ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ
ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ
САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
172
18-кесте жыныстық қанаушылық мақсатымен
жасалған адам саудасының құрбандарының
және еңбекпен қанаушылық мақсатымен
жасалған адам саудасының құрбандарының
үйден кетер алдында кедейлік жағдайында
өсу және өмір сүру ықтималдықтары бірдей
болғанын көрсетеді.
19-кесте жыныстық және еңбекпен
қанаушылық
мақсатымен жасалған адам
саудасының құрбандарына ықпал еткен
итермелеуші факторларды көрсетеді. Еңбекпен
қанаушылық мақсатымен жасалған адам
саудасының
құрбандарымен салыстырғанда
(сәйкесінше 37,5% және 9,4%), жыныстық
қанаушылық мақсатымен жасалған адам
саудасының құрбандарының өздерінің үйден
отбасындағы кедейлік себебінен (59,2%) және
жанұясының әлдекімнің алдында қарыздары
болғандықтан (23,9%) кеткендерін айту
ықтималдығы жоғарырақ болған. Сонымен
бірге, еңбекпен қанаушылық мақсатымен
жасалған адам саудасының құрбандарымен
(9,4%) салыстырғанда, жыныстық қанаушылық
мақсатымен жасалған адам саудасының
құрбандарының үйден ата-анасының тек бірімен,
көп жағдайда анасымен тұрғандықтан (32,4%)
кету ықтималдығы жоғарырақ болған.
19-кесте. Жыныстық және еңбекпен қанаушылық мақсатымен жасалған адам саудасының
құрбандарына ықпал еткен итермелеуші факторлар
Жыныстық қанаушылық
мақсатымен
жасалған
адам саудасының
құрбандары
Саны=71
Еңбекпен қанаушылық
мақсатымен жасалған
адам саудасының
құрбандары
Саны=32
Саны
%
Саны
%
Кедейлік
Жанұясы кедей болған
42
59,2
12
37,5
Жанұясы үлкен болған, сондықтан ата-анасына
жанұясының барлық мүшелерін асырау және
оларға
қамқорлық жасау қиынға соққан
25
35,2
11
34,4
Жанұясының әлдекімнің алдында қарызы болған
17
23,9
3
9,4
Жанұясының баспанасы болмаған немесе ба-
спанасынан айрылып қалған
5
7,0
8
25,0
Ата-анасының ажырасуы/дүние салуы
Тек анасымен немесе тек әкесімен (көп жағдайда
тек анасымен ) тұрған
23
32,4
3
9,4
Ата-анасымен тұрмаған
9
12,7
4
12,5
Ата-анасы ажырасқан немесе жанұясының
қандай да бір мүшесі дүние салған
14
19,7
4
12,5
Ата-анасының баланы қараусыз қалдыруы/оған қамқорлық жасай алмауы
Ата-анасының есірткімен және/немесе
ішімдікпен байланысты мәселелері болған
17
23,9
4
12,5
Жанұясы баланың өмірі үшін аса қажетті
нәрселермен (мысалы, киіммен,
тамақпен,
медициналық көмекпен немесе қауіпсіз баспа-
намен) қамтамасыз етпеген
40
56,3
11
34,4
Мектепке бара алмаған
6
8,5
1
3,1
Отбасындағы зорлық-зомбылық оқиғалары
Жанұясында ұрыс-керіс/төбелестер жиі орын алған
35
49,3
9
28,1
Баланы ата-анасы немесе жанұясының басқа
мүшелері ұратын болған
22
31,0
3
9,4
Жұмысқа тұру мүмкіндігінің болмауы
Бұрын тұрған елді мекенде жұмысқа тұру
мүмкіндігі болмаған
31
43,7
15
46,9
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАРДЫҢ ТӘУЕКЕЛДІ МІНЕЗ-ҚҰЛЫҚҚА, ЖЫНЫСТЫҚ ҚАНАУШЫЛЫҚҚА ЖӘНЕ АДАМ САУДАСЫНА ОСАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ
173
Еңбекпен қанаушылық мақсатымен жасалған
адам саудасының құрбандарымен (сәйкесінше
12,5% және 34,4%) салыстырғанда, жыныстық
қанаушылық мақсатымен жасалған адам
саудасының құрбандарының үйден анасының
және/немесе әкесінің есірткімен және ішімдікпен
байланысты мәселелері болғандықтан (23,9%)
және жанұясының оларды өмірге аса қажеттімен
қамтамасыз ете алмағандықтан (56,3%) кету
ықтималдығы жоғарырақ болған. Сонымен бірге,
еңбекпен қанаушылық мақсатымен жасалған
адам саудасының құрбандарымен салыстырғанда
жыныстық қанаушылық мақсатымен жасалған
адам саудасының құрбандарының үйден
отбасындағы зорлық-зомбылық себебінен кету
ықтималдығы жоғарырақ болған,
атап айтқанда,
жыныстық қанаушылық мақсатымен жасалған
адам саудасының құрбандарының 49,3% үйден
жанұяда ұрыс-керіс/төбелес жиі орын алғандықтан,
ал 31,0% оларды ата-аналары немесе жанұясының
басқа мүшелері ұрғандықтан кеткен.
