Сабақ Тақырып: «Windows операциялық жүйесінің стандартты бағдарламалары»

Көптеген әрекеттерді пернетақтады жылдам шақыру батырмаларын басу арқылы орындатуға болады:

Инженерлік режимде Калькулятор есептей алады:

1) негізгі және кері алгебралық және тригонометриялық функцияларды, гиперболалық функцияларды;

2) екілік, сегіздік, ондық, он алтылық есептеу жүйелерінде берілген сандармен логикалық әрекеттерді.

Стандартты режимде жұмыс істейтін калькуляторда, сандық және арифметикалық амалдар (* - көбейту, / - бөлу, + - қосу, - - алу, sqrt - квадрат түбір табу, % - пайыз табу, 1/х - кері шаманы есептеу, үтір - бүтін мен бөлік арасындағы белгі, +/- - санның таңбасын өзгерту, = - есептеуді аяқтау) батырмаларымен қатар, мынандай батырмалар бар:

С - жаңа есептеуді бастау

СЕ - терілген санды алдындағы арифметикалық амалмен бірге өшіреді,

МС - жадыдағы санды өшіреді,

МК - жадыда сақталған санды индикаторға шығарады,

МS - калькулятор индикаторындағы санды жадыға жібереді,

М+- индикатордағы санда жадыдағы санмен қосып, қосындыны жадыда сақтайды,

Васкsраsе - кейінгі терілген цифрды өшіреді.

Сілтеуіш - программа (қолданба), көмегімен файлдық жүйедегі кезкелген объектіні (бума не файл) және олармен қажетті әрекеттерді орындауға болады. Сілтеуіш көмегімен қолданбаларды жұмысқа қосуға, құжаттарды ашуға, файлдар мен бумалардың көшірмесін алуға не көшіруге, дискеттерді форматтауға, Интернеттегі Wed-беттерді көруге болады және т.б. Сілтеуіш интерфейсы қолданушы үшін түсінікті түрде жасалған.

Сілтеуіштің негізгі жұмыс өрісі екі тақтадан (кейде үш) тұрады.

Оң тақтада, орналасуы мекен-жай жолында көрсетілген, буманың кұрылымы шығады. Осы тақтадағы буманы тышқанмен екі шертсе, онда бума ашылып, онын кұрылымы осы тақтада көрсетіледі.

Сол жақ тақтада бумалар денгейлерінің иерархиялық кұрылымы көрсетіледі. Бума есімі алдындағы "+" белгісі, бумада ендірілген бумалар бар екендігін көрсетеді. Осы буынды тышқанмен шертсе, бума ашылады да, онда ендірілген бумалар көрсетіледі, ал буын белгісі "-" ауысады. Бұл белгіні шертсе, буын бұрынғы қалыпқа келіп, бума жабылады. Егер сол жақ тақтадағы буманы шертсе (белгілесе), оның кұрылымы толығымен оң жақ тақтада көрсетіледі.

Сілтеуіш программасындағы негізгі жылдам шақыру батырмалары:

Көптеген бұйрықтарды жылдам шақыру батырмалары көмегімен пернетақта арқылы орындауға болады.

4. Оқушылардың жаңа тақырып бойынша білімдерін қолданып, практикалық шеберлікті дамыту, дербес компьютермен жұмыс

Топтағы оқушылар топтарға бөлініп, отырғызылғандықтан, әр топқа жекелеп, бір cтандартты бағдарлама бойынша тапсырмалар беріледі.

1. 
   Блокнот бағдарламасын жүктеу.
   
2. 
   Ашылған терезеде берілген мәтінді теру керек:
   

Өнерпаз болсаң, арқалан

Сен де бір кірпіш дүниеге,

Кетігін тап та бар қалан!

Қайрат пен ақыл жол табар

Қашқанға да, қуғанға,

Әділет, шапағат кімде бар,

Сол жарасар туғанға.

3. 
   Мәтінді «Тақпақ» деген атаумен сақта.
   

1. 
   WordPad бағдарламасын жүктеу.
   
2. 
   Ашылған терезеде төмендегі мәтінді теру қажет:
   

Қатардан артта қалып қоймайық,

Белсенді болайық ортада

Уақытты тектен-текке жоймайық.

Ойнайық, ойлайық та ойнайық!

Білімділік көрсетейік, сынайық,

Жеңсең де, жеңбесең де, ренішсіз болайық,

Қаймықпай көңілді болып тарайық!

3. 
   Мәтінді «Тақпақ» деген атаумен сақта.
   

Қызметкерлері 8 адамнан тұратын кіші бөлімшенің орта жалақысын есептеу мысалын қарастырайық. Айталық бірінші қызметкердің жалақысы - 17500, екіншісінікі - 17300, үшіншісінікі - 16800, төртіншісінікі - 16000, бесіншісінікі – 15500, алтыншы қызметкердікі – 14800, жетіншісінікі – 14000, сегізіншісінікі – 13800 теңге болсын.

Орта жалақыны есептеу үшін төменгі амалдарды орындау керек:

1. Инженерлік калькуляторды іске қосыңыз;

2. Sta батырмасын басыңыз;

3. Калькулятор терезесін жаппайтындай етіп Статистика терезесін ашыңыз;

4. Бірінші санды енгізіп Dat батырмасын басқанда сан Статистика терезесінен көрінеді.

5. Dat батырмасын баса отырып қалған сандарды енгізу;

6. Барлық сандар Статистика терезесіне енгізіліп болғаннан кейін Ave батырмасын басқанда, калькулятордың индикаторында жалақының орта мәні қанша теңге екені көрінеді.

7. Жұмысты жасап болған соң, оқытушыға көрсет.

1. 
   Горизонт сызығын салып, көрсет.
   
2. 
   Эллипстің көмегімен күннің суретін салып, эллипстің төменгі жағын «Өшіргіш» арқылы өшіріп таста.
   
3. 
   «Құю» әрекеті арқылы теңіз, аспан, күнді бояу қажет.
   
4. 
   «Сызық», «Шашыратқыш», «Төртбұрыш», «Құю» әрекеттерін кезек қолдана отырып, экранның бос жерінде қайықтың суретін сал.
   
5. 
   Оны «Ерекшелеу» әрекеті арқылы ерекшелеп, алмастыру буферіне сақтап ал. Ол үшін қажетті сурет аймағын белгілеп, ерекшеле. Содан соң, горизонтальды мәзірден «Түзету – көшіру», «Түзету – Қою» әрекеттері арқылы алмастыру буферіне сақта.
   
6. 
   Алмастыру буферінде сақталған қайықтың суреттерін су бетіне бірнеше көшірме жасай отырып, орналастыр.
   

1. 
   Суретті «Суда жүзген қайықтар» деп сақта.
   

1. 
   Блокнот бағдарламасын жүктеу.
   
2. 
   Мәтінді теріңіз.
   

3. 
   Калькулятор программасын іске қосыңыз, сізге кедергі болмау үшін, калькуляторды терезенің тақырыбының сыртына орналастырыңыз.
   
4. 
   Инженерлік калькулятор төрт санау жүйелерінде жұмыс істей алады. Олар: ондық, сегіздік, екілік, он алтылық. Олардың қажеттісін таңдау үшін сәйкес төрт батырманың бірін шертеді, яғни Hex (он алтылық), Dec (ондық), Oct (сегіздік), Bin (екілік). Егер санды ондық жүйеде теріп, қалған үшеуінің бірін басса, индикатор өрісіндегі сан  автоматты түрде жаңа жүйеге аударылады. Мысалы, екілік жүйедегі 1111 санын теріп, Dec (ондық) батырмасын басса, онда индикатордан 15 саны көрінеді.
   
5. 
   Сол сияқты есепте көрсетілген әрбір екілік санды калькуляторға тере отырып, оны ондық жүйеге алмастырып, төмендегі есепті шешуі керек.
   
6. 
   Есептеп шығарған нәтижелерді Блокнот бағдарламасында терілген мәтінге толықтырып, жазыңыз.
   
7. 
   Файлды «Есептік жұмбақ» деп сақтаңыз.
   

1. 
   WordPad программасын іске қосыңыз.
   
2. 
   Мәтінді теріңіз.
   

3. 
   Файлды «Ведомость» атымен сақтаңыз.
   
4. 
   10550 санын теңге сөзісіз бөліп алып, Правка – Копировать командасы арқылы алмасу буферіне көшіріңіз.
   
