С. А. Козлова, Т. А. Куликова

105 
маңыздылығынан айырылады. 
Кез келген ғылымның сапалы сипаттамаларының бірі болып 
зерттеу нысанының даму заңдылықтарын табу саналады. 
Жекелеп алғанда, педагогика ерте және мектепке дейінгі 
жастағы балаларды тәрбиелеу және оқыту саласындағы 
заңдылықтарды анықтайды. Тәрбие беру заңдылықтары 
дегеніміз не? 
Ерте және мектепке дейінгі жастағы балалар 
тәрбиесінің заңдылықтары мен принциптері
Тәрбиенің заңдылығы – бұл тәрбие берудің белгілі бір 
нәтижесін 
қамтамасыз 
ететін 
жүйе 
компоненттерінің 
арасындағы байланыс. Даму процесінің негізгі сипаттамасын 
заңдылықтар білдіреді. Заңдылықтар тәрбие принциптерінде 
негізделеді: принциптер - технологияда; технология – амалдар 
мен әдістерде; әдістер – амалдарда. Егер осындай тізбек 
бірыңғай мазмұны бар негізде болса – тәрбие берудегі нәтиже 
айтарлықтай оң болуы тиіс.
Осы тізбекті нақты мысалдар арқылы қарастырайық. 
Егер бала осы үдеріс үстінде белсенді болса, жеке тұлғаны 
тәрбиелеуге мүмкіндік болады. Бұл объективті, ғылым мен 
тәжірибеде тексерілген заңдылық болып табылады. Аталған 
заңдылық негізінде педагогика тәрбиенің келесі принципін 
тұжырымдайды – баланың белсенділігін қолдау және бағыттау, 
бала ынтасының шамасы мен оның мүмкіндгінің арасындағы 
ара қатынасты ескеру қажет. Осы принцип бала өз белсенділігін 
әрекетпен 
ұштастырған 
кезде 
жүзеге 
асырылады. 
Педагогикалық процесс әрекеттің алуан түрінің логикалық 
қосындысын танытады, осындай әрекетке түскен бала селқос 
отыра алмайды. Педагогикалық процесті жеделдету үшін 
танымдық, 
эмоционалды, 
қозғаушы 
және 
басқа 
да 
белсенділіктерді арттыруға бағытталған әдістер мен тәсілдер 
алынады.

106 
Егер педагог тәрбие заңдылығын түсініп, онымен келісіп, 
алайда педагогикалық үдерісте баладан кері байланысты талап 
етпейтін 
репродуктивті 
әдістерге 
ғана 
сүйенсе, 
онда 
педагогикалық жұмыс осы заңдылыққа сәйкес келе алмайды.
Баланың махаббатқа қажеттілігі – заңдылық. Бала махаббат 
пен ақ ниеттілік орнаған ортада табысты жетіледі және 
тәрбиеленеді. Ондай орта баланың жетіліп келе жатқан тұлға 
ретінде өз мүмкіндіктерін жүзеге асыруы үшін жайлы 
жағдайларды орнатады.
Аталған заңдылық негізінде орнығатын тәрбиенің принципі 
шыдамдылық, кешіре білу, баланы қолдау, оған өз махаббатын 
білдіру болып табылады.
Технология балаға деген педагогтің қарым-қатынасы, 
жағдаяттар жатады. Олар балаға оны сүйетіндерін, оның күшіне 
сенетіндерін сезінуге мүмкіндік жасайды. Педагогикалық 
процесс балалар мен үлкендердің бірге атқарған әрекеттерімен, 
«мажорлық» жағдаяттармен, махаббатты білдіру тәсілдеріне 
үйретумен толығады.
Осындай технологиялардың нақтылануы үшін әдістер мен 
тәсілдер жеке тұлғаға бағытталуы тиіс, яғни бала өзіне деген 
құрмет пен махаббатты сезінуі тиіс.
Бұл байланыста ерекше мән педагогикалық баға мен жеке 
қарым-қатынасқа беріледі.
Тұлға тек табысқа жету жағдайында ғана тиімді түрде 
жетіледі – 

жүктеу 4,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: