б) Жаңа сабақты түсіндіру

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

а) Жазушының шығармаларының тақырыбы мен идеясын оқушылардың өздеріне ашқызу; әдеби-теориялық талдау жүргізу арқылы көркем шығарманы саралай білуге жетелеу;

ә) Сын тұрғысынан ой қорытындысын жасауға үйрету,тіл мәдениетін жетілдіру;

б) адамгершілік,достық қасиеттерді бағалауға үйрету.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген І.Есенберлиннің поэзиясын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.І.Есенберлин өмір сүрген кезеңі туралы не білесіңдер?

2.І.Есенберлин шығармашылығы неліктен поэзиядан бастау алады деп ойлайсыңдар?

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

(1931-1976)

а) Ақынның өміріне қысқаша шолу,поэзияына талдау жасай отырып,ақын өлеңінің идеясын, мақсатын ұғындыру;

ә) ақиық ақынның жырларымен таныстырып,оқушылардың поэзия туралы түсініктерін сын тұрғысынан ойлау қабілетін дамыту;

б) оқушыларға поэзияны сүйе отырып сұлулық пен махаббатты тануға тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген І.Есенберлиннің шығармаларын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоя отырып,жаңа сабақты өтуге көшемін.

1.І.Есенберлин өмір сүрген кезеңі туралы не білесіңдер?

2.І.Есенберлин шығармашылығы неліктен поэзиядан бастау алады деп ойлайсыңдар?

Қазақ поэзиясында өзіндік жарқын із қалдырған дарынды ақындардың бірі Мұқағали Мақатаев 1931 жылы ақпанның тоғызы күні Алматы облысының Райымбек ауданына қарасты Қарасаз деген жерде дүниеге келген.Анасы Нағиман батанқызының айтуынша: «Мұқағалидың әкесі Сүлеймен шаруа адамы еді. ... Тиын деген енем бар еді ...

Мұқағали бастауыш сыныптарды қарасаз өңіріндегі шағын ауылдарда оқып,үлкен мектепті аудан орталаығы – Нарынқолдағы интернатта бітіріп шықты.Ауқаттлардың балалары Алматы аып,үлкен оқу іздеп жатқанда,ол ауылдық кеңесте хатшы болып қызметке тұрды.Он төрт-он бес жасынан жаза бастаған өлеңінен қол үзген жоқ.Төбесі аласа үйге қалың-қалың кітаптарды үйіп тастап,бірінен кейін бірін оқитын да жататын.Ауылдың атқамінерлері сол кезде-ақ таңданатын: «нағиман шеше,сіздің тентегіңіз осынша орысшаны қайдан үйреніп жүр» - дейтін... Сөйтсем,өзін-өзі оқытыпты ғой, шырағым».

М.Мақатаевтың ақындық қабілеті бала кезінде-ақ белгі берген.Бала кезінен көптің назарына ілікен Мұқағали ауыл арасындағы қағыс-айтыстарға да түсіп,әріптестеріне алдырмайды екен.1962жылы Алматыға көшеді.Қазақ радиосында директор, «қазақ әдебиеті» газетінде, «Жұлдыз» журналында поэзия бөлімінің меңгерушісі болады.

Жыл сабып // құстар // келгенде 4 тармақ

Көк жиек // сонау // белдерден 11 бунақ

Сағынам // сағым көргенде 8 буынды.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

а) жазушы туралы мәліметтерді тыңдай отырып,мағлұматтар алуына жағдай туғызу;

ә) түрлі шығармашылық жұмыстар арқылы ойлау қабілетінің дамуына,тіл байлығының артуына ықпал жасау;

б) ізденімпаздыққа,еңбексүйгіштікке баулу.

1.Ш.Мұртаза шығармашылығы туралы айт.

2.Ш.Мұртаза өз шығармаларында тылдағы қазақ өмірі туралы қандай мәселелерді көтерді?

