«роль транспортной науки и образования в реализации пяти институциональных реформ», посвященной
жүктеу 15,03 Mb. Pdf просмотр
|
| ПОДСЕКЦИЯ «СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫ
В ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕТИКЕ: СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ЭКСПЛУАТАЦИИ ЭЛЕКТРООБОРУДОВАНИЯ»
ӘОЖ 621.391.037.372 Еркебаев А.Ж. – т.ғ.м., оқытушы,М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
Абдималиков М. – студент,М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
Есенжанова Г. - студент, М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік
жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
АУДИТОРИЯЛАРЫНЫҢ ЖАРЫҚ ЖҮЙЕСІН МОДЕЛЬДЕУ
Электр энергиясын пайдалану құрылымында əкімшілік ғимараттарының, соның ішінде оқу орындарының жарықтандыру жүйесіне жұмсалатын электр энергиясы шығын көлемінің 50-60%-ға жетеді. Сонымен қатар құралдарды жетілдіру мен жарықтандыру тəсілдері жəне қолданыстағы құралдарды қайта жасау, оларды дұрыс пайдалану арқылы жарықтылықтың жағдайын төмендетпей, электр энергиясының шығынын іс жүзінде екі есе азайтуға жақсы мүмкіндік туып отыр. Жарықтандыру қондырғыларының энергия тиімділігін арттыру тəсілдерінің бірі, жарық көздерін үнемді пайдалану болып табылады. Жарық көзінің үнемділігі олардың жарық қайтарымымен сипатталады, яғни жарық ағынының шамасымен, шаммен астасатын əр ватта тұтынылатын қуат (Н, лм/Вт). Жарық қайтарымы – бұл жарық шамаларымен айқындалған, шамның пайдалы əрекет коэффициенті. Басқа көрсеткіштер тең болған кезде жарық қайтарымы жарық көздерін таңдауда шешуші фактор болып табылады. Шамды үнемдеудің тағы бір көрсеткіші, олардың өз- өзінің өтімділігін анықтайтын, қызмет мерзімі болып саналады. Қоғамдық мекемелерді жарықтандыру үшін дəстүрлі түтікті люминесцентті шамдар немесе сирек қыздыру шамдары пайдаланылады. Бүгінгі нарықта түтікті люминесцентті шамдардың негізігі үш сериясы ұсынылуда: Т12 (түтік диаметрі 38мм немесе 12/8 дюйм), Т8 (диаметрі 26мм немесе 8/8 дюйм) жəне Т5 (түтік диаметрі 16мм немесе 5/8 дюйм). Люминесцентті шамның Т12-шы сериясы тек электромагниттік іске қосушы аппаратурамен жұмыс істейді. Т8 сериялы шам электромагниттік іске қосушы аппаратура ретінде, сондай-ақ электронды іске қосушы аппаратура ретінде жұмыс істей алады. Ал Т5 сериялы шам тек электронды іске қосушы аппаратурамен ғана жұмыс істейді. Жарықтандыру саласында инновациялық жарықдиодты (светодиод) дамыту революция болды, оларды Cree Lighting (АҚШ), OSRAM Opto Semiconductor (Германия), Philips Lumileds Lighting (АҚШ), Nichia (Жапония) сияқты əлемдік өндірушілер ұсынды. Бұл оқиға 1928 жылы Лосев.О.В өзінің электролюминесцентті құбылыстарды зерттеу нəтижелерінде, электр тогының əсерінен қатты денелердегі фотондардың сəулеленуі туралы жариялауының арқасында орындалды. SiC-диодтарындағы жарық түсуінің пайда болуы мен жоғалуы, 20 ғ басында Лосевтың SiC кремний карбидінің негізінде кристалдық детекторларды зерттеуінің арқасында табылған. Жарықдиоды – бұл, тікелей жылжыған кезде фотонды шығаратын, р-n ауысуындағы жартылай өткізгішті аспап. Жарықтың сəулелену эффектісі инжекторлық
375
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ люмирнесценция деп аталады жəне ол негізгі заряд тасушыларға қарама-қарсы типті иелермен тыйым салынған аймақта рекомбинация болған кезде болады. Жарық сəулеленуінің толқын ұзындығы пайдаланылатын жартылай өткізгіштерді таңдаумен анықталады. Қалған аналог шамдарының алдында жарық диодтарының артықшылықтарын бағалау өте қиын. Олардың негізгілеріне: жоғары тиімділік, жоғары сəуле шығару қуаты, жоғары түс ауыстыру, жоғары сенімділік, өндіріс құнының төмеділігі жəне қоршаған ортаның қауіпсіздігі жатады. Төменгі кестеде люминесцентті жəне жарықдиодты шамдарының салыстырмалы сипаттамасы көрсетілген.
1-кесте. Люминесцентті жəне жарықдиодты шамдардың сипаттамасы. Сипаттама Люминесцентті шам
Жарықдиодты шам
Номиналды кернеу, В ~220-230 ~220-230 Жиілік, Гц 50 (60) 50 (60)
Тұтынылатын қуат, Вт 18-36
9-11 Жарық ағыны 36 Вт – 2300 лм 18 Вт – 2315 лм Орташа жану ұзақтығы, с 10000
30000-50000 Қызмет ету мерзімі 2 жыл 6 жыл
Аудиториядағы жарықтық жүйесін модельдеу
Жарықтық жүйесін модельдеу үшін М.Тынышбаев атындағы ҚазККА-ның негізгі корпус, төртінші павильон аудиториялары таңдалды. Мұндағы жарықтандыруға пайдаланатын шамдардың 95%-ы
люминесцентті шамдар
болып табылады. Аудиториядағы жарықтандыру қондырғыларының күйін бағалау үшін, жарықтықты жəне жарықтандыру деңгейін өлшеу, сонымен қоса көзбен тексеру жүргізілген болатын. 24940- 96 «Ғимараттар мен құрылыстар. Жарықтандыруды өлшеу əдістері Мемлекеттік стандаттарына» сəйкес, «ТКА-ПКМ» люксмет-яркомер деп аталатын аспаппен өлшеулер жүргізілді. Жарықтандыру қондырғыларын тексеру нəтижелері 2-кестеде көрсетілген.
2-кесте. Аудиторияларда қолданылған шамдар туралы мəлімет Аудито
рия № Шамн
ың түрі Сәуленің түсуі, лк Жарық көздерінің саны Барлығ ы
тұрғаны 5402
ЛБ 4х18 320
6 - 5403 ЛБ 4х18 335
6 - 5412 ЛБ 4х18 340
10 - Ескерту. ЛБ – люминесцентті ақ шамдары
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1-cуретте үш аудиториядағ
«ҚР СН 2.04-02-2011. Таби нормасындағы қолданысты қанағ қаматамасыз ететіндігі Dialux ба бағдарламасы) дəлелденген. Са көршілес жатқан екі модуль аудитория жары Бұл Dialux бағдарламасының көмегімен д a) жəне б) суреттерінде аналог шамдарды
Аналог
шамдардың ж аудиториядағы жарықтың максималды біркелкілігіне келтірілген суреттер дəлел бола алады.
а) б) 2-сурет. Шамдардың жұмыс бетіне орналасуыны жұмыс бетіне орналасуы, б) аналог
376
РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ғы жарықдиодты модульдің үш матрицасы к
ылы жобаланған аудиториядағы жарықтандыруды 2011. Табиғи жəне жасанды жарықтандыру» ғаттандыратын, бұл модуль аудиторияны аматамасыз ететіндігі Dialux бағдарламасында (жарықтандыруды бағалау ж лелденген. Сақтандырғыштың бір модулі күйген жа ан екі модуль аудитория жарықтығының сапасына байланысты оны мегімен дəлелденген. не б) суреттерінде аналог шамдардың орналасуының нұсқалары жұмыс
бетіне перпендикуляр орналасуы кезінде
максималды біркелкілігіне қол жеткізуге болады, б лады.
а) б) мыс бетіне орналасуының зерттелетін нұсқалары: а) аналог мыс бетіне орналасуы, б) аналог-шамдардың жұмыс бетіне 90 ° үлкен бұрышпен орналасуы. РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» ________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ тандырудың сызбасы тандыру» құрылыс л модуль аудиторияның жарықтығын алау жəне есептеу йген жағдайда, оған сапасына байланысты оны өтейді. алары ұсынылған. мыс
бетіне перпендикуляр орналасуы кезінде
ол жеткізуге болады, бұған төменде
а) б) алары: а) аналог-шамдардың рышпен орналасуы.
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Қолданыстағы TracePro ба модельденді. Осындай шамдарды
Жарықдиодты матрицаны модельдеуден кейін, конусбейнелі ша айнаның жақсы шағылыстыр 5-сурет. Матрицаны Осы матрицаның линза салынған болатын. Үш жарықдиодты матрицадан т көрсетілген. 377
РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ TracePro бағдарламасында үш жарықдиодты матрицалы шам модельденді. Осындай шамдардың бағытталу диаграммасы 3-суретте к 3-сурет. Шамдағы жарыққтың қисық күші
матрицаны модельдеуден кейін, конусбейнелі ша ылыстырғыш параметрімен жобаланады.
