Сабақ жоспары Классы : 8 Сабақтың тақырыбы: Excel дің графикалық мүмкіндіктері

№47 жалпы білім беретін орта мектеп

• 
  Өз еркімен түрлі мәліметке байланысты диаграмма құруды үйрене білу
  
• 
  Диаграмма шебері арқылы диаграмма құруды
  
• 
  Диаграмманың көлемін, типін өзгерте білуді
  

1. 
   Ұйымдастыру бөлімі – 2 мин
   
2. 
   Үй тапсырмасын тексеру – 10мин
   
3. 
   Практикалық жұмыс – 25 мин
   
4. 
   Бекіту – 2 мин
   
5. 
   Сабақты қорытындылау – 5 мин
   
6. 
   Үйге тапсырма – 1 мин
   

1. 
   Ұйымдастыру бөлімі
   

2. Үй тапсырмасын тексеру.

1. Студенттердің осы тақырып бойынша білімдерін еске түсіру.

2. Фронтальды сұрақтар:

• 
  Excel электрондық кестесі неше парақтан тұрады?
  
• 
  Ұяшық дегеніміз не?
  
• 
  Электрондық кестеде баған мен жол саны нешеу?
  
• 
  Excel терезесінде қандай обьектілер орналасқан?
  
• 
  Аралас түрдегі адрес дегеніміз не?
  
• 
  Құжатты баспаға қалай шығарамыз?
  
• 
  Алдын–ала қарап шығу командасы не үшін қажет?
  

3. 
   Практикалық жұмыс.
   

Диаграммалар келесі типтегідей болады:

• 
  Дөңгектік (гистограмма)
  
• 
  Сызықтық
  
• 
  Дөңгелек
  
• 
  Нүктелік
  
• 
  Шығыршықтық
  
• 
  Көпіршіген
  
• 
  Цилиндрлік
  
• 
  Конустық
  
• 
  Пирамидалық және т.б.
  

Енгізілген диаграмманы құру:

1. 
   Таблица 1 Ф.И.О. файлыңызды ашыңыз.
   
2. 
   Диаграмма түрінде көрсетілуі тиіс деректерден тұратын В2: Д7 ұяшықтарының ауқымын ерекшеліңіз
   
3. 
   Диаграмма шебері батырмасы бойынша шертіңіз.
   
4. 
   Мастер диаграмма (1 қадам диаграмма типі) диалог терезесінің Тип тізімінен диаграмманның типін таңдаңыз, Далее батырмасын шертіңіз
   
5. 
   Диаграмманы тұрғызудың ауқымы көрсетілетін Мастер диаграмм (2 қадам-диаграмма деректірінің көзі) диалог терезесі және үнсіз келісім бойынша қатарларды бағана бойынша тұрғызу ұсынылады, Далее батырмасын шертіңіз.
   
6. 
   Мастерт диаграмм (3-қадам-диаграмма параметрлері) диалог терезесінде диаграмманы безендіру бойынша сервис ұсынылады. Өсті жазып қоюға, диаграммаға ат беруге және т.б. орындауға болады. Далее батырмасын шертіңіз.
   
7. 
   Мастер диаграмм (4 қадам-диаграмма орналастыру) диалог терезсі диаграмманы бар бетте немесе және бетті орналастыруға мүмкіндік береді. Бар бетті таңдап, Готово батырмасын шертіңіз. Сіз осы әрекеттерді орындап, кестені диаграммасымен бірге аласыз. Егер мастер диаграмма диалог терезесінің 4 қадамында жеке бетте опция таңдасаңыз, онда диаграмма жұмыс кестесінің жеке бетінде құралатын болады.
   

Көбінесе ендірілген диаграмманың қажетті көлемін дәл анықтау қиын, оны тек диаграммаға берілген мәліметтерді көргенде ғана айтуға болады. Сондықтан ендірілген диаграмманың мөлшерін, пропорциясын өзгерте отырып, оны ойдағыдай түзетуге тура келеді.

Диаграмма көлемін өзгерту үшін оны ерекшелеу керек, яғни диаграмма бойынша тышқанды бір рет шерту керек. Диаграмма жақтауларының бұрыштарында және оның сызықтарының ортасында белгілеу маркерлері пайда болады .

Тышқан курсорын пайдаланып, диаграмманың оң жақ шетін І бағанасына дейін жылыжытайық, ол үшін тышқан курсорын оң жақтаудың ортасындағы маркерге жеткізіп (тышқан сілтемесі екі жаққа бағытталған тілсызыққа айналады), оны І бағанасына дейін созамыз.

Диаграмма жақтауының ортасындағы маркерді жылжыту оның ұзындығы мен енін өзгертуге мүмкіндік береді. Ал оның бұрышындағы маркерді жылжыту диаграмманың ұзындығы мен енін бірдей өзгертеді.

Диаграмма типін өзгерту.

