С. Ш.Құмарғалиева коллоидтық химия

ГЛБ шамасын есептеу үшін топтық сандардың мәндері

жүктеу 5,89 Mb.

бет	50/105
Дата	25.10.2023
өлшемі	5,89 Mb.
	#44020

1 ... 46 47 48 49 50 51 52 53 ... 105

treatise128700

ГЛБ сандарын қолдану
10.3. Орналасудың критикалық параметрі

ГЛБ шамасын есептеу үшін топтық сандардың мәндері

Гидрофильді топтар		Липофильді топтар
Топ	ГЛБ	Топ	ГЛБ
-SO₄Na	35,7	-CF₃	-0,870
-CO₂K	21,1	-CF₂-	-0,870
-CO₂Na	19,1	-CH₃-	-0,475
-N	9,4	-CH₂-	-0,475
-CO₂H	2,1	-CH<	-0,475
-OH	1,9
-O-	1,3
-OH	0,5

Тасымалдау жұмысы таралу коэффициентінен анықталады, сондықтан көптеген заттар үшін оның мәндері белгілі. Гомологтық қатарлар үшін тасымалдау жұмысы – көмірсутектік радикалдағы көміртек атомдарының санына пропорционал:

, (10.6.)

мұндағы а, b – тұрақтылар, а – тасымалдау жұмысындағы полярлы топтың үлесі. Яғни

. (10.7)

Жоғарыда келтірілген теңдеулер ГЛБ мәні БАЗ ерітінділерінің термодинамикалық қасиеттерімен анықталынатынын көрсетеді. Сондықтан ГЛБ БАЗ молекуласының құрылымын ғана сипаттайды, бірақ оның су-май шекарасындағы адсорбциясын бейнелемейді. Адсорбция жұмысы БАЗ молекуласының құрылымымен қатар, беттік қабаттардың құрылымына тәуелді. Сондықтан ГЛБ мен адсорбцияның арасында сандық байланыс жоқ.

Гриффиннің ГЛБ сандарын қолдануын 6-кестеден көруге болады.
6-кесте
ГЛБ сандарын қолдану

ГЛБ сандар аралығы	Сумен араласуы	ГЛБ сандар аралығы	Қолдануы
1-4	Дисперсияланбайды	3-6	«Майдағы су» жүйелерінің эмульгаторлары
3-6	Әлсіз дисперсияланады	7-9	Жұқтырғыштар
6-8	Аралсқаннан кейін сүтті дисперсия түзіледі	8-14	«Судағы май» жүйелерінің эмульгаторлары
8-10	Тұрақты сүтті дисперсия	9-13	Жуғыш заттар
10-13	Опалесценцияланатын немесе мөлдір жүйе	10-13	Солюбилизаторлар
13-20	Мөлдір ерітінді	12-17	Диспергаторлар

10.3. Орналасудың критикалық параметрі

БАЗ-дардың маңызды қасиеті – өздігінен реттелген наноқұрылымдар түзу қабілеті:

фазалардың бөлу бетіндегі қаныққан адсорбциялық моноқабаттар;
полярлы сұйықтықтарда және сулы ерітінділердегі тура және кері мицеллалар;
сұйық кристалдық құрылымдар.

Мұндай құрылымдардың түзілуінде стерикалық фактор, дәлірек – БАЗ молекулаларының гидрофобты және гидрофильді бөліктерінің өлшемдер қатынасы маңызды роль атқарады. Бұл қатынасты сандық түрде орналасудың критикалық параметрі (α) сипаттайды:

, (10.8)

мұндағы V – полярсыз топтың көлемі, l – көмірсутекті радикалдың ұзындығы, s – БАЗ молекуласының көлденең қима ауданы.

Көптеген жағдайда молекуланың қима ауданы полярлы топтың ауданымен s_p анықталады. V/l қатынасы молекуланың полярсыз тобының қима ауданы анықтайды.
Яғни орналасудың критикалық параметрі дегеніміз – полярлы топ пен көмірсутекті радикалдың көлденең қима аудандарының қатынасы. Орналасудың критикалық параметрінің физикалық-химиялық мәні келесіде. БАЗ молекулаларынан тұратын құрылымдардың түзілуіне екі фактор әсер етеді: көршілес молекулалардың полярлы топтарының тебісуі және гидрофобты тізбектерінің тартылуы. Орналасудың критикалық параметріне БАЗ агрегатының беттік қисықтығы байланысты: болғанда бет - дөңес, болғанда - ойыс.

жүктеу 5,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 46 47 48 49 50 51 52 53 ... 105