Сабақ жоспары 6 сынып Пән мұғалімі: Убабаева Балнур Толеубаевна

1.Компьютер кұрылғыларының қайсысы жүйелік блок құрамына кірмейді?

А) процессор

В) принте

c)дискжетек

д) жедел жады

2.CD-R компакт дискі сыйымдылығы қандай?

А)510

В) 700

c) 400

Д) 300

3.Ақпарат өлшембірліктеріната?

А) килобайт ,мегабайт

В)мб,гб,байт,бит

С)бит,байт,мб,гб,кб,тб

Д)мб,гб,байт,бит,кб
4.1 кбайт неге тең?

А) 1024мб

В) 1024гб

С) 1024байт

Д) 1024кб
5.Компакт-дискі оқу құрылғысы?

А)DVD-RW

В)CD-ROM

С)CD-V

Д)DV-R

VIII Бағалау. “Бейнеттүбі-зейнет”

.IXҮйге тапсырма беру.

Күні:22.10.13

Сыныбы: 6

Тақырыбы: Алгоритм және оның атқарушылары

Сабақтың мақсаты:

Біліми. Оқушылар алгоритм, программа ұғымдарымен танысады. Алгоритмнің орындалуы, алгоритм қасиеттері туралы түсінік алады. Оқушылар тақырыпты ғылыми тұрғыда түсіне білуге, есептердің шешуін өрнекпен жазуға дағдыланады, есептерді өздігімен және бірлесе шығарады.

Дамытушылық. Оқушылар есептерді шешуде логикалық тұрғыдан ойланады, олардың тиімді тәсілдері туралы өз ойларын дәлелдейді.

Тәрбиелік. Оқушылар шығармашылық қарым-қатынас құрады, бірін-бірі үйретеді, ортақ мәмілеге келу үшін өзара әрекеттеседі.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Оқытудың интербелсенді әдісі

Сабақтың типі: жаңа сабақ түсіндіру, практикамен байланыстыру.

Қолданылатын көрнекіліктер: интерактивті тақта, электронды оқулық, Турбо Паскаль бағдарламасы, үлестірме қағаздар.

1. 
   Оқушыларды ұйымдастыру (3-минут)
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру(8-минут)
   
3. 
   Жаңа тақырыпы түсіндіру(10-минут)
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау (15-минут)
   
5. 
   Сабақты бекіту (6-минут)
   
6. 
   Оқушыларды бағалау (2-минут)
   
7. 
   Үйге тапсырма беру (1-минут)
   

«Алгоритм» ұғымы информатикада ақпарат сияқты іргелі ұғымдар қатарына жатады. Алгоритм атауы атақты араб математигі Әбу Жафар Мұхаммед ибн Мұса әл-Хорезми ( 763-850 ж.ж) есімінің латынша Algorithmi (Алгоритми) болып жазылуына шыққан. Ол санаудың ондық жүйесінде көп орынды сандар мен арифметикалық амалдардың орындалу ережесін ұсынған. Бұл ережелер қосынды мен көбейтіндіні табуға арналған амалдарды орындауға қажетті тізбектен құрылған. Сол ереже осы күнге дейін қолданылып келеді.

Әл-Хорезмидің ұсынған тәсілін жатқаушыларды алгоритмдіктер деп, ал «алгоритм» ұғымын бірқатар қасиеттері бар ережелер жүйесі деп атаған. Қазіргі кезде «алгоритм» ұғымы тек математикалық есеп шешу әдісімен ғана шектелмейді. Оның мағынасы әлдеқайда кең. Әрбір компьютер алдын-ала берілген алгоритммен, яғни жоспарлы жұмыс істейді.

Алгоритм дегеніміз – іс әрекеттің рет-ретімен орындалуы. Кез-келген есепті қарапайым амалдарды тізбектей орындау арқылы шығаруға болады. Алгоритімді компьютерде орындау үшін оны программа түрінде жазып шығу керек.

