84
уақытты тиімді пайданауға мүмкіндік береді. Кейбір қиыншылықтар «нәтиже»
және «білім» арасындағы айырмашылықты түсінбеумен байланысты туады.
Дәстүрлі сабақ барысында мен кейбір оқушылардың алған бағаларына
кӛңілдері толмайтынын байқайтынмын. Себебі, бағалаудың ӛзі салыстырмалы
түрде болатын еді. Дәстүрлі сабақ барысында бағалау сабақтың соңында
баланың үй жұмысын орындап келуіне және сабаққа қатысқаны ретінде
бағаланып келсе, жаңаша білім беру мазмұнындағы бағалау сабақ
құрылымының бір бӛлігі екенін анықталды.
Жауапқа сай ұпаймен бағалауды ӛзім берсем де, сӛзім біржақты
болмасын деген оймен комментарий жасауға оқушыларды да қатыстырып
отырамын.
Ал кейбір сабақтарда бағалауды топ басшысы бағалайды. «Сен –маған,
мен-саған» сұрақ-жауап әдісі бойынша жұмыс орындалып, әр дұрыс жауапты
топ басшысы бағалап, берілген дұрыс жауапқа бір смайлик беріп отырады.
Бұл сабақтың дәстүрлі сабақтан ең озығы бағалау сабақтың ӛне бойында
жүріп отырғаны. Егер дәстүрлі сабақта сынып оқушыларының отыз пайызы
ғана бағаланса, осы сабағымда сексен пайыз оқушы бағаларын алып шықты.
Бұл мектептің оқу ісінің меңгерушісінің сынып журналына жазатын «бағалау
жүйесі аз» деген ескертуін түзей алады деген ойдамын.
Дегенмен, де оқушылардың жақын арадығы даму аймағының орын
алғаны кӛрінді. Бұл жерде Мерсер (2005) құрдастар тобындағы ӛзара қарым –
қатынас оқуда маңызды рӛл атқаратыны кӛрсетті. Оқушылар жұпта немесе
топтарда жұмыс істегенде, олар «мұғалім-оқушы» сұхбаты түріндегі ӛзара іс –
қимылға қарағанда мейілінше «симметриялы» болып табылатын ӛзара іс-
қимылға тартылады, осылайша негізделген дәлелдерді келтіріп, қадағаланытын
оқиғаларды сипаттауда түрлі мүмкіндіктерге ие болады [МАН: 39] деген
пікіріне сүйенемін және қолдаймын.
Жалпы сабақта сынып оқушыларының ынтымақтастық ахуалының
дамып келе жатқаныны байқадым. Сабақтан топ басшыларының әділ баға бере
біледі.
Сабақтың барысында үздік оқушылар сабақтың барлық кезеңдерінде
белсенділік танытса, үлгерімі тӛмен оқушылар топ ішінде ӛзінің білімін
біршама жоғары кӛрсете отырып, сабаққа деген кӛзқарасының ӛзгеріп, артта
қалмай әрдайым жауап іздеп, беріп отыруы оңтайлы болды. Ол жоғары
деңгейдегі тапсырмаларды орындай алмаса да, постер қорғауға шығып, сұраққа
дұрыс шешім табуының ӛзі де жетістік. Ӛйткені бұл оқушы дәстүрлі сабақ
кезінде үндемей бір ӛзі отыратын. ІІ деңгей бағдарламасының жеті модулі
аясында оқытудың жаңа әдіс-тәсілдерін пайдаланудың тиімділігі орасан екеніне
кӛзім жетті. Формативті бағалау арқылы оқушының сабаққа деген қызығушылы
мен танымдық белсенділігі сабақ сайын артып отырады. Ол оқушылардың
берген рефлексиясынан кӛрініс тауып отыр.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев ―Болашақта еңбек етіп, ӛмір сүретіндер
бүгінгі мектеп оқушылары. Мұғалім оларды қалай тәрбиелесе, Қазақстан сол
деңгейде болады. Сондықтан ұстаздарға жүктелер міндет ауыр‖ деген болатын.
85
Қазіргі заман мұғалімінен тек ӛз пәнінің терең білгір болуын ғана емес, тарихи
танымдық, педагогикалық-психологиялық сауаттылық, саяси-экономикалық
білімділік және ақпараттық сауаттылықты талап етуде. Осы талапқа сай білім
беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен
тәрбие ісінде оқытудың жаңа технологиясын меңгерген жан болғанда ғана,
білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде саналады.
Ендеше, заман талабына сай жағдай жасалып отырған білім ордасының
қазіргі ұстаздарына талабы таудай дарынды-жеке тұлғаны дамыту, яғни
Ушинскийдің сӛзімен айтсам, «Бала балқытылған алтын, оны қандай қалыпқа
құйып, қандай мүсін жасаймын десе де мұғалімнің қолында» деген сӛзі аталған
міндетті жүзеге асыру жолында ұстазды үлкен асуларға жетелеуі тиіс және
ӛзіндік жауапкершілігін де арттырады. Біздің басты мақсатымыз –
оқушылардың ӛз бетінше білім алатын шығармашылық деңгейін кӛтеру. Бұл
мақсатты жүзеге асыруда әрбір мұғалім білім стандарты талабына сәйкес
жұмыс атқарады
Менің байқағаным сабақ барысында қолданылған формативті бағалау
түрлері мұғалімдердің ӛзгеруіне, ӛзіне деген сенімді болуына, бағалау жүйесіне
деген ұстанымы мен кӛзқарасының оң шешімін тапқандай болды.
Әдебиеттер:
1.
www.youtobe
2.
Жартынова Ж.А., Ким В.Н., Корнилова Т.Б., Қойлық Н.О., Орақова
А.Ш. Интерактивті оқыту әдісін қолданып сабақты жоспарлау және басқару.
/Әдістемелік құрал. –Алматы, 2014.
3.
Кудайбергенова К.С. Мектептегі іс-әрекетті зерттеу./Әдістемелік
құрал Алматы, 2013.
4.
Мұғалімге арналған нұсқаулық. Екінші (негізгі) деңгей– 3 басылым.
– Астана: «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Педагогикалық шеберлік
орталығының баспасы.
5.
Мектептегі тәжірибе кезеңінде орындауға арналған тапсырмалар.
Екінші деңгей. Үшінші басылым. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ,
2012.
ҤЗДІКСІЗ БІЛІМ БЕРУДІҢ ӘДІСНАМАЛЫҚ НЕГІЗІ
п.ғ.д., профессор Б.Б.Жахина
Ш.Уәлиханов атындағы Кӛкшетау мемлекеттік университеті,
Кӛкшетау қ.
bzhaxina@ mail.ru
Мақалада