207
салыстыру арқылы қойылады
істеуі, анализ, синтез бойынша бірыңғай
критерийлермен салыстыру арқылы
қойылады
Білімі
және
оны
ішінара
қолдануы бағаланады
Тек білімі ғана бағаланбайды, дағдылары,
олардықолдануы,
ақпаратты
іздеуі
жәнепайдалануы, тілдік дағдылары, жеке
және топта жұмыс істеу қабілеттері
бағаланады
Бағалау оқу бағдарламасындағы
нақты тақырыптарды меңгеру
деңгейін кӛрсете алмайды
Бағалау оқу бағдарламасындағы нақты
тақырыптарды меңгеру деңгейін кӛрсете
алады
Бағалау оқушы жетістігі мен
деңгейлерін
анық
сипаттай
алмайды
Бағалар критерийлерге сәйкес жетістіктері
мен деңгейлерін анық сипаттай алады
Былтырғы жылы Кіріктірілген білім беру бағдарламасы бірнеше
пилоттық мектептерге еніп отыр. Осы мектептердегі мұғалімдерін мазалап
жүрген сұрағы да осы бағалау болып табылып тұр. КБКМ жүзеге асу үшін, мен
мұғалімдерге бағалаудың ұйымдастыру жолдарын ұсынғалы отырмын.
Критериалды бағалау дегеніміз не?Критериалды бағалау– оқу
бағдарламасындағы күтілетін нәтижелерге жету мақсатында оқушылардың
білім алудағы жеке даму жолына түзетулер енгізуге мүмкіндік беретін,
оқушының
оқу
жетістігін
алдын-ала
нақты
анықталған
бағалау
критерийлерімен сәйкестігін бағалау болып табылады. Оқушы дағдыларының
даму деңгейін бағалауға мүмкіндік береді.
Критериалды бағалау сабақ беру, оқыту және бағалау арасындағы ӛзара
байланыс принципіне, сонымен бірге оқушылардың оқу жетістіктері нақты
анықталған,ұжымдасып жасалған критерийлермен, білім мазмұны мен
мақсатына сәйкес, оқушыларға, ата-аналарға және педагогтерге түсіну үшін
салыстыруға негізделген.
Критериалды бағалаудың үш түрі бар:
Қалыптастырушы бағалау (ҚБ)
Ішкі жиынтық бағалау (ІЖБ)
Сыртқы жиынтық бағалау (ЖБ)
Қалыптастырушы бағалау(ҚБ) –оқу үдерісін дер кезінде түзетуге
мүмкіндік беретін, білім алушы мен мұғалім арасындағы кері байланысты
қамтамасыз етіп, үздіксіз жүргізілетін бағалаудың түрі.
Ішкі жиынтық бағалау (ІЖБ) – оқу бағдарламасындағы бӛлімдер/ортақ
тақырыптар бойынша белгілі бір оқу кезеңі (тоқсан/триместр, оқу жылы)
аяқталғанда ӛткізілетін бағалаудың түрі.
Сыртқы жиынтық бағалау (ЖБ) – бастауыш, негізгі және жоғарғы
мектептерді бітіргенде оқу дағдылары және білімнің қалыптасқанын
анықтайтын,мектептен тыс сыртқы ұйымдар дайындап ӛткізетін бағалау.
Ӛз жұмысында КБКМ қолданатын мұғалім ҚБ-дың оқу бӛлмесіне
208
кіргенінен басталатынын есінен шығармауы тиіс.
Мұғалім сабақта жаңа тақырыпты бастамас бұрын оқушыларға ӛткен
сабақтағы материал бойынша сұрақтар қояды. Мысалы, «Біз ӛткен сабақта нені
үйрендік?», « Қандай қорытынды шығардық?», «Неліктен?». Сол сәттен
мұғалім оқушылардың білімін тексеріп, алдағы жұмысты жоспарлайды.
Оқыту мен оқу процесі аясында мұғалім оқушылардың жетістіктері мен
пәнді түсіну деңгейін қалыптастырушы бағалауда үздіксіз бақылап
отырады.Қазақ тілінде оқу бағдарламасы тӛрт тілдік дағдыға бағытталған. Олар
- тыңдалым/айтылым, жазылым, оқылым.
ҚБ-ны ӛткізу үшін осы дағдыларға байланысты оқу мақсаттары алынады.
Мысалы, қазақ тілі пәні бойынша 1- сыныпта, «Ӛзім туралы» және « Менің
мектептерім» бӛлімдерінен мынадай мақсаттар алынған.(1-қосымша, ҚБ іріктеп
алынға оқу мақсаттары). Берілген мақсаттар оқушының негізгі қабілеттерімен
қатар, пәндік білімін жан-жақты кӛрсетуге мүмкіндік береді.
Мұғалімге оқушының оқыту мақсатына жеткен және қол жеткізуге
талпынып жатқанын анықтау үшін дескрипторлар құрастырылады. (2-қосымша,
бағалауға арналған ұсыныстар)
Бұл жетістік критерйі дағдылармен байланыста болып, оқушыларға оқу
мақсатына қалай жетуге болатынын кӛрсетеді, ал мұғалімдерге бағалауға
арналған ұсыныстар беріледі.
Мұғалім берілген оқу мақсаттарына, ұсынылған бағалауға сүйене
отырып, тапсырмаларды ойластырып оқушылармен қалыптастырушы
бағалауды ӛткізеді.
Жоғарыда айтылып, қойылған талаптар бойынша,мен 1-сыныпта
ӛткізілген қалыптастырушы бағалау түрлерін мұғалімдерге ұсынғалы отырмын.
Пәні: «Қазақ тілі және әдебиеті» пәні
Бӛлімі: Менің мектебім
Тақырыбы: Әңгіменің мазмҧнын ретімен айту
Мақсаты:О1 -Ақпаратты түсіну. Әңгіменің мазмұнын түсінеді, басты
кейіпкерлерін анықтайды және қарапайым мәтіндерден нақты ақпаратты
табады
Т/А 3 - Тыңдалған материал бойынша жауап беру және мазмұндау.
Тыңдалған материалдың мазмұнын жетекші сұрақтардың кӛмегімен жай
сӛйлемдермен айта алады.
Қалыптастырушы бағалауды бастамас бұрын мұғалім оқу мақсатын
оқушылармен бірге талқылап алғаны дұрыс.Бұл оқушыларға алдын-ала ӛздері
қол жеткізуге тиісті дағдылар деңгейін, сол деңгейге қол жеткізу үшін
дұрысталаптар қоюларына мүмкіндік береді.
Оқушылар берілген тапсырмаларды орындай бастайды. Тапсырмаларды
орындай барысында оқушыларға кӛмек ретінде қажетті материалдарды
дайындаған жӛн(сӛздіктер, анықтама т.с.
Қалыптастырушы бағалау үнемі жүргізіледі. Мұғалім оқушылардың
қабілеттері немесе дағдыларының шыңдалғандығын бақылауға бірнеше