сурет. Матрицаның шағылдарғышымен эскиздік сызбасы ң шағылдарғышымен сейілу бұрышын азайту
диодты матрицадан тұратын жарықдиодты модуль 7 РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» ________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________ диодты матрицалы шам суретте көрсетілген.
матрицаны модельдеуден кейін, конусбейнелі шағылыстырғыш ышымен эскиздік сызбасы рышын азайту үшін қосдөңесті диодты
модуль 7-суретте
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 7-cурет. Шамдарды
Модельдеу нəтижесінде қа матрицада сəулеленудің сейілу бұ Жарықдиодты қалыптастыра отырып, жары
378 РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
cурет. Шамдардың орналасуы аған сипаттамалар алынды, атап айтқанда: жары ұрышының мəні 80° артық еместігіне қол жеткізілді. алыптастыра отырып, жарық таралуының бағытына қол жеткізді. координаттар жүйесіндегі жарық шашырауының диаграммасы РАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» ________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________
анда: жарықдиодты ол жеткізілді. ол жеткізді.
379
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Қорытынды:
Осылайша, модельдеу нəтижесінде, сызықты бұрыштың артуындағы аналог шамдардың орналасуы көлденең жазықтық өсіне байланысты, жұмыс перпендикуляр орналасуына байланысты, жарықтандырудың біркелкі коэффициентіне, сондай-ақ желілік 3-тен 4,5 шегінде артуында шамның қажетті бағытының диаграммасын алуға мүмкіндік беретіндігі ұсынылған.
ƏДЕБИЕТ
1. Вилисов А., Калугин К., Солдаткин В., Перминова Е. Белые светодиоды // Полупроводниковая светотехника. — 2012. Т. 4. — № 18. — С. 14—17. 2. Официальный сайт фирмы Cree [Электронный ресурс] — Режим доступа. — URL: http://www.cree.com/ (дата обращения 09.07.2013). 3. Официальный сайт Lumiled-Philips [Электронный ресурс] — Режим доступа. — URL: http://www.philipslumileds.com/ (дата обращения 09.07.2013). 4. Официальный сайт фирмы Nichia [Электронный ресурс] — Режим доступа. — URL: http://www.nichia.co.jp/en/about_nichia/index.html (дата обращения 09.07.2013). 5. Официальный сайт Osram [Электронный ресурс] — Режим доступа. —URL: http://www.osram.ru/osram_ru/ (дата обращения 09.07.2013). 6. Серебренникова И.В., Маломуж П.А., Солдаткин В.С., Туев В.И. Моделирование световых характеристик светодиода для систем освещения// Технические науки — от теории к практике. — 2013. — № 21. —С. 174—179.
Еркебаев А.Ж. – м.т.н., оқытушы, М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
Амантай
А. – студент, М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік
жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
Орынбасарова Д. – студент, М.Тынышбаев атындағы Қазақ Көлік жəне Коммуниациялар Академиясы (Қазақстан, Алматы қ.)
ОҢТҮСТІГІНДЕ 3 МВт-ық КҮН ЭЛЕКТР СТАНСАСЫНЫҢ ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯСЫН ӨНДІРУІН БАҒАЛАУ
Əлемдегі жаңғыртылатын энергия көздерінің (ЖЭК) экономикалық ресурсын қазіргі кезеңде жылына 20 млрд ш.о.т. бағалайды, ол барлық қазба отын түрлерінің жылдық өндіру көлемінен 2 есе асады. Бұл жағдай жақын болашақтағы энергетиканың даму жолын көрсетеді. ЖЭК мыналар жатады: Күн, жел энергиясы, Жер жылуы, теңіздер мен мұхиттар энергиясы, биомасса, көмір негізіндегі синтетикалық мұнаймен ұсынылған сұйық жəне газ тəрізді отынның жаңа түрлері, жанғыш тақтатас пен битумды жыныстардың органикалық құрамы (қосымша көмірсутекті ресурстар), сонымен бірге отын спирттерінің кейбір түрі мен сутегі. Бұл энергоресурстардың басты басымдылығы олардың көбі жергілікті отын түрі болып табылатындығында, ал шикізат базасының көп шоғырлануы аймақтары, əдеттегідей, өзінің отын-энергетикалық теңгерімін (ОЭТ) құруда белгілі қиыншылықтарға ұшырайды. Оларды шаруашылықта игеру тек осы аймақтардың ОЭТ құрылымдарын оңтайландыруға ғана емес, сонымен бірге көліктік жүк жүрісінің қарбаластығын азайтуға мүмкіндік береді.
380
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ» __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ОЭТ негізгі басымдылығы – жүктеу 15,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау