов студентов и молодых ученых

65 
 
Диаграмма 1. Повышение уровня усвоения учебного материала учащимися на разных этапах. 
0
20
40
60
80
100
120
1 этап
2 этап
3 этап
до…%
от …%
 
 
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 
1.  И.  А.  Сотова,  Е.Л.  Парфенова,  статья  «Дифференциация  как  способ  реализации  личностно 
ориентированного  обучения  в  современной  школе»  (УДК  371.311.4),  Электронный  журнал,  Вестник 
Оренбургского государственного педагогического университета, 2013 г. 
2.  Шишмаренков В.К., диссертация на тему «Теория и практика разноуровневого дифференцированного 
обучения в средней школе», ВАК: 13.00.01,  1996 г 
3.   Вендровская Р.Б. Уроки дифференцированного обучения // Советская педагогика. 1990. №1.1. 
4.  Белкин  А.С.  Дифференцированный  подход  к  учащимся  глазами  психолога//  Народное  образование. 
1991. №11. 
5.  Электронный  ресурс:  https://infourok.ru/statya-differencirovannoe-obuchenie-kak-forma-organizacii-
uchebnoy-deyatelnosti-1598587.html 
 
 
ӘОЖ 37.013:2 
ДАНИЯРОВА А.Д., ШҮРШІТБАЙ Б.Ш. 
С. Аманжолов атындағы ШҚМУ, Өскемен қ. 
  
БАЛА ТӘРБИЕСІНДЕГІ ДІННІҢ РӨЛІ 
 
Дін  –  қоғам  өмірінің  ерекше  рухани  саласы.  Дін  –  адамдардың  жаратушыға  сенім-
нанымдарын  білдіретін  және  сол  жаратушыны  тануға  арналған  ілімдер  жүйесі.  Дін  – 
жаратылыстан  тыс  бір  құдіретті  күш  бар  деп  сенуден  пайда  болып  қалыптасқан,  адамдар 
арасындағы  қатынастардың,  идеялардың,  әрекеттердің  жиынтығы.  Дін  ұғымы  –  мейлінше 
аумақты,  көп  нәрселерді  қамтитын  кең  ұғым.  Осы  күнге  дейін  діннің  бірыңғай  ұғымы 
берілмеген.  Себебі  діндер  мен  діни  ағымдар  дінге  өздерінің  түсініктерін  берген.  Осы 
тұрғыдан  алғанда  діннің  ұғымдары  әртүрлі  болғанымен  олардың  мәні  ұқсас  болып  келеді. 
Дін күрделі қоғамдық құбылыс.  
«Дін  не  үшін  адамзатқа  керек?»  Дін  тақырыбы  адамдарды  өте  қатты  қызықтырады. 
Әрбір  адам  дінді  түсінуге  және  діни  өмір  сүруге  тырысқан.  Дініне  байланысты  өмір  сүріп, 
балаларын  сол  тәрбиеде  тәрбиелеген.  Ақылы  мен  білімін  қолданып,  өзі  таңдаған  дінді 
қорғап, оны жалғастыруға тырысқан. Дін адамдарға байланысты бір ұйым. Адамның рухтың 
және  физикалық  қажеттіліктерін  толық  қамтамасыз  етіп,  жетілуін  жүзеге  асыратын  негізгі 
мақсат  болып  табылады.  Дін  рухтың  азығы  және  дененің  шипасы.  Адамға  адам  болуды, 
ұлттарға  бірлік  пен  тұтастыққа  өмір  сүруді  үйреткен  жауапкершілік  түсінігін,  құлшылық 
білімін  және  жақсы  ахуалды  қалыптастырады.  Жанұяны,  мемлекет  ұйымын  және  қоғам 
құрылымын  мықты  негіздермен  қамтамасыз  етеді.  Міне,  дін  адамдарға  осы  үшін  керек. 
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Дініміз – Ислам, түбіміз – түрік, мәзһабымыз – имам Ағзам» 

