99
тауар айналымы басқа секторлар мен салыстырғанда саны алдынғы қатарда
тұр.
Дәстүр бойынша әрбір аймақтық ірі корпарация өз жанында бірнеше
шағын кәсіпорын құрайды. Бұл кәсіпорындар бос кәсіпорындарға тәуелсіз
болады және өздерінің ұйымдық құрылымың жасайды, жаңа өнімдерді шығара
бастайды. Жапонияда шағын кәсіпорындар үлесіне: өндірістің өнімің 50%-зы,
көтерме сауда 60%-зы.
Еркін нарықты бәсеке шағын кәсіпорындарға сыртқы ортаға бейімделуіне
көмектеседі. Мұндай жағдайда мемлекеттік орган шағын кәсіпорынға құрал
жабдықтарды жаңартуға техналогияны жақсартуға, өнімге деген сұранысты
дамытуы көмек береді. Жапонияның шағын кәсіпкерлікті мақсатты түрде
бюджеттен қаржыландыруды,әрбір министірлерін, әр ведомство өз шығындар
бюжетіне шағын бизнеске жұмсайтын қаржыны кіргізеді. Шағын және орта
кәсіпорындарға женілдетілген салық мөлшерлемесі қолданылады.
Жапония шағын және орта кәсіпорындар ЖҰӨ 73% -ына ие болып отыр.
Экономиканы құрылымдық қайта құру үшін шағын бизнесті дамыту
маңызды мәселе.
Ұлыбританияда шағын бизнес субьектілеріне: жылдың тауар айналымы 2
милион фунт стерлинг аспайтың, активтер сомасы 1 милион фунт стерлинг
және жыл бойы 50 адамды жұмыспен қамтитын кәсіпорындар жатады.
лыбритания мемлекеттік консультациялық қызмет бастаушы кәсіпкерлерге
қажетті кеңестер береді. Мысалы: комерциялық мәселеледі қалай шешу керек
екенің, бухгалтерлік есепті қалай жүргізуді керектігі туралы, нарықта қалй
зерттеу екендігі туралы кеңестер.
Қазақстанда шағын кәсіпорынды ашу үшін жұмсалатын күш –жігерді шет
елде шағын кәсіпорын ашуға жұмсалатын уақытпен салыстыру мақсатында
Франция Үкіметінің шағын Кәсіпорындар үшін жасап жатқан шараларының
атап өткен жөн. Франциядағы тұрақты түрде дамып жатқан саясаты жатыр.
Басты назарда шағын және орта кәсіпорындар. Себебі бұл Кәсіпорындар нақты
экономиканың ең динамикалық елі. Францияда шағын кәсіпорындарға
жұмысшылар саны 500-ден аспайтын кәсіпорындар жатады. Ресми дерек
бойынша Францияда шағын және орта кәсіорындар -16500000 адам жұмыспен
қамтылған. Орташа есеппен бір кәсіпорында 7 адам жұмыс істейді. Әдетте
әкімшілік процедуралар шағын кәсіпорындар құруға кедергі келтіретін мәлім,
Сондықтан Франция үкіметі формальді мәселелерді қысқаруға көшті.
Францияда шағын бизнесті несиелеу негізінде пайдасыздық өсімді мемлекет
бонофикацилайды. Бонификция- бұл жеңілдету.
Францияда шағын кәсіпкерлікті реттеудің ұйымдастырушылық құрылымы
шағын және орташа кәсіпкерлік Конфедерациясымен, Сауда және өнеркәсіптік
палаталарымен,
бастаушы
және
дамушы
кәсіпорындардың
Ұлттық
агенттігімен, техника, өнеркәсіп және экономикалық ынтымактастық істері
жөнінен Агенттігімен көрсетілген.
Орталық бюджет арқылы шағын және орта бизнеске жұмыспен қамтуда да
қаржыландырады. Яғни еңбек әлеуметтік шығындар бойынша жеңілдіктер
100
беріледі. Францияда жұмыссыздар өз кәсіпорның ашу үшін мемлекет көмегіне
сүйене алады. Азиялық қаржылық кризис көрсеткендей шағын және орта
кәсіпорындар сыртқы факторға аз тәуелді. Үкіметтің шағын және орта
кәсіпрындардың қолдауға бағытталған саясаты өте алуан түрлі болып келеді
және бұл саясат кәсіпорындардың ары қарай дамуын қалайды.
Германияда да аймақтық шағын және орта кәсіпкерліктің басты
сипаттамасы – ең алдымен меншік құқы мен кәсіпорынды тікелей басқарудың
бірлігі болып табылады.
Екінші сипаттама – кәсіпорын қызметінің айшықтылығы, оның көлемінің
шектеулігі, қожайын мен жұмыскер арасындағы өзіндік ерекше қатынас
сипатын білдіріп, өңдірістің түпкі нәтижесі үшін екі жақтында бірдей
мүдделігін, ынталығын тудырады.
Үшіншіден кәсіпорын өмірінде басқкаушы рөлінің ерекше маңыздылығы:
ол шаруашылықтың нәтижелігіне тек қана мүлік иесі болғандықтан ғана емес,
сонымен бірге өзінің де өндіріспен тікелей айналысып, оны ұйымдастыруға
барлық жағынан қатысуынан көрінеді.
Төртіншісі – істі жанұялық негізде жүргізу,яғни кәсіпорын қызметін
нәтижелі ұйымдастыруға, жүргізуге атадан болған мұра ретінде машықтану.
Бесіншіден – шағын кәсіпкерліктің тағы бір сипаты белгісі ретінде
кәсіпорынды қаржыландыру мәселесін айтуға болады.
Шағын кәсіпкерліктің жоғарыда аталған сапалық жақтарымен, бірге
сандық жағынан да сипаттамалары бар.
Германияда 2007 жылдың аяғына қарай жоғарыда көрсетілген
стратегиялық есептеу тәжірибесіне байланысты 1,9 милион шағын және орта
кәсіпорын жұмыс істеп, әрбір аймағын орта есеппен бөліп қарағанда олар
халық шаруашылығының салалары бойынша мынандай негізге бөлінеді:
қолөнерінде - 537, сауда - 225, өнеркәсіпте - 108, қызмет көрсету саласында -
665, еркін мамандық секторы 360.
Шағын кәсіпкерліктің барлық кешенде ішкі және сыртқы проблемалары
олардың өз күшімен шешілуі мүмкін емес.
Германияда шағын бизнесті мемлекеттік қолдау жүйесінің негізінде
жатқан басты принцип - өздігінен, мүмкіндігінше, өз бетінше дамуды барынша
ынталандыратын көмек беру болып табылады.
Бұл елдерде шағын кәсіпкерлік арнайы қабылданған заңдар және
дайындалған Бағдарламалар арқасында дамуда және де шағын кәсіпкерлікті
дамытудың қабылданған Бағдарламалары жалпы экономиканы дамытудың
жалпы үлттық стратегияларымен байланыстырылған. Сонымен, мысалы
Жапонияда шаруашылық етуші субъектілердің қызметі 12 заңмен реттеледі,
соның ішінде экономиканың осы сферасының мәнін, міндеттерін, құқықтарын
және жеңілдіктерін аныктайтын «ұсақ және орта кәсіпорындар туралы негізгі
заңмен», АҚШ-та шағын кәсіпкерлікті дамытудың негізгі құжаты болып «ұсақ
бизнес туралы акт» табылады; Германияда – «Жазалаушы құқық»; Қытайда
шағын және орташа кәсіпорындарға көмектесу туралы заңның жаңа жобасы
дайындалған және т.б. жалпы алғанда шағын және орташа кәсіпкерлік даму
Достарыңызбен бөлісу: |
