3.2-сурет. 25 AN/Sтипті арбаша
Осындай құрылғы 2003 жылы Львовск теміржолының Мостиска-2 шекаралық
стансасында орнатылған болатын. Қазіргі таңда ол Киев-Краков бағытындағы
жылжымалы доңғалағы жұбы жүрісті бөліктерімен жабдықталған вагондары бар №35/36
пойызды өткізу үшін қолданылады.
Есептік-тəжірибелік
жұмыстардың
қорытындысы
Украина
мен
Польша
теміржолдарының арасында жасалған келісімде жылжымалы доңғалақ жұпты украина
вагондары мен тəжірибелік пайдаланушылық вагондарын бірге құрастырып қолдану
керектігі бекітілді. Осындай пойыз 2003 жылдың желтоқсан айынан бері тəжірибелік
пайдаланушылықта болды.
Жылдамдатылған
жолаушы
пойыздарын
тасымалдауды
қарастыру
пойыз
қозғалысының қауіпсіздігі шарттарын бағалау мен апаттық жағдайларды шұғыл түрде
алдын алу жұмыстарын ұйымдастыру сияқты жаңа мəселелерді шешуді талап етеді. Ол
үшін қауіпсіз қозғалысқа жауапты жүріс бөліктерінің дұрыс жұмыс істеуін тұрақты
тексеріп тұру қажет.
Мысалы, Харьковтағы вагон-құрылыс зауытында жолаушылар вагондарының
жүріс бөлшектерінің техникалық жағдайына бақылау жүргізетін автоматтандырылған
жүйе (БЖАЖ) жасалынуда. БЖАЖ кешені жүрістің тұрақтылық көрсеткіштерін
бақылауға, жолаушылар вагондары қозғалысының беріктілігіне жəне басқа да
жағдайларда жүріс бөліктерінің техникалық жарамдылығының кемшіліктерін нақты, əрі
шұғыл анықтауға арналған. Арнайы құрылғы датчиктер вагонның механикаландырылғын
бөліктерінде орналастырылады. Датчик құрылғылары жүрістің жұмсақтығын, букстық
түйіспедегі температураны, арбашаның беріктілігін, тежеуіштердің жұмысын, жолдардың
жағдайын тұрақты түрде бақылауға мүмкіндік береді. Өлшеулер вагон қозғалысының
жылдамдығына, жолдарға, нақты уақытқа байлануымен жүргізіледі.
Табан ені тар жолға базалық нұсқа ретінде польшалық мамандардың жасаған SUW-
2000
муфталық
жылжымалы
доңғалақ
жұбы
таңдалынды.
Тəжірибелердің
қорытындылары
бойынша
Польша
мен
Украина
теміржолдарында
осындай
доңғалақтармен жабдықталған Львов-Краков бағытында жолаушылар пойызы графикке
енгізілген бойы пайдалануға берілді.
Муфталық доңғалақ жұбының ішкі бөлігінде доңғалақты автоматты түрде
вагонның стандартқа сай табан ені 1520 мм немесе 1435 мм жолда тұруына қарай
блоктайтын муфта орналасады. Вагонның өтпелі жолдық құрылғыдан өтуі кезінде муфта
құрылғының тиісті бөлігімен қатынасады жəне ось бойынша бір доңғалақтың қозғалысын
жасау үшін бірнеше уақытқа блоктан шығарады. Өтпелі құрылғының келесі бөлігін өту
кезінде берілген доңғалақ қозғалған соң муфта оны жаңа қалпындағы осьте блоктайды.
521
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ
РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ»
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Содан кейін дəл осындай операциялар басқа доңғалақпен орындалады да, табан енінің
өлшемі автоматты түрде өзгеруі аяқталады.
Қарапайым доңғалақ жұптарымен салыстырғанда доңғалақтардың осьпен
байланысу беріктігі төменірек, сондықтан осьтің ортаңғы жағындағы бөлігінде бекітілетін
тежеуіш дискілері қолданылады. Өтпелі жолдық құрылғы SUW-2000 жылжымалы
доңғалағымен өзара байланысы кезінде олар блоктан шығарылып, ось бойынша кезекпен
орын ауыстырады. Сондықтан ось əрқашан бір болса да доңғалақпен байланыста болады
жəне букстық мойын тірек үздіксіз жұмыс жасайды.
Муфта қаңқасында осьте қозғалмайтындай етіп орналасқан жеке күпшек бар.
Сыртқы қоқыстар мен ылғалдылықтан қорғану үшін муфта ішкі жəне сыртқы резиналық
шаңтазалағышпен қамтамасыз етілген. Бұл ось пен доңғалақ арасындағы айналмалы
кеңістікке қойылған арнайы пластикты төлке жұмысын жақсартады. Төлке доңғалақтың
ось бойынша сырғанап кету жағдайы мен бетінің үйкелістірудің интенсивтілігін азайтып,
ол пайдалану ауырлығын бір уақытта доңғалақтан оське қарай ауысуына мүмкіндігін
береді.
Өтпелі жолдық құрылғының мойынында жолдың табан енін біртіндеп
ауыстыратын рельстері бар. Доңғалақтардың блоктан шығарылуы кезінде рельстен
ауытқып кетпеуі үшін контррельстер қолданылады. Доңғалақ жұбы муфтасының
кілттенуін, қосылуы мен өшірілуін кезекпен орындалатын басқарушы балкалар жасайды.
Сол жақтағы балкада жүрістегі муфтаның пружинасын қысатын жоғарғы жұмыс кертік
бар. Соған байланысты кезекті жоңғалақ блоктан шығады. Сол уақытта қарама-қарсы
доңғалақ блокта тұрады жəне букстық мойын тірек ось бойынша айналады.
Табан енін автоматты түрде реттеу шекаралық стансаларда бір табан енінен
екіншісіне қайта қою жүйесі ретінде бір осьті доңғалақтар арасындағы қашықтықты
қзгертуге мүмкіндік береді. Осы жүйенің қолданылуы кезінде блоктан шығарылған
доңғалақ арнайы рельстер арқылы доңғалақтың қырындағы орнатылған рельске қарай
жылжып отырады. Себебі бір осьті доңғалақтар арасындағы қашықтықты рельс
арасындағы қашықтықпен бірдей жасауға мүмкіндік береді.
Бұл жүйе ең алдымен жолаушылар жəне жүк вагондарының арбашаларын табан ені
басқа жолға ауыстыру жұмыстарынан босатады. Польшалық SUW-2000 жүйесі теміржол
желісін еуро-азиялық көліктік дəліздерге енгізілуіне мүмкіндік береді. Жəне олардың
халықаралық дəрежеде қолданылуын кеңейтеді. Польшалық ғалымның бұл жүйесінде
шешімін тапқан басты жағдайы – жанасатын темір бөліктеріндегі тоттануды болдырмау
жолдарын қарастыру болды. Жəне де басты жеңісі – тежеуіш дискілерінің болуы.
Испандық доңғалақ жұптарын бұл жүйеден 7 есе қымбат, ал өтпелі құрылғылары 40 есе
қымбат.
Достарыңызбен бөлісу: | 