20-кесте жыныстық және еңбекпен қанаушылық
мақсатымен жасалған адам саудасының
құрбандарының арасындағы үйден кету ту-
ралы шешім қабылдауына ықпал еткен
итермелеуші факторларға қатысты кейбір
едәуір айырмашылықтарды көрсетеді. Еңбекпен
қанаушылық мақсатымен жасалған адам
саудасының құрбандарымен (сәйкесінше
50,0% және 37,5%) салыстырғанда, жыныстық
қанаушылық мақсатымен жасалған адам
саудасының құрбандарының үйден кетуді жұмыс
істеп ақша табу (76,15%) және жанұясына ақша
жіберіп отыру (53,5%), мүмкіндігі деп санау
ықтималдығы анағұрлым жоғарырақ болған.
Сонымен бірге еңбекпен қанаушылық мақсатымен
жасалған адам саудасының құрбандарына
(28,1%) қарағанда, жыныстық қанаушылық
мақсатымен жасалған адам саудасының
құрбандарының (53,5%) олар тұрып жатқан елді
мекеннен бұрын кетіп қалған достары болғанын,
20-кесте. Жыныстық және еңбекпен қанаушылық мақсатымен жасалған адам саудасының
құрбандарына ықпал еткен қызықтырушы факторлар
Жыныстық қанаушылық
мақсатымен жасалған
адам саудасының
құрбандары
Саны=71
Еңбекпен қанаушылық
мақсатымен жасалған
адам саудасының
құрбандары
Саны=32
Саны
%
Саны
%
Жұмыс істеп ақша табу мүмкіндігі
Үйден кетуді жұмыс істеп ақша тауып, оны
жанұясына жіберіп тұрудың мүмкіндігі деп санаған
38
53,5
12
37,5
Үйден кетуді көп ақша табу мүмкіндігі деп санаған
54
76,1
16
50,0
Үйден кетіп қалған достарынан/жанұясы мүшелерінен үлгі алуы
Бұрын үйден кетіп қалған достары жұмыс істеп
ақша тауып, оны жанұясына жіберіп тұрған
38
53,5
9
28,1
Жанұясының балаға жақын мүшесі жұмыс
істеп ақша табу мақсатымен шетелге кеткен
17
23,9
9
28,1
Жанұясының балаға жақын мүшесі жұмыс
істеп ақша табу мақсатымен Қазақстанның
басқа
аймағына кеткен
12
16,9
9
28,1
Әлдекім жұмысқа тартқан
Достары үйден кетуге үгіттеген
36
50,7
2
6,3
Жұмысқа тартқан адам олар бет алған қалада
жұмысқа тұру мүмкіндігі молырақ екенін айтқан
42
59,2
6
18,8
Жақсырақ өмір сүру ниеті
Үлкен қалада тұрғысы келген
51
71,8
14
43,8
Ешкімге тәуелді болмай өз бетімен өмір сүргісі
келген
55
77,5
23
71,9
Өздері бет алған басқа қалада жақсырақ өмір
сүремін немесе тіршілік деңгейі жоғары болады
деп ойлаған
55
77,5
20
62,5
