(2)
бұл жерде, τ
-
қозғалыс кернеуі, ол ауданның бірлігіне жатқызылған Р күшке тең, яғни
τ =
(3)
Ньютонның (1) немесе (2) түріндегі теңдеуі, тұтқырлығы қозғалыс жылдамдығы
мен кернеуіне байланысты емес, оның тек температурасына ғана қатысты болатын,
тұтқыр қысылмайтын сұйықтық ламинарлық ағыны үшін əділ болып саналады. Мұндай
сұйықтықтарды ньютондықтар деп атайды. Кабель өндірісінде пайдаланылатын
полимерлердің көптеген балқымалары ньютон сұйықтықтары болып саналмайды:
олардың жабысқақтығы күрделі түрде оның жылдамдығына, қозғалу кернеуіне,
молекулалардың бейіміне жəне қозғалғыш күштердің əрекет ету уақытына байланысты
болады.
Қозғалыс жылдамдығы төмен болған жағдайда молекулалардың бейімі төмен
болады, жылулық бейберекет қозғалыстар артады, полимердің тұтқырлығы жоғарылайды
жəне балқыма өзін ньютон сұйықтығы сияқты ұстайды. Қозғалыстың жоғары
жылдамдықтарында анықтаушы фактор болып молекулалардың қозғалмалы күштердің
есебінен бейімделу саналады, ал бейберекет жылыту қозғалыстарының əсерімен
қозғалысты елемеуге болады.Қозғалыс жылдамдығының одан əрі артуы бұл жағдайда
ағыстың бағытымен тіктелген молекулалардың бейімділігіне əсерін тигізбейді жəне
балқыма өзінің құрамы жағынан ньютон сұйықтығына жақындау болады.
368
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ
РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ»
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
6
–
сурет. Төмен тығыздықтағы полиэтиленнің əртүрлі температуралар кезінде қозғалыс
жылдамдығына тəуелділігі: а–0,2г/10мин балқыма ағымдылығының көрсеткіші кезінде; б–
2,1г/10мин балқыма ағымдылығының көрсеткіші кезінде.
Қозғалыс жылдамдығы орташа мəнде болатын кең салада полимерлердің
балқымалары ньютон сұйықтығы емес болып табылады жəне олардың қасиеттерінің
сипаттамасы үшін де тиімді тұтқырлық тиімділігі μ
эф
түсінігін енгізеді жəне ол
эксперимент түрінде анықталатын қозғалыстың тиімді жылдамдығында v
эф
7 – сурет. Жоғары тығыздықтағы (960кг/м
3
) полиэтиленнің əртүрлі температуралардағы жəне
0,9г/10мин балқыма ағымдылығының көрсеткіші кезіндегі тəуелділігі.
8
–
сурет. Поливинилхлоридті пластикаттың тұтқырлығының əртүрлі температуралардақозғалыс
жылдамдығынан тəуелділігі:а – 1340 кг/м
3
тығыздықта жəне 0,07 г/10мин балқыманың ағымдылық
көрсеткішінде; б
-
1370 кг/м
3
тығыздықта жəне 4,59 г/10мин балқыманың ағымдылық
көрсеткішінде
6....8
–
суреттерінде əртүрлі тығыздықтағы полиэтиленнің жəне əртүрлі
температурадағы поливинилхлоридтік пластикаттың тиімді қозғалыс жылдамдығына
байланысты тəуелділіктері келтірілген.
Полимер балқымасының əртүрлі формадағы каналдар бойынша ағысы кезінде ол
ағынның көптеген кедергісіне ұшырады. Егер полимердің көлемдік шығынын Q арқылы
369
«РОЛЬ ТРАНСПОРТНОЙ НАУКИ И ОБРАЗОВАНИЯ В РЕАЛИЗАЦИИ ПЯТИ ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫХ
РЕФОРМ», ПОСВЯЩЕННОЙ ПЛАНУ НАЦИИ «100 КОНКРЕТНЫХ ШАГОВ»
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
белгілесек (яғни каналдың көлденең қимасы арқылы өткен уақыт бірлігіне қатысты
материалдың көлемі),
R
к
кедергісімен канал арқылы ағып өтуі кезінде, оның шамасын
келесідей түрде анықтауға болады:
=
∆р
к
,
Достарыңызбен бөлісу: | 