66 
 
-  деген  сөзін  жаңғыртуымыз  керек.  Діннің  мән-мағынасын  қаншама  ғұламалар  ашып 
көрсетуге  талпынған  болатын.  Дін  жөнінде  жазылған  мақалалар,  ғылыми  еңбектер  саны 
жеткілікті.  Қорқыныш  -  үрей  де,  сүйіспеншілік  те,  ата-бабаларды  қастерлеу  және  діни 
сенімнің өз алдына жеке тұрған бастауы бола алмасы анық. Дінге нақты және бір мағыналы 
анықтама  беру  өте  қиын.  Егер  “религия”  –  (дін)  терминіне  келер  болсақ,  латын  тілінен 
дәлме-дәл  аударғанда,  байланыс,  “екінші  қайта  оралу”  дегенді  білдіреді.  Соның  ішінде 
Ислам  (араб  тілінде  бас  июшілік,  құлшылық)  –  ең  жас  әлемдік  дін.  Әлемде  1,3  млрд  адам 
ислам  дінін  ұстанады.  Мұсылман  қауымдары  120  мемлекетте  тарап,  35  мемлекетте 
мұсылмандар саны басым болып, 28 мемлекетте мемлекеттік дін болып есептелінеді. Жалпы 
тарихи  жағынан  Ислам  VII  ғасырда  Араб  халықтарының  алғашқы  қауымдық  құрылыстан 
таптық  қоғамға  өтуі,  олардың  феодалдық-теократиялық  мемлекеттерінің  Араб  халифатына 
бірігуі  кезеңінде пайда болып немесе осы жүйелердің тездеп өтуінің идеологиялық бейнесі 
болды.  Цицерон  шығармаларында  дін  сөзі  халықтың  тұрпайы  соқыр  сеніміне  қарсы 
қойылған  ұғымы  ретінде  пайдаланылады.  Бұдан  шығатын  бірден-бір  тұжырым,  дін  деп 
кезкелген сенім түрін айтпайды тек, адамды қасиетті, мәңгілік, тапжылмас құндылықтармен 
байланыстыратын  сенім  түрін  айтады.    Қазіргі  әдемдік  қатынастарда,  соның  ішінде 
Қазақстан  Республикасында  дін  және  дінаралық  қатынастар  өзекті  мәселеге  айналып  отыр. 
Қазақстан  Республикасының  “Діни  қызмет  және  діни  бірлестіктер  туралы”  2011  жылғы  11 
қазандағы  заңның  кіріспесінде  мемлекеттің  “ханафи  бағытындағы  исламның  және 
православилік христиандықтың халықтың мәдениетінің дамуы мен рухани өміріндегі тарихи 
рөлін  танитыны”  ерекше  аталып  өткен  [1].  Республикадағы  дінаралық  қатынастардың  бір 
шетінің экстремизм және терроризммен байланысты болуы ұлттық қауіпсіздікке ықпал етіп, 
бұл  салаға  стратегиялық  сипат  беріп  отыр.  Осыған  орай  діни  қатынастарды  тез  арада 
құқықтық  тұрғыдан  реттеудің  маңызы  күшейді.  2011  жылы  18  мамырда  Қазақстан 
Республикасы  Президенті  Нұрсұлтан  Назарбаев  “Қазақстан  Республикасы  Дін  істері 
агенттігі  туралы”  жарлыққа  қол  қойды  [2].  Діни  бірлестіктер:  мемлекеттік  органдардың 
функцияларын  орындамайды  және  олардың  қызметіне  араласпайды;  саяси  партиялардың 
қызметіне  қатыспайды,  оларға  қаржылық  қолдау  көрсетпейді,  саяси  қызметпен 
айналыспайды.  
Қазақ халқының ұлы ойшылы Абай Құнанбаев өзінің қара сөздерінде:  «Адам баласын 
заман өсіреді, кімде - кім жаман болса, оған замандастарының бәрі кінәлі» деп ұлағатты сөз 
айтты.  Бұл  жағдаят  адам,  қоғам,  мемлекет  дамуының  маңызды  қырларын  ашып  көрсетеді. 
Сондықтан,  мемлекеттің  жастарды  тәрбиелеуге,  тәні  сау  және  рухани  бай  жастар  ортасын 
қалыптастыру үшін қолайлы жағдайлар жасауға ерекше көңіл бөлуі өте маңызды. Міне, дәл 
осындай  ойшылдардың  айтқан  ойлары  діннің  тәлім-тәрбиемен  байланысы  орасан  зор 
екендігін көрсетті десе де болады. “Тәрбие – тал бесіктен басталады”деп бекер айтылмаған. 
Тәрбие - қоғамның негізгі қызметтерінің бірі, жеке адамды мақсатты, жүйелі қалыптастыру 
процесі, аға ұрпақтың тәжірибесін кейінгі буынға меңгертіп, олардың сана-сезімін, жағымды 
мінез-құлқын  дамытушы.  Ересек  буын  қоғамды  тарихи  өмірде  жинақталған  тәжірибені, 
білімді жас буынға тәрбие процесі арқылы береді. Тәрбие материалдық игіліктерді өндіруге 
қабілетті, іскер адамдарды дайындауға бағытталуы қажет. Басты өндіруші күш - жеке тұлға. 
Адам  жүйелі  түрде  күрделі  қатынастарға  араласып,  қоғамдағы  қалыптасқан  идеяны,  саяси 
және  моральдық  көзқарастарды,  сенімдерді  қоғамдағы  адамдардық  өмір  сүру  тәртібін 
меңгереді.  Тәрбие  мақсаты  қазақ  тәлім-тәрбие  тағылымына  да  қойылды.  Ұлы  ұстаз  Әбу 
Насыр әл-Фараби "Адамға ең әуелі білім емес, тәрбие берілуі керек. Онсыз берілген білім - 
адамзаттың  қас  жауы.  Ол  келешекте  оның  барлық  өміріне  апат  әкеледі"  -  деді. 
М.Жұмабаев  "Көркем  денелі,  түзу  ойлайтын,  дәл  пішетін,  дәл  табатын  ақылды  болса,  сұлу 
сөз, сиқырлы үн, әдемі түрден ляззат алып, жаны толқынарлық болса, баланың дұрыс тәрбие 
алып  шын  адам  болғандығы"  -  деп  жазды.  Мәтжан  Мақсымұлы  Тілеужанов  өзінің  "Қазақ 
тағылымы"  атты  монографиясында  (1994)  қазақ  тағылымының  негізгі  бағыттарын  атап 
көрсетті. Олар: ар-ождан тазалығын сақтау; ақыл-ойлы, парасатты болу; барлық әрекетінен, 
сөйлеген сөзінен, қарым-қатысынан, көзқарасынан ғибрат иісі аңқып тұру; ерте тұрып, кеш