5. 
   Калькулятор программасын іске қосыңыз, сізге кедергі болмау үшін, калькуляторды терезенің тақырыбының сыртына орналастырыңыз.
   
6. 
   Правка – Вставить командасын пайдаланып, алмасу буферінен санды индикаторға шақырыңыз. Индикация алаңында 10550 саны пайда болады.
   

7. 
   – ті басып, оны калькулятор жадына жазыңыз.
   
8. 
   Ведомостқа қайта оралып, 4987 санын бөліп алып, оны алмастыру буферіне көшіріңіз.
   
9. 
   Санды бөліп алғаннан кейін, калькулятор терезесі өшеді (жойылады). Есеп тақтасындағы оның батырмасын шертіңіз.
   
10. 
    Алмасу буферінен 4987 санын калькулятор индикаторына қойыңыз да, «қосу» батырмасын шертіңіз.
    
11. 
    653 және 489 сандарын қосу үшін 8 – 10 пунктердегі амалдарды орындаңыз.
    
12. 
    Қосымшада нәтижесі – 6129 индикатордан көрінеді. «Алу батырмасын шертіңіз.
    

13. 
    Одан соң және «тең» батырмаларын шертіңіз.
    
14. 
    Есептеу нәтижесі – 4421 шығады.
    
15. 
    Нәтижені алмасу буферіне көшіріңіз.
    
16. 
    WordPad терезесінің «жұмыс құны» жолағының қажетті орнына меңзерді орналастырып, алмасу буферіндегі нәтижені орналастырыңыз.
    

1. 
   Paint бағдарламасын жүктеу.
   
2. 
   Ашылған терезеде «Құттықтау қағазын» даярлаңыз.
   
3. 
   Ол үшін WordPad программасын іске қосыңыз.
   
4. 
   Мәтінді теріңіз.
   

5. 
   Мәтінді алмастыру буферіне сақтап алып, Paint бағдарламасының терезесін ашып, Түзету→Көшіру, Түзету→Қою амалдарын орындау арқылы құттықтау қағазына құттықтама ретінде кірістіріңіз.
   
6. 
   «Төртбұрыш» амалын қолдана отырып, құттықтау қағазына жиектеріне әшекей жасаңыз. Құжаттың оң жақ төменгі бөлігіне қажетті құрал-жабдықтарды қолдана отырып, көркемдеу үшін өрнектер салыңыз.
   
7. 
   Жұмысты аяқтаған соң, файлды «Құттықтау» деп сақтаңыз.
   

4. 
   Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
   
5. 
   Ашылған терезе төмендегі терезені тұрғызып, мәтінді теріңіз:
   

6. 
   Барлық кестені ерекшелеп алып, WordPad құжатына көшіріп қойыңыз, немесе WordPad құжатын ашып, Кірістіру→Обьект→ Microsoft Word құжаты немесе Кірістіру→Обьект→файлдан, ары қарай Microsoft Word құжатының атауын көрсету арқылы.
   
7. 
   Берілген құжатты «Материалдың жұмсалауы» деп сақтаңыз.
   
8. 
   Калькулятор бағдарламасын ашып, есіктер мен терезе жақтауларын бояуға кететін материалдарды есептеп шығарыңыз.
   
9. 
   Есептеу нәтижелерін кестеге жазыңыз. Жұмысты аяқтап, сақтап, барлық терезелерді жабыңыз.
   

4. Жаңа тақырып бойынша білімдерін жинақтау, бекіту

Жаңа тақырып бойынша білімдерін жинақтау, бекіту мақсатында «Жалғастыр» әдісі орындалады. Берілген кестедегі бірінші бағанада стандартты бағдарламалардың атаулары көрсетілсе, келесі бағанада стандарттық бағдарламалардың атқаратын қызметі беріледі. Тек олардың орындары шатастырылып берілген. Оқушылар бірінші және екінші бағананы бір-бірімен дұрыс тауып, жалғастыруы керек.

1. Үй тапсырмасы.

Е.Қ.Балапанов, Б.Бөрібаев, А.Дәулетқұлов «Информатикадан 30 сабақ» 11 – сабақ 127 – 133 беттер,

2. Оқушылар білімін бағалау, сабақты қорытындылау