С.Қ. Малыбаев, Н. А. Данияров, А. Ж. Қарсақова

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ  ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ 
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ  
 
 
 
 
С.Қ. Малыбаев, Н.А. Данияров, А.Ж. Қарсақова 
 
 
 
 
 
 
ТЕМІРЖОЛ КӨЛІК ҚҰРАЛДАРЫ  
   
 
 
Қарағанды 2010 
 
 

 
 
    
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ   
ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ  
 
 
 
 
 
 
С.Қ. Малыбаев, Н.А. Данияров, А.Ж. Қарсақова 
 
 
 
 
 
ТЕМІРЖОЛ КӨЛІК ҚҰРАЛДАРЫ  
 
Университеттің Ғылыми кеңесі 
 оқу құралы ретінде бекіткен  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қарағанды 2010 
                                                                   2
                            

 
 
 
ӘӨЖ 625.2(574)(07)=512.122 
КБЖ 39.28(5 каз)я7=қаз 
 
М 17 
 
Университеттің Редакциялық-баспа қеңесі ұсынған 
 
Пікір жазғандар: 
Қарағанды 
мемлекеттік 
техникалық 
университетінің 
техника 
ғылымдарының кандидаты, доцент А.В.  Рожков; 
Қарағанды 
мемлекеттік 
техникалық 
университетінің 
техника 
ғылымдарының кандидаты, профессор Т.К. Балғабеков  
Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінің Редакциялық баспа 
кеңесінің мүшесі, техника ғылымдарының кандидаты С.Ж. Кабикенов  
Малыбаев С.Қ.  
М 17 
Теміржол  көлік  құралдары  :  Оқу  құралы  / С.Қ.  Малыбаев,  Н.А. 
Данияров, А.Ж. Қарсақова; Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті. – 
Қарағанды : ҚарМТУ баспасы, 2010. – 113 б.            
                ISBN   
Оқу құралы келесі маңызды сұрақтарды қамтиды: теміржолдарда пайдаланылатын, 
жылжымалы құрамның жалпы жіктелуі, локомотивтер мен вагондарды сипаттау кезінде 
пайдаланылатын  негізгі  анықтамалар  қарастырылған.  Қазіргі  теміржолдардың  тепловоз, 
электрлік  жылжымалы  және  вагон  парктері  туралы  мәліметтер  берілген.  Тартым 
бірліктерінің және пойыздардың әр-түрлі типтерінің сипаттамалары қарастырылған.  
Сондай-ақ пойыздар тартымының теориясымен байланысты мәселелер баяндалады, 
қозғалу  уақытында  құрамға  әсер  ететін  негізгі  күштер  және  әр-түрлі  жұмыс 
режимдерінде пойыздың қозғалу теңдеулері қарастырылады.  
Оқу  құралы  5В090100 «Көлікті  пайдалану  және  жүк  қозғалысы  мен  тасымалдау 
ұйымдастыру»  мамандығында оқитын студенттерге арналған.   «Көлік құралдары» курсы 
бойынша жасалған.  
 
 
ӘОЖ 625.2(574)(07)=512.122 
КБЖ 39.28(5 каз)я7=қаз 
 
 
 
 
 
 
 
ISBN                                                              
© Қарағанды  мемлекеттік  
                                                                          техникалық университеті, 2010 
 
                                                                   3
 
                            

 
 
 
МАЗМҰНЫ 
 
 
КІРІСПЕ....................................................................................... 6 
1. 
ТЕМІРЖОЛДАРДЫҢ ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰРАМЫ ТУРАЛЫ 
ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР..............................................................
 
7 
1.1 
Теміржол  көлігінің  маңызы,  оның  дамуының  негізгі 
кезеңдері.....................................................................................  
 
7 
1.2 
Теміржол  көлігінің  қазіргі  жағдайы  және  оны  реформалау 
бағдарламасы..............................................................................  
 
8 
1.3  
Жылжымалы 
құрамның 
жіктелуі, 
тепловоздар 
мен 
электровоздардың сипаттамалары.......................................... 
 
10 
1.4 
1.5 
Тепловоз паркі туралы жалпы мәліметтер............................... 
 Электр берілісті  тепловоздарда агрегаттардың орналасуы  
12 
13 
1.6 
 
1.7 
1.8 
1.9 
Электр 
машиналары 
және 
тепловоздардың 
электр 
аппараттары ............................................................................. 
Электрлік жылжымалы құрам туралы жалпы мәліметтер....... 
Энергетикалық жүйелер және электр тартымы..................... 
Жылжымалы құрамның тежегіш жабдықтары..........................
 
17 
23 
26 
27 
1.10 
1.11 
1.12 
Вагон паркінің сипаттамасы  және жіктелуі............................  
Вагондардың доңғалақ жұптары…………………………….. 
Вагондардың техника-экономикалық сипаттамалары........... 
36 
38 
44 
2. 
ПОЕЗДАР ТАРТЫМЫ ТЕОРИЯСЫ...................................... 
46 
2.1 
Қозғалыс кезінде поезға әсер ететін күштер.......................... 
46 
2.2 
Тартым  күшінің  пайда  болуы  және  оны  шектеу.  Ілініс 
коэффициенті.............................................................................. 
 
46 
2.3 
Пойыз қозғалысына кедергі күштер. Жылжымалы құрамның 
қозғалысына негізгі  кедергі ................................................... 
 
49 
2.4 
Қозғалысқа  қосымша  кедергі.  Қозғалысқа  кедергіні 
төмендету тәсілдері................................................................... 
 
51 
2.5 
Пойыздың тежеу күштері......................................................... 
53 
2.6 
Электрлік тежеу кезіндегі тежеу күштері................................ 
55 
2.7 
Тежеу есептері.......................................................................... 
56 
2.8 
Электр машиналарының қызуы................................................. 
58 
2.9 
Тепловоздардың  отынды  және  электровоздардың  электр 
энергиясын жұмсауын анықтау............................................... 
 
59 
2.10 
Пойыз қозғалысының теңдеуі.................................................. 
60 
3. 
 
3.1 
 
3.2 
3.3 
3.4 
ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰРАМДЫ ЖӨНДЕУ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТ 
КӨРСЕТУ ...................................................................................... 
Локомотивтік шаруашылығының жалпы сипаттамасы және 
оның негізгі тапсырмалары ......................................................... 
Тепловоздардың қолданылуы, жағдайы және оның болу.....  
Локомотивтерге бригадалармен қызмет көрсету ..................... 
Тепловоздық депо ...................................................................... 
 
63 
 
63 
63 
64 
65 
                                                                   4