Сабақтың тақырыбы: Құрақ түрлері және жасалу жолдары
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға құрақтың тарихынан ,оның түрлерінен, ерекшеліктері мен қолданылуынан мағлұмат беру.
Білімділік: Оқушыларға өнер және қолөнер туралы білім беру. Қолөнердің бір саласы құрақ құрау туралы білім мен білік дағдыларын қалыптастыру. Қолөнер бұйымын жасап шығару.
Тәрбиелік: Ұлттық өнерге деген қызығушылығын, эстетикалық сезімін арттырып, еңбексүйгіштікке ,іскерлікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгерту
Сабақтың әдісі: Түсіндірмелі, сұрақ –жауап, сарамандық
Көрнекілігі: Слайд , құрақ көрпе технологиялық нұсқау карталары
Пәнаралық байланыс: тарих, қазақ тілі, сызу, геометрия,
Сабаққа қажетті құралдар: Ине ,жіп, қайшы, сабын, бор, мата,қарындаш, тігін машинасы, сызғыш, үтік.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды түгендеу.
Сабаққа даярлығын тексеру.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
Білімдерін тексеру немесе ой толғау.
ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту.
«Құрақ» сөзін мақал -мәтел шешу арқылы
сабақтың тақырыбы шығады.
Құрақтың шығу тарихы
Басқа елдердің құрақтарының атаулары.
Құрақ түрлерімен таныстыру
Құрақтан жасалатын бұйымдар.
Құрақтың жасалу жолдары.
Бүгінгі сабақтың тақырыбын мақал- мәтел шешу арқылы табамыз.
1.«Өнер көзі халықта»
2. «Өнер тасылмас мұра»
3 . «Шебердің қолы ортақ
Шешеннің сөзі ортақ»
4. «Шебердің он саусағы алтын»
5. «Ою ойғанның ойы ұшқыр»
6. Асыл қайшы пішуге сән,
Күміс қасық ішуге сән
Құрақ» дегеніміз не?Біздің қазақ тілінде құрақ сөзінің екі мағынасы бар, біріншісі,көлдің жағасында өсетін құрақ өсімдіктің атауы, екіншісі, мата қиындыларынан жасалатын бұйымды құрақ дейді. Мысалға «Сулы жер құрақсыз болмас, таулы жер бұлақсыз болмас» деген мақал –мәтел бар. Негізінен құрақтың сан алуан түрлері бар.Олар жұлдызша , мүйіз, шатыр ,қызғалдақ, төртбұрыш, аққу, гүл , ботакөз, сегізсай т.б Әр халықтың өзіне тән өнері, тілі, яғни сөз өнері және қолөнерімен ерекше, сол қолөнерінің бір саласы құрақ құрау әдісі. Қазақтың қолөнерінің өмірге келуі халықтың оның көшпелі өмірімен тығыз байланысты болған.VІІ- VІІ ғасырда үйшілік, ұсталық, ХVІІІ ғасырда зергерлік, ХVІІІ-ХХ ғасырда өрімшілік, тігіншілік, етікшілік пайда болды. Орыс тілінде құрақ құрау өнерін «Лоскутное шитье», Немесе «Мозаика» деп атайды.
Шығыста, Мысырда Каир төңірегіндегі үш мың жыл бұрын тігілген құрақ бұйымдарын табылған. Ағылшын тілінде құрақ құрау өнері «Рachwork» және «квилт» деп аталады. Жапон халқында құрақ «сашико» деп аталады.
Құрақ мата қиындыларынан ерекше бұйым жасау өнері Құрақ құрау асқан шеберлікті, түс үйлесімділігін, қайталанып келіп отыратын элементтерді дәлдікпен үйлестіруді талап етеді.Құрақты қазақ халқы төсеніш ретінде ғана емес сонымен бірге сәндік үшін жастық бетіне де құрақ түрлерін құраған . Ы. Алтынсариннің «Бір уыс мақта» , «Әке мен бала» әңімесін еске түсірейікОсыдан ақыл , ой, сезім,іскер шебер қол болса, ешнәрсе ешқашан ысырап болмайды деп қорытынды шығаруға болады.Құрақ құрау кезінде қойылатын талап- ол мата бөлшектерінін симметриялы болуы және матаның негізгі арқау жіптерін ескеруіміз керек.Матаны үлгі бойынша қию үшін тігіске кететін қосымшаны 0,5-1см артық алу қажет. Құрақтан жасалған бұйымның шетін түрлі мата қиындыларынан тұмаршалар тігуге және шашақтауға болады.Шеберлер геометрияны оқымаса да бір бөлігін 5-6 рет қайталау арқылы үшбұрыш, төртбұрыш, алтыбұрыш, ромб жасай отырып біріктірген. Құрақ сұлулығы түсіне қарай және әрбір түс белгілі бір тәртіппен кездесіп отырған өрнек сұлулана түседі, ал, ретсіз орналсса солғынданады . Түс шеңберінде түстер екі тоқа бөлінеді. Олар жылы және суық түстер деп атайды. Түс шеңберінде бір –біріне қарсы тұрған түстерді қарама –қарсы түстер деп атайды.Олар қызыл-жасыл, сары күлгін, көк- қоңыр, т. б .Сарамандық жұмысты бастамас бұрын қажетті заттарымызды жұмбақ шешу арқылы табамыз.
1.Бұдан кір қорқады, судан бұл қорқады. /сабын/
2. Тұмсығымен қозғалар,соңында аппақ із қалар. /Бор/
3. Өзі арық, сөзі әріп / қарындаш/
4. Кішкене өзі, мың көзді. /оймақ/
5.Жоқ өзінде бас та, қас та, мойында ұзындығы жазулы тұр бойында. / Сызғыш/
6.Киім деуге болмайды, кірден ол қорғайды. /алшапқыш/
7.Гүлдері бар құлпырған.
Кең жазықтан аумайды,
Оған әркім ұмтылған
Киім киер оңтайлы. /Мата/
Сарамандық жұмыс
Сарамандық жұмыстың ұстанымы: Талаппен баста, талғаммен аяқта.
1.Жұмыс орнын даярлау
2.Қауіпсіздік ереженің сақталуын қадағалау
3.Пішерде матаның көлденең мен енін бір деңгейге келтіріп алған жөн.
4. Тігістік үшін құрақ матаның барлық қабырғасынан 0,5-1 см артық алынады.
5. Маталарды біріктіріп тігу барысында ең алдымен екі кескіннің бұрыштары, ортаңғы нүктелерімен нүктелері сәйкес келетіндей етіп көктеп алады.
6. тігісті машинамен біріктіру кезінде астыңғы тігіс тартылып түспес үшін мата астына газеттің ұзынша қиындысын қосып тіксе ,мата жиырылмай екі жағы жатық түседі. Соңынан газет қиындысын алып тастап, үтіктеп, артық-кемдерін қырқып отыру керек. Құрастырылған қиықтар таза және тегіс үтіктелген болуы тиіс, алдын ала суретін салып, жобасын сызамыз. Енді жоба бойынша геометриялық пішіндерді түрлі –түсті қағаздан қиып аламыз.Бүгін біз сабақта қызғалдақ құрағын құраймыз.
Қызғалдақ туралы мәлімет беру.
7.Әр оқушы үлгі бойынша мата бетіне үшбұрышты ,төртбұрышты алып ,бормен немесе сабынмен сызбасын түсіреді.
8.Мата бетіне түскен сызбаны қиып алады.
9. Матаны бір біріне көктеп тігеміз.
10. Содан кейін машинаға салып тігукерек.
11. үтіктеу жұмыстары. 12. Астарлау 13. мақта салу.14. көктеу15. Жұмысты сәндеп,аяқтау.
Қорытынды: Құрақты құрады қиыстырып оңынан
Көрпе шықты шеберлердің қолынан
Төсеніш боп қадірменді қонаққа,
Төрінде жатады әсем құрақ құралған.
М.Тәжин атындағы орта мектеп
Технология пәнінің мұғалімі Сапарова А
Достарыңызбен бөлісу: |