Программа компьютерге түсінікті командалардан тұрады. Осы командалар тізбе орындау соңында есептің нәтижесі шығады. Командалар тізбегін – программа қарастыруға болады. Команда бір ғана қарапайым амалды орындау үшін берілген бұйрық ретінде қабылданады. Командалар: арифметикалық немесе логикалық амал; ақпарат тасымалдау командасы; берілген сандарды салыстыру командасы; берілген сандарды салыстыру командасы; нәтижені экранға, қағаз басып шығару командасы; келесі командаға көшу тәртібін орындау; т.б. болып бөлінеді.

Күнделікті тұрмыстан алгоритмге бір мысал келтірейік. Студент болу үшін алгоритм мынадай қадамдарын орындау керек:

1. 
   Мектепті тәмамдау.
   
2. 
   Бірыңғай ұлттық тестілеуден өту.
   
3. 
   Керекті құжаттарды, аттестаттың түпнұсқасын емтихан қорытыдысымен белгілі бір мамандықты көрсетіп, конкурсқа тапсыру.
   
4. 
   Конкурстан өту.
   

1. 
   Алгоритмнің айқын, дәл өрнектелу қасиеті. Алгоритмде келтірілген барлық іс-әрекеттердің мағынасы айқын, анықталған болу керек.
   
2. 
   Алгоритмнің үзіктілік қасиеті. Алгоритмнің үзік модульдерге бөлінуі, яғни үгкен алгоритмді бірнеше кішкене алгоритмдерге жіктеу мүмкін болу керек.
   
3. 
   Алгоритмнің нәтижелік қасиеті. Кез-келген алгоритмнің нәтижесі болуы керек.
   
4. 
   Алгоритмнің жалпылық немесе ортақтық қасиеті. Алгоритм құрғанда белгілі бір жеке проблемаға ғана (есепке) арналмай, осы тәріздес мәселелер шешуін толық қамтуға мүмкіндік беретіндей етіп құрылуы қажет.
   
5. 
   Алгоритмнің формалды орындалуы. Алгоритмді орындаушы өз әрекеттерінің мағынасын түсінбесе де, алгоритм командаларын орындай отырып, белгілі бір нәтиже алады.
   

1. 
   Алгоритм дегеніміз не?
   
2. 
   Алгоритмнің негізгі қасиеттерін ата?
   

1. 
   Өмірде кездесетін және өздеріңе белгілі бірнеше алгоритмдерден мысал келтіріңдер.
   
2. 
   Берілген формула бойынша у-тің мәнін есептейтін алгоритм құрыңдар:
   

1. 
   Алгоритм дегеніміз не?
   
2. 
   Алгоритмнің негізгі қасиеттерін ата?
   
3. 
   Жаңа сабақты түсіндіру
   

Алгоритмді компьютерде орындау үшін оларды алдын-ала жазып алу керек. Жалпы жағдайда, алгоритм жазудың келесі түрлері қабылданған:

1) табиғи тілдегі жазылуы;

2) белгілі бір түйінді сөздер – терминдер арқылы қысқаша тізбекті түрде жазу;

3) графиктік жолмен жазу;

4) программалау тілдеріндегі жазылуы.

Бірақ табиғи тілде жазылған алгоритм компьютерде орындалмайды, өйткені бұл жағдайда дәлдік, нақтылық сақталмайды. Алгоритмдерді графиктік жолмен жазу, кейіннен осы программалау тіліндегі программаға айналдыру жұмысы мемлекеттік стандартпен бекітіліп, ақпарат өндеу жұмысында кеңінен қолданылады.

Алгоритмнің графиктік түрде кескінделуі

Алгоритмнің графиктік түрде кескінделуі – кең таралған әдіс. Бұл – жазудың түсінікті, анық, көрнекі түрі болып табылады. Алгоритмдерді графиктік жолмен жазудың мемлекеттік стандарты анықталған. Онда кез-келген амал белгілі бір геометриялық фигурамен өрнектеледі. Олар фигуралар немесе блоктар, амалдар немесе операциялар символы деп те аталады. Блоктар бағытталған сызықтармен байланысып, бірінен соң бірі ретімен орналысады. Ақпарат өңдеудің әрбір буыны немесе орындалатын операциялар реті алгоритм схемасымен айқындалады. Алгоритм схемасын оның блок схемасы деп аталады. Алгоритм блоктарының ішінде орындалатын іс-әрекеттің мазмұны жазылады. Блок схемада пайдаланатын фигуралар оның блоктары, ал оларды бір-бірімен қосатын сызықтар байланыс сызықтары деп аталады.

№	Блоктар кескіндемесі	Блоктар қызметі
1		Алгоритм басы
2		Алгоритм соңы
3		Есептеуіш әрекет
4		Мәліметтерді енгізу, мәліметтерді шығару
5	жоқ иә	Шартты тексеру
6		Циклдың басы
7		Көмекші алгоритмді шақыру
8		Байланыс бағытын көрсету

Алгоритмдерді жәні алгоритмдік тілде құрылған амалдар тізбегін компьютерге түсінікті командалар мәтіні түрінде жазуға арналған жасанды тілдерді программалау тілдері деп атайды. Паскаль, Си, Дельфи, Бейсик, Фортран тәрізді программалау тілдері – ағылшын тіліндегі кейбір сөздерді алгоритм құруда кеңінен пайдаланады. Ол сөздердің саны онша көп емес, оларды түйінді сөздер деп атайды. Әр компьютердің өзінің машиналық тілі болады, ол командалар тілі немесе кодтар тілі деп аталады. Алгоритмдік тілде және программалау тілінде программа жазу – ыңғайлы болып табылады. Оларды белгілі бір машинада орындау үшін сол программалау тілін машина тіліне автоматты түрде аударатын түрлендіргіш программалар болуы керек, оларды транслятор деп атайды. Трансляторлар үш түрге бөлінеді: интерпретатор, компилятор және ассемблер.

• 
  Алгоритм дегеніміз не?
  
• 
  Алгоритмнің негізгі қасиеттерін ата?
  

• 
  Алгоритмді өрнектеу, жазу тәсілдері дегеніміз не?
  
• 
  Блок-схема дегеніміз не? Негізгі блоктарға және көмекші блоктарға нелер жатады?
  
• 
  Алгоритмдік тіл, программалау тілі дегеніміз не? Түйінді сөздерге нелер жатады?
  
• 
  Интерпретатор, компилятор және ассемблердің айырмашылықтары қандай?
  

Сабақ кезеңдері	Бөлінген уақыт	Мұғалімнің іс - әрекеттері	Оқушылардың іс - әрекеттері
І.Ұйымдастыру кезеңі.	2 мин	Амандасу. Оқушыларды түгендеу. Сабаққа дайындақтарын тексеру. Зейіндерін сабаққа аудару. Сабақтың мақсатымен таныстыру.	Орындарынан тұрып, амандасу, сабаққа зейіндерін аудару.
ІІ.Үй жұмысын тексеру.	10 мин	Сұрақ-жауап. Алгоритм дегеніміз не? Алгоритм тіл дегеніміз не? Программа дегеніміз не? Алгоритм орындаушысы дегеніміз не? Алгоритм тілі дегеніміз не?	Жауаптар: 1. Алгоритм дегеніміз – информатиканың іргелі түсініктерінің бірі. 2. Алгоритмдік тіл дегеніміз- алгоритмдерді біріңғай, анық жазуға және оларды орындауға арналған белгілеулер мен ережелер жүйесі. 3. Программа дегеніміз - қандай да бір программалау тілінде жазылған алгоритм компьютерге қажетті командалардың жиынтығы. 4. Алгоритм орындаушысы дегеніміз - құрастырылған алгоритммен басқарға тиісті объект немесе субъект. 5. Алгоритм тілі – бұл алгоритмдер мен оларды орындаудың біртекті және дәл жазбаларына арналған белгілер мен ережелер жүйесі.
ІІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру.	10 мин	Алгоритм құрылымына қарай оны келесі типтерге бөлуге болады: Сызықтық алгоритмдер. Сызықтық алгоритм қарапайым командалар тізбегінен тұрады. Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм – сызықтық алгоритм деп аталады.