б)Жаңа сабақты түсіндіру:
Ә.Кекілбаевтың 1939 жылы Маңғыстау ауданындағы Онды деген аулында дүниеге келген.Жазушы еңбек жолын 1962 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің филология факультетін бітіргеннен кейін бастайды.
Шығармалары: «Бір шөкім бұлт», «Дала балладалары», «Дәуірмен бетпе-бет» (1972), «Тырау-тырау тырналар» (1974), «Бір уыс топырақ» (1974), «Құс қанаты»
Кітаппен жұмыс: Кітаптан Ә.Кекілбаевтың өлеңдерін мәнерлеп оқиды.
Топтастыру сратегиясы
ақын жазушы

Ә.Кекілбаев

2. Ә.Кекілбаев әңгімелерінің ерекшелігі қандай?

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

а) ақын туралы мәліметтерді тыңдай отырып,мағлұматтар алуына жағдай туғызу;

ә) түрлі шығармашылық жұмыстар арқылы ойлау қабілетінің дамуына,тіл байлығының артуына ықпал жасау;

б) ізденімпаздыққа,еңбексүйгіштікке баулу.

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаевтің әңгімелерінің ерекшелігі неде?

б)Жаңа сабақты түсіндіру:
Ә.Кекілбаевтың 1962 жылы шыққан «Алтын шуақ»,1992 жылы «Дүние ғайып» жыр жинақтарына Әбіш өлеңдерінің көп сыры ашылады.Ә.Кекілбаевтің жырлары лирикаға,нәзік сырларға көп бой ұрады.Қаламгер соғысты көрген,соның сызын сезген ұрпақтың өкілдері болғандықтан «Танктер», «Әйел күлкісі», «Біздің болашағымыз» т.б. өлеңдер жазған.
Кітаппен жұмыс: Кітаптан Ә.Кекілбаевтің өлеңдерін мәнерлеп оқиды.
Тақтамен жұмыс: тақтаға өлең шумақтарын жазып құрылысына қарай талдайды.
Шыдай алмай // шайқалыпты // шаңырақ, 1 шумақ

Майыстырып // тіреу қылған // бақанды. 4 тармақ

Желтоқсанның // желі сапты // аңырап, 12 бунақ

Бұрын-соңды // естілмеген // мақамды 11 буынды.

а) проза жанры туралы түсінігін кеңейту,оқушыларға ойландыратын сауал бере отырып,пікірін тыңдау,қорытынды жасау;

ә) білімділік танымын,шығармашылық қабілетін,тілдік қорын,ізденістерін арттыру;

б) еңбексүйгіштікке,мамандық таңдай білуге,адамгершілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаевтің әңгімелерінің ерекшелігі неде?

б)Жаңа сабақты түсіндіру:
Ә.Кекілбаевтың алғашқы прозадағы қадамдары «Бір шөкім бұлт», «Дала балладалары», «Құс қанаты» секілді туындылардан көрінді. Жазушының өзіндік қолтаңбасы,философиялық түйіндерімен,қазақтың қоңыр мінезінің сырын ашумен,нәзік астармен жеткізе білетін шеберлігімен ерекшеленді.
Топпен жұмыс: Ә.Кекілбаевтың шығармаларын топтастыру.
Прозалары: «Күй», «Ханша-дария хикаясы», «Шеткері үй»
Романдары: «Аңыздың ақыры», «Үркер», «Елең-алаң»
Драматургиясы: Ә.Кекілбаев Уильям Шекспирдің «Ромео и Джульетта», «Кориолан», «Король Лир», Валехо Антонио Буэроның «Бүгін мейрам, бүгін той» А.Чеховтың «Ваня ағай» сынды драмалық туындылары бар
Білімді бекіту: Өткен сабақ бойынша оқушыларға бірнеше сұрақтар беріледі
Бағалау: Оқушылардың жауаптарына қарай білімдері бағаланады.
Үйге тапсырма: Ә.Кекілбаевтың прозаларын оқып келу.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

а) Қадыр Мырза Әли туралы мәліметтерді тыңдай отырып,жаңа мағлұматтар алуына жағдай туғызу;

ә) түрлі шығармашылық жұмыстар арқылы оқушылардың ойлау қабілетін сабаққа деген қызығушылығын арттыру;

б) Оқушыларды елін,жерін,Отанын сүюге тәрбиелеу.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге Әбіш Кекілбаевтың шығармаларын оқып келуге берілген. Прозалық шығармаларын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Ә.Кекілбаев кезеңі туралы не айтасыңдар?