Диаграмма шебері арқылы диаграмма типі таңдап алынғаннан кейін, Excel оның ішіндегісін де өзгертуге мүмкіндік береді. Диаграмманы түзету үшін оны тышқанды екі рет шерту арқылы ерекшелеп аламыз. Сонда диаграмма айналасында сұр штрихталған жақтаулар пайда болады. Мұнан кейін Диаграмма аспаптар тақтасы көмегімен диаграмма типін өзгертуге болады:-экранға диаграмма аспаптар тақтасын шығарамыз, ол үшін: Түр  Аспаптар тақтасы Диаграмма (Вид  Панель инструментов Диаграмма) командасы орындалады, сонда экранға бөлек батырмалар тақтасы –шыққан тақтадан Диаграмма типі деген батырманы шертіп, диаграмма түрлерін шығарамыз. Диаграмма түрлері мен аттары 3-қадамда көрсетілген сияқты бейнеленеді. Бұрынғы мәліметтер үшін жаңа диаграмма тұрғызу үшін диаграмма типін қайта таңдаймыз. Көлемдік гистограмма батырмасын басамыз, біздің бұрыңғы жазықтықтағы гистограммамыз көлемдік болып өзгереді.

Айта кететін бір жайт: ерекшеленген мәліметтерді бейнелеу үшін кез-келген диаграмманы таңдап алуға болмайды. Мысалы, біздің мәліметіміз бойынша Х-У-нүктелік диаграмма тұрғызуға болмайды. Диаграмма тұрғызу кезінде олардың әртүрлі типтерін қарап отырып, ішінен ең көрнекті деген біреуін таңдап алу керек. Егерде диаграмманы түзету кезінде бұзып алсаңыз, оны жойып қайта тұрғызу қажет. Диаграмманы жою үшін,курсор диаграммада тұрғанда тышқанды бір рет шертіп, Del пернесін басу жеткілікті. Артынан дайындалған диаграмманы жаңа атпен файлға жазып сақтап қою қажет.

1. 
   Жаңа файлды таңдаймыз.
   
2. 
   24.6-суреттегідей етіп тақырып жазып оған сәйкес мәліметтер кестесін жасаймыз.
   
3. 
   Диаграмма шебері батырмасын басып, диаграмма тұрғызу үшін керекті мәліметтерді 13:16 блогын аламыз.
   
4. 
   Диаграмманы қадам бойынша былай етіп тұрғызамыз:
   

-2-қадамда Кеңістіктік дөңгелек (Круговая объемная) деген типті таңдаймыз;

-3-қадамда 6-форматты көрсетеміз;

-4-қадамда еш нәрсені өзгертпейміз. Excel бәрін өзі дұрыс таңдап алады.

5. 5-қадамда түсініктемені (легенда) қосамыз.

Аттарын бұл қадамда енгізбей тұра тұрамы, сонда 24.66-суреттегі бейне экранға шығады. Енді безендіру (көркейту) элементтерін енгізу үшін, оны түзету режиміне көшеміз.

Диаграмманы түзетіп толықтыру үшін, оны екі рет шерту арқылы таңдау керек. Диаграмма оның элементтері деп аталатын бірнеше бөліктерден тұрады, олар:

• 
  диаграмманы тұрғызу аймағы;
  
• 
  диаграмманың өз аймағы;
  
• 
  түсініктеме мәлімет (легенда);
  
• 
  тақырып;
  
• 
  мәліметтер белгілеулері;
  
• 
  мәліметтер.
  

Диаграмманың мөлшерін қарай өзгертсек, диаграмманың жеке элементтерінің мөлшерін де сол сияқты етіп өзгертуге болады және ол элементтерді белгілеп алып диаграмманыңішкі аймағындағы орнын ауыстыруғы болады. Оған қоса бүкіл диаграмманы толығынан тышқанмен бір шерту арқылы ерекшелеп алып, оны да парақ бетінде орнын ауыстыруға болады.

3. 
   Сабақты бекіту
   

1. 
   Диаграммаларды алу жолдарын атап көрсету.
   
2. 
   Өзіміз дайындаған тоқсандық, пәндік баға туралы мәлімет арқылы диаграмма дайындау.
   
3. 
   Бекітуге арналған сұрақтар:
   
   • 
     Диаграмманы қалай іске қосамыз?
     
   • 
     Диаграмма шебірінің мүмкіншілігі қандай?
     
   • 
     Диаграмма шебері неше қадамнан тұрады? (ата)
     
   • 
     Диаграмманың неше түрі бар?
     
   • 
     Типін қалай өзгертеміз?
     
   • 
     «Аңыз, ось, тақырып» нешінші қадамға жатады?
     
   • 
     Төртінші қадамында қандай команда орындаймыз?
     
   • 
     Диаграмма элементтерінің мөлшерін қалай өзгертеміз?
     
   • 
     Диаграмманың қай типінде ось болмайды?
     
   • 
     Диаграмманың аймағын бояу үшін қандай амалды орындаймыз?
     
   • 
     Диаграмманы баспаға қалай жібереміз?
     

3. 
   Сабақты қорытындылау Сабаққа қатысқан студенттерді деңгейіне қарай бағалап, қорытындылаймын.
   
4. 
   Үйге тапсырма