«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
56
ОӘК 811:378.147
БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ШЕТ ТІЛІН ОҚУҒА ҚАБІЛЕТТІЛІГІ
МЕН ҚАБІЛЕТТІЛІКТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Ж.Е.Габдуллина
1
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
Аңдатпа: Мақалада адамға тән қасиеттердің бірі қабілеттілікті
теориялық жағынан талданып, мектеп оқушыларының шет тілін
үйренудегі қабілеті баяндалады.
Тірек сөздер: қабілет, ой, ақыл-ой, сөз, психикалық танымдық үдерістер,
ынта, қызығушылық, икемділік, дағды, дарындылық, интеграл,
дарындылық.
Аннотация: В статье описывается теоретический аспект способности
и описаны способности школьников в изучение иностранного языка.
Ключевые слова: способность, речь, мышление, умственная мысль,
психические познавтельные процессы, энтузиазм, интересы, гибкость,
навыки, талант, интеграция.
Annotation: The article describes the theoretical aspect of ability and describes
the ability of students to learn a foreign language.
Keywords: ability, speech, thinking, mental thought,mental cognitive processes,
passion, flexibleness, aattainments, talent, integral.
Өзектілігі.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев
«Қазақстандықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын
арттыру» деп аталатын Жолдауының екінші бөлімінде мұғалімдердің
әлеуметтік тұрмыс жағдайын көтеру мәселесімен қатар мектепке дейінгі
білім беру сапасын түбегейлі жақсарту, балалардың танымдық деңгейін,
жасампаздықты, сыни ойлауды, коммуникативтілікті және топта жұмыс
істеуді дамыту керектілігі көрсетіліп, Елбасы: «ойлау негіздері, ақыл-ой
мен шығармашылық қабілеттер, жаңа дағдылар сонау бала кезден
қалыптасады» деп көрсетті. [1]
Бүгінде, Елбасы Жолдауынан туындайтын басты проблема мұғалім
қазіргі қоғам сұранысына сай білімді, шығармашылық тұрғыдан
бәсекелестікке сай үш тілді жетік меңгерген, жан-жақты дамыған жеке
тұлғаны оқытып-тәрбиелеу ісін одан әрі жақсарту міндетті тұр.
1
Магистрант, Педагогикалық
ғылымдар
«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж.
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті
57
Қазіргі кезде еліміздің барлық аймақтарында мұғалімдер қауымы
білім берудің ұлттық модуліне өтіп, білім деңгейін халықаралық дәрежеге
жеткізуге жұмыстануда. Осы бағытта мұғалімдер оқытудың және
тәрбиелеудің жаңа технологияларын пайдаланып, мектеп оқушыларына
шет тілін үйретуде балалардың қабілеттілігін ескеруде.
Іс-әрекет үш үлкен топқа (ойын, оқу, еңбек) бөлінсе, кез келген
іс-әрекет күрделі болып келеді. Іс-әрекеттің қай түрі болмасын ол
оқушының психикасы мен физикалық қуатына мәні жағынан түрлі талап
қояды. Жалпы іс-әрекеттің қай түріне болмасын қабілеті жоқ оқушы
болмайды. Бірақ тәжірибеден көріп жүргеніміздей қабілет бір оқушыда
күшті, біреуде төмен болуы мүмкін. Демек, балалар қабілет деңгейінде тең
емес. Біздің ойымызша, қабілетті жоқ оқушы болмайды. Оқушы
бойындағы қабілетті мұғалім дер кезінде көре біліп оны одан әрі дамытып,
қалыптастыру қажет. Әрине, қабілеттілік көре білу үшін мұғалім:
-баланың танымдық деңгейін;
- баланың психикалық-танымдық процестерін;
-баланың оқуға
деген ынтасын, қызығушылығын;
-икемділігін біліп анықтауы қажет.
Бала қабілеттілігін теориялық негізде қарастыру үшін, қабілет туралы
концепциялар мен теорияларды білу қажет. Қабілеттілік туралы ой
пікірлердің негізі өткен ғасырдағы ой пікірлермен тығыз байланысты.
Қабілеттілік ұғымын алғаш қарастырған грек ойшылдарының бірі Платон
болды. Оның ойынша, адамдар өздерінің қабілеттілігіне орай бірнеше
топқа бөлініп, біреулер басқару үшін, біреулер бағыну үшін дүниеге келеді
деген [2,312б]. Платонның бұл пікірімен біреулер санасса, екінші бірі
қарсы болды.
Қабілеттілік мәселесін К.Гелвеций [3,573б] қарастырып, қабілеттілік
ақыл ой тәрбиесіне байланысты десе, Д.Дидро [4,98б], әр адамның
қабілеттілігі оның тума қасиетіне байланысты деп қабілеттіліктердің
психофизиологиялық жағын ашып көрсетті.
Жалпы қабілеттілік туралы ой-пікірді испан дәрігері Хуан Уартен
ашты. Автор өзінің (1575 ж.) «Examen de ingenious paralassciencias1» атты
кітабында әр адамның іс-әрекеті жоғары қабілеттілік дәрежеде болуы
үшін:
ағаш
ұстасы-егіншілікпен,
тоқмашы-сәулеткерлікпен,
заң
қызметкері-дәрігерлікпен, дәрігер адвокаттылықпен айналыспасын, әркім
табиғи берген қабілетіне лайықты кәсіппен немесе өнермен айналысатын
болсын деген шарттың орындау керектігін ұсынған .
Психофизиологиялық тұрғыда қабілет-адамның табиғи және жүре
пайда болатын қасиеттердің жиынтығы. Педагог-психолог ғалымдардың
басым көпшілігі табиғи қасиеттер туа болғанмен, қабілет іс-әрекет
үрдісінде, тәрбие жағдайында дамып жетіледі.