2.Ә.Кекілбаев романдары туралы не айта аласыңдар?

Есімі елімізге танымал ақын Қадыр Ғинаятұлы Мырза Әли 1935 жылы 5 қаңтар күні Батыс Қазақстан облысының Жымпиты ауданында дүниеге келген.Ата-анасы сауатты кісілер болған.Әкесін ауылдастары «молда бала» деп те атаған.

Болашақ ақынның әдебиетке деген ынта-ықыласы бала кезден белгі берген.

Мектепте сан қияға құлшынған бала қиял тарихқа,математикаға,астрономияға,сурет өнеріне талпынған.Ол кездері республикалық газеттерде «Қайда оқығың келеді?» деген сауал-айдармен еліміздегі әр-түрлі оқу орындарының хабарландырулары жарияланатын.Газеттердің бірінен «филология факультетін» көзі шалған мектеп түлегі сөздік ақтарып,өзіне бейтаныс «филология» деген сөздің қазақша қандай ұғым білдіретінін көрген соң,осы факультетке оқуға түсуге бел байлайды.Жолы болып,1953 жылы Қаз МУ-дың филология факультетіне түсіп,арада бес жыл өткенде бітіріп шығады.Қияндағы ауылдан келген зейінді жас көзге түсіп,жазған курстық жумыстары мен жасаған баяндамалары зерттеушілік қабілетін,әдебиеттің табиғаты мен мұратын барлай білетін байыптылығын байқатады.Ғылыми кеңестің шешімімен аспирантураға қалдырылуы – Қадыр Мырза Әлидің сергек ойлы студент болғанының дәлелі Алайда студент кезінде-ақ өлеңдері республикалық басылымдарда жариялана бастаған жасты әдебиет айдыны қызықтырады

Жаңадан ашылған балалар журналы «Балдырғанға» қызметке орналасуы сол себептен.Міне, содан бері қырық жылдан аса уақыт бойы Қ.Мырза Әли әдеби процеске қызу араласып келеді.

«Жұлдыз» журналына қызметке тұрып,бөлім меңгерушісі,жауапты хатшы,бас редактордың орынбасары болса да,1968-1973 жылдар аралығында «Жазушы» баспасында поэзия редакциясының меңгерушісі,Қазақстан жазушылар одағына поэзия бөлімінің меңгерушісі «Балауса» баспасында бас редактор,директор,т.б. әр түрлі қызмет атқарғанда да,өзінің өмірлік ең сүйікті кәсібі - әдебиеттен көз жазған жоқ.Үнемі табанды еңбек,өзін-өзі шыңдау,қайрау,толысу мен кемелдену үстінде болдыҚазақ поэзиясы тарихында Қ.Мырза Әли секілді соншалықты өнімді,қисапсыз еңбек еткен ақын кемде-кем.Оның қаламынан туған дүниелердің, нақты айтсақ,төл және аударма әдебиет туындыларының жалпы көлемі жиырма бес том шамасында.

2.Қадыр Мырза Әли шығрмаларындағы қазақ бейнесі туралы ой толғап,өз пікірлеріңді жеткізіңдер

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

«Қызыл кітап» поэмасы

а) Қадыр Мырза Әли шығармаларын талдай отырып білімдерін жүйелеу,жинақтау және шығармашылық жұмыстар арқылы білімдерін тиянақтау;

ә) ізденгіштік қасиеттерін арттыра отырып дәлелді пікір айтуға үйрету;

б) Оқушылардың бойына әдептілік,инабаттылық қасиеттерін қалыптстыру.

Оқушылармен амандасу,түгелдеу,оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Үйге берілген Қадыр Мырза Әлидің өмірбаянын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.Қазақ әдебиетінде өзіндік орны бар Қадыр Мырза Әли туралы не білесіңдер?

2.Қадыр Мырза Әлидің шығармаларындағы балаларға арналған қандай туындыларды білесіңдер?

Қадыр Мырза Әли ірі туындыларды жазған ақын.Оның «Қызыл кітап» поэмасы жер бетіндегі адамзат істеп жатқан зұлымдыққа қарсылықтай.Бүгін аң-құс жер бетінен жойылып жатса,ертең адамзат та жер бетінен жойылады деген мағына бой көрсетеді.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) Көркем прозаға деген қызығушылыққа,халықтың құсбегілік өнерін түсіне білуге тәрбиелеу;

б) Эстетикалық талғауларын кеңейту,табиғатты қорғауға баулып эклогиялық тәрбие негіздерін беру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

М.Мағауиннің алғашқы шығармаларын сұраймын.

1.М.Мағауиннің алғашқы еңбегінің жарияланған кездегі қазақ елінің жағдайы туралы не айтасыңдар?

2. Қандай шығармаларын білесіңдер? т.б.

Алпысыншы жылдардың басында әдебиетке келген жаңа буын өкілдерінің кеуде тұсында Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының лауреаты,жазушы Қабдеш Жұмаділов тұр.Елуінші жылдардың ортасынан бастап Қытайдан Қазақстанға мемлекеттер арасындағы келісім бойынша көшіп келген,шекара бұзып қашып келген мың сан еңбек тобы,сан алуан кәсіп иелері,бауырластарымыздың арасында көптеген көзі ашық оқығандар,ақын-жазушылар,әнші-күйшілер,артистер,өнерпаздар,қызмет басында болған мансапты адамдар көп еді.Адам қаны судай боп аққан соғыстар,кісі сүйегі ақсөңке боп қалған ашаршылықтар,отаршылдық тепкісі,таптық қудалау кесапаттарынан шекара асып кеткен қандастардың үлкен толқыны қайта көтеріліп,Қазақстанның шығыс аймақтарына қоныстану арқылы көп жаңалық ала келді.Осы қандастарымыз арқылы халқымыздың жойыла бастаған тамаша ұлттық дәстүрлері,әдет-ғұрыптары,от басы-ошақ қасының рәсімдері,діни тағлымдар қайта оралып,жандана дами бастады.Теңіз тектес тіл байлығы қайта оралды.Осы ұлы қауымның бір баласы,тасты тесіп шыққан қарағай мінездес жазушы – Қабдеш Жұмаділов.

Қабдештің туған ауылы Семейдің Мақаншысынан алыс емес – Тарбағатайдың арғы беті,халықтың ырыс-берекесін,дәстүр-салтын сақтаған,мың жылдар бойы қалың қазақ мекен еткен құтты жер.Ата-бабалары Жұмаділ,Күдері,Смайылдар – ел ішінде беделді,сыйлы адамдар,мешіт салған діндарлар.

әңгімесі: «Қаздар қайтып барады»

романдары: «Соңғы көш», «Дарабоз»

повестері: «Көкейкесті», «Қарауыл», «Бір түп тораңғы»

Білімді бекіту: 1.Қ.Жұмаділовтың туып өскен ортасы туралы не білесіңдер?

2.Қ.Жұмаділов шығармасындағы Қабанбай бейнесі туралы ой толғап көріңдер.

Күні: Пәні: қазақ әдебиеті Сыныбы: 11

ә) білімділік танымын,шығармашылық қабілетін,тілдік қорын,ізденістерін арттыру;

б) еңбексүйгіштікке,мамандық таңдай білуге,адамгершілікке баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру т.б.

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар т.б.

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы:

а) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылармен амандасу,түгелдеу, оқу құралдарын тексеру.Сыныптың тазалығына көңіл бөлу.Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.

ә) Үй тапсырмасын пысықтау:

Үйге берілген М.Мағауиннің өмірбаянын сұраймын.Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

1.М.Мағауиннің алғашқы еңбегінің жарияланған кездегі қазақ елінің жағдайы туралы не айтасыңдар?

2. Қандай шығармаларын білесіңдер? т.б.