ИМАНДЫЛЫҚ ЖАРАСАДЫ ҰЛ-ҚЫЗҒА
Егеменді еліміздід болашағы - жастардікі. Сондықтан,
оқушыларға
жан-жақты
білім
беріп,
адамгершілікке,
имандылыққа тәрбиелеуіміз қажет. Әр пәнді томаға-түйықта
қалдырмай, пәнаралық байланысты нығайтқанда ғана жас
жеткіншектер ойдағыдай білім ала алады. Пәнарзлык
байланыста болу сабақтардың ғылыми дәрежесін арттырады,
бүгінгі өмірмен, қоршаған ортамен, әлеуметтік, экономикалық
жағдаймен
байланыстыруға,
оқушының
дүниетанымын
жетілдіруге күш салады.
Оқушыларды
адамгершілікке,
имандылыққа,
парасаттылыққа, отаншылыққа, біліктілікке тәрбиелеуде әдеп
сабағының маңызы зор. Осы орайда әдел сабағынан
имавдылыққа тәрбиелеу үшін 10-сыныпта өткізген “Ақ бата”,
“Ақ тілек” атгы сабақтың жоспарын үсынып отырмыз. Бүл
сабақ халықтық педагогика, имандылық, қазақ әдебиеті, саз
сабақтарымен байланыстылырылыи өткізілді.
Мақсаты - қанымызға сіңген, жанымызға жүғымды, ой-
санамызға нүрлы шуақ сыйлап, сілкіндіріп серпілетін осынау
ақыл, нақыл сөздерді-тәрбиенің бастау бүлағын, аталардың
қасиетгі есиетін оқушыларға үғывдыру.
Сабақты кіріспе сөзбен мүғалім ашып, бата, тілек және
батаның түрлері туралы айтып береді. Содан соң жүргізуші
оны мына өлең жолдарымен бастайды.
Сабақты біз “Ақ бата” деп атадық,
Үлкеқдерден жүрейік деп бата алып.
Ақ батамыз бастайды екен ақ жолға,
Шалыс басып кетпесін деп піатасып.
Имандылық жарасады үл-қызға,
Ал, батамыз бастайды екен шың-қүзға.
Инабатты, үмытпасақ ізетті,
Айналамыз біз адами жүлдызға.
“Бата” үғымының түп-төркініне барлау жасар болсақ.
Қүранның 1-сүресінің аты “Фатихадан” туындаған халықтың
бата-тілек сөздері жеткіншек жас үрпақты әдепті, сабырлы,
51
зерделі, арлы болып өсуіне баулиды. Малды-басты, дәулетгі,
бақытты, кекшіл емес кешірімді болуын тілейді. Бата - қазақ
арасыңда адамдардың бір-біріне деген ынта - ықыласын, адал
ниеті мен жақсы тілектерін білдіретін тәрбиелік мәні зор рәсім..
Ал, дастархан батасы конференция - сабақ ретінде
өткендіктен, онда тілшілер сөйлейді.
“Дастарханың мол болсын,
Абыройың зор болсын!”
“Дастарханың тоқ болсын,
,■
Уайым-қайғың жоқ болсын!”
Дастархан батасы ризашылықпен беріледі. Дүрыс мүшелі
қонақасы берілмесе шешен, өткір тілді адамдар бата арасында
сол үйдің сараңдығын да айтып жіберетін болған.
Берейін бата асыңа,
Амандық берсін басыңа.
Бөденедей жорғалап,
Қырғауылдай қорғалап,
Қыдыр келсін қасыңа.
Бар екен деп тасыма,
Жок екен деп жасыма.
Еңбек етсең ерінбей,
Дәулет келер қасыңа.
Көре алмаған дүшпанның,
Жуа бітсін жолына.
Бақытың жетсін төтелеп,
Дүние малды жетелеп,
Аузыма түскен батаның,
Жатырмын бәрін төпелеп!
Көтердім міне білекті,
Ақтардым түгел тілекті,
Мынау түрған балаңыз,
Батыр болсын жүректі.
Бүдан кейін оқушыларға “Келген конақтың алтынын
алма, батасын ал” деген сөздің мәнін түсіндірген жөн. Иә;
52
|