С. А. Козлова, Т. А. Куликова

252 
бағытталған оқыту идеяларын жүзеге асырды. 
Сонымен педагог гуманистер, новаторлар дәстүрлі оқу-
тәртіптік модельді ысыра бастаған оқытудаың жағңа модельіне 
жаңа жол ашты. Бұған қоғамдық өмірдің обьективті себептері 
ықпал етті.
Заманауи қоғамдық өзіндік шығармашылық ойлау қабілеті бар 
догматизмнен және көніп бейімделгіштіктен еркін адамдарға 
деген өткір қажеттілігі ғалымдарды (Ш.А. Амонашвили, В.В. 
Давыдов, В.А. Петровский және т.б.) негізінде 
педагог пен 
баланың жеке бағдарланған өзара әрекеттестік
жақтан 
оқыту 
моделін
дайындауға түрткі болды. Мұндай оқытудың мақсаты-
интелектуалды, 
рухани, 
физикалық 
қабілеттіліктерді 
қызығушылықтарды мотивтерді дамыту, яғни баланың тұлғалық 
қалыптасуы қайталанбас индивидуалдық ретінде баланың өзін-
өзі табуы. Бұл мақсатты іске асыру үшін өмірінің ерте жасынан 
бастап балада адамзат мәдениеті әлеміне араласу ықыласына 
қолғабыс көрсету, сондай араласуға қажетті құралдарды және 
тәсілдерді оған өтізу керек. (В.В. Давыдов, В.А. Петровский).
Тұлғалық бағдарланған модельде балаға тұлғалық- 
гумандық көзқарас нақтыланады (Ш.А. Амонашвили). Бұл 
көзқарастың мәні: баланың оқығысы келеді және оқи алады, 
оның тілегін сүйеу және оның істей «алатынын» бекіту 
маңызды. Педагогтың басты міндеті - балаларды ұйымдастырып 
және ол білім алушылар өздерінің өскенін шығармашылық өзін-
өзі жетілдіру қуанышын сезінетін танымдық жәе практиклық 
мәселелерді шешетін активті процеске оларды тарту. Тұлғалық 
бағдарланған модельдің педогогикалық технологиясы бар: 
түсіндіруден түсінуге өту, монологтан диалогқа, әлеуметтік 
бақылаудан дамуға басқарудан өзін-өзі басқаруға өту. Оқыту 
педагогпен балалардың бірігіп жұмыс істеуінде және жүзеге 
асырылады. Мұнда педагог - көмекші, кеңесші, үлкен дос.
Мектепке дейінгі жасөспірімді тәрбиелеу концепциясында 
(1989 жыл) сол кеде бар және күшейіп келе жатқан оқытудың 
оқу тәртіптік моделі сынға ұшырады. Оны тұлғаның 

253 
бағдарланған модельге ауыстыру қабілеттілігі дәлеледенген. 
Бірақта 2013 жылы мектепке дейінгі білім берудің негізгі жалпы 
білім 
беру 
бағдарламасының 
құрылымына 
қойылатын 
федералды мемлекеттік талаптарында тағыда ең нащар 
жақтарымен көрінген оқытуды мектептік типтің озбырлығы 
сынға ұшырады. Отандық педагогтардың менталитетінде оқыту 
процесінің қатаң регламация түрінде қалыптасып қалған барлық 
балалар үшін брдей оқыту процесі инструктивтік методика 
приоритеті апталық міндетті сабақтар тізімі оларды оптималды 
үйлесуіне, ұзақтығына қойылған талаптар. Неліктен осындай 
әдістеме сондай өміршең болып шықты? 
Әңгіме мынада, оқытудың кез-келген моделі, соның ішінде 
тұлғалық бағдарланған сияқты пргрессивтісі де ғалымдармен 
зерттеліп, ол белгілі бір мекемеде тәрбиеленушілермен өзара 
әрекеттесу процесінде педагогпен жүзеге асырылады. Педагог - 
гуманистік негізде оқыту процесін түрлендірудің бас тұлғасы. 
Ол 
қаншалықты 
қолдан 
келетіндігі 
педагогтың 
профессионалдық дайындығынан жалпы мәдени деңгейіне, 
сонмен қатар жеке бас қасиеттеріне (гуманизм, балалардың 
тағдырына жауапкершілік, өз-өзін жетілдіруге ұмтылу, қатынас 
жасау мәдениеті және т.б.) байланысты. Дидактикада оқытудың 
бірнеше түрлері қалыптасқан: тікелей, мәселелік, жанамалық.

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: