С. Т. Алмагамбетова

Алматы технологиялық университетінің хабаршысы. 2019. №3

жүктеу 418,35 Kb. Pdf просмотр бет 6/7 Дата 25.12.2022 өлшемі 418,35 Kb. #40784

Навигация по данной странице:

• Нәтижелер және оларды талқылау

Алматы технологиялық университетінің хабаршысы. 2019. №3.      107  Сорбенттер әр түрлі және сұйық немесе  газ тәрізді заттарды өз бойына сіңіріп алады.  Қазіргі кезде суға төгілген мұнай мен мұнай  өнімдерін тазарту маңызды мәселе. Суды та- зартатын жеңіл және арзан өнімді шығарудың  маңызы зор. Қазақстан мұнай өндіретін не- гізгі елдердің бірі. Қара алтынды өндіру, та- сымалдау барысында қоршаған ортаға бірша- ма залал келеді. Кейде мұнай көп көлемде су- ға, жерге төгіледі. Мұндайда қоршаған орта- ны сорбентпен тазартудың мәні зор.  Нәтижелер және оларды талқылау  Қоршаған ортаға жайылған мұнайды  жоюдың бірнеше тәсілі бар. Кәсіби мамандар  оны термиялық, механикалық, биологиялық,  физика-химиялық әдіс деп бірнеше түрге  бөледі. Негізгі бағыттардың бірі физика-хи- миялық, оның ішінде адсорбция деп аталады.  Сорбент күріш қауызынан, яғни, ауыл- шаруашылығы дақылының қалдығынан жаса- лынады. Әдетте мұнайға арналған сорбент- терді дайындауда ғалымдар өнімді әзірлейтін  шикізат қорының мол, арзан болуына және  мұнайды бойына сіңіретін қасиетінің жоғары  болуына айрықша мән береді.  Ал күріш қауызының осындай қасиеті  бар екенін ғылыми-зерттеу жұмысын жүргіз- генде білдік. Қажетті сорбент алу үшін күріш  қауызын зертханалық жағдайда термиялық  және химиялық өңдеуден өткізіп алу қажет.  Осыдан кейін күріш қауызы көміртектенген  сорбентке айналады [5].  Су бетінде қалқыған мұнайға зертхана- лық жолмен алынған сорбентті сеуіп, суды  мұнайдан тазартуға болады. Күріш қауызы- нан жасалған сорбентті сынақтан өткізгенде 1  грамм сорбент 15-18 грамм мұнайды бойына  сіңіріп, суды жақсы тазартатынына көз жет- кіздік. Осылайша сорбентіміз өзінің тиімділі- гін көрсетті. Ал шикізатты өңдемеген жағ- дайда, яғни, таза күріш қауызының 1 граммы  су бетіндегі мұнайдың 1-2 грамын ғана бо- йына сіңіретінін байқадық. Күріш қауызы ше- мішкенің сыртқы қабығы сияқты қатты. Ал  оны термиялық өңдеуден өткізгеннен кейін  шикізат кристалдық фазадан аморфты фазаға  ауысып, сорбциялық қасиеті жоғары сорбент- ке айналады. Оның сорбциялық қасиетінің  жоғарылауы күріш қауызында күрделі өңдеу- ден кейін көп мөлшерде макрокеуектердің  пайда болуымен түсіндіруге болады.  Осы макрокеуектердің көмегімен суға  төгілген мұнайды бойына сіңіріп, ластанған  суларды тазартатын мүмкіндікке ие болады.  Отандық сорбент суға батпайды. Өйт- кені күріш қауызы өте жеңіл. Олардан қара  алтынды бөліп алу маңызды мәселе. Осы тұр- ғыдан алғанда жоба біршама жетілдіруді қа- жетсінеді. Күріш қауызынан жасалған сор- бентті механикалық жолмен сығып, бойын- дағы мұнайды айырып алуға болады [6]. Бірақ  мұндайда сорбентті бірнеше рет пайдалану  қасиеті төмендейді. Әдетте сорбентті бір рет  емес, бірнеше рет пайдаланады. Күріш қауы- зынан жасалған сорбентті үш-төрт рет пайда- ланудың мүмкіндігі қарастырылып жатыр.  Мұндай сорбентті өндірістік деңгейде өндіру  мүмкіндігіне жол ашылуы мүмкін. Қазіргі  таңда суға төгілген мұнайды жинап алуда  синтетикалық сорбенттер қолданылады. Олар- ды сығып, бойындағы мұнайды бөліп алған- нан кейін синтетикалық сорбенттер бірден өз  қалпына келеді екен. Бірақ мұндай сорбенттер  өте қымбат.  жүктеу 418,35 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз