54
қоғамның өміріне қазақ зиялы қауымының өкілі ретінде өз есімін тарих парақшаларында
алтын әріптермен көмкеріп, мәңгі етті.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев: “Ұлы тұлғаларын білмейінше, бірде-бір дәуірді дұрыстап
тану мүмкін емес. Адам тағдырының айнасынан біз тарих көшінің жүрісін ғана аңдап
қоймаймыз, оның рухын, тынысын сезінеміз.Сондықтан да халқы мен елінің алдындағы
өздерінің перзенттік парызын айқын да анық түсінген, қандай қиын-қыстау жағдайда да оны
адал орындаудан жалтармаған адамдар қай дәуірде өмір сүрсе де, дәйім өз жұртының нағыз
азаматы болып қала берген. Тарихтың қай кезенінде болсын, олар өз ұлтының бетке ұстар
мақтанышы болып келген. Ол, ол ма, белгілі бір мағынасында олардың өздері де халық
тарихының тұтас бір дәуіріне татыған, халқының бағытынан жаңылмай тәуелсіздікке
бастайтын жолын нұрландырған ел тарихының шамшырақтары болған” [7],- деп
тұлғалардың тарихтан алар орнын көрсетеді.
Дінмұхамед Ахметұлы Қонаев - өз халқының біртуар азаматы мен көсемі. Ол үнемі
өзінің терең білімі мен тәжірбиесінің, алға қойған мақсатты орындауға деген қабілетімен
ерекшеленетін. Ол өз заманының саясаткері ретінде біздің елімізде социализмді құру ісіне
адал қызмет етіп, көпұлтты Қазақстанда лениндік халықтар достығының белсенді жетекшісі
еді. Қазақстан экономикасы мен мәдениетіне қосқан үлесі орасан. Өзінің игі істерімен ол
Отанының даңқын биікке асқақтатты, өзінің есімін мәңгі етті және Қазақстан деп аталатын
елінің тарихында мәңгілікке қалды.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. МейиржанМашан. Д.А. Кунаев - История в портретах (личности в истории) – Алматы: - 2009. - 128 с.
2. ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.
3. Кунаев Д.А. От Сталина до Горбачева (в аспекте истории Казахстана). – Алматы, 1994. - 300 с.
4. Назарбаев Н.Ә. Елі барда еріелеусізқалмайды // ЕгеменҚазақстан– 2010, 13 қаңтар.
5. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1994 жылдың 24 ақпанындағы «Д.А. Қонаевтың есімін мәңгі есте
қалдыру туралы» қаулысы.
6. Сағдиев М.,«Адалдық болды ақ туым» // Егемен Қазақстан – 2004, 12 мамыр.
7. Назарбаев Н.Ә.Жасай бер, тәуелсіз Қазақстан! Тәуелсіздік күніне арналған салтанатты мәжілісте
сөйлеген сөзі // Егемен Қазақстан. - 1998, 16 желтоқсан.
ӘОЖ 811.512.122373
БОЛАЕВА А.Қ., ӘЛІМХАН А.Ә.
С.
Аманжолов атындағы ШҚМУ, Өскемен қ.
ЖАЛҚЫ ЕСІМДЕРДІ ОҚЫТУ
Жалқы есімдер – жеке заттың, құбылыстың атауы болатын сөз, сөз тіркесі. Жалқы
есімге адам аттары (антропонимдер), географиялық атаулар (топонимдер), діни атаулар
(теонимдер), жануарлар атаулары (зоонимдер), аспан денелерінің атаулары (астронимдер),
тарихи уақиғалармен байланысты мезгіл атаулары (хрононимдер), рухани нысандар
атаулары (идеонимдер) т. б. жатады. Жер-су атауларын зерттейтін тіл ғылымының саласы
топоним дедік. Бұл ономастика ғылымының үлкен саласының бірі болып табылады. Ал кісі
есімдері, яғни антропоним болса, антропонимикадан құрылған. Жалқы есімдерді зерттеу
қашанда өзекті мәселе болып табылады. Бүгінгі таңға дейін біздің байтақ еліміздің қыр-
сыры ашылмаған қаншама елді мекендер, жер-су атауларының кездесуі бір жағынан
таңқалдырып отырса, екінші жағынан байтақ жеріміздің ашылмаған қыр-сырының
молдығын білдіреді. Жер-су атаулары, елді мекендер атаулары ерте кезден-ақ қандай да бір
тарихи оқиғаға байланысты адамның рухани мәдениетін білдіретін, нақтылай кетер болсақ:
анимистік сенім, жергілікті рухты қасиет тұту, діни және мифологиялық көзқарастар,
т.б.Топонимдер жер бетіндегі кез келген табиғи немесе адам жасаған нысандар атауынан
тұратын жалқы есім түрлері. Жалқы есімдерге мектепте тек 6-сынып оқулығында ғана
аздаған мәлімет пен бір-екі жаттығу ғана беріліп өтеді. Бұл тақырып оқушылар үшін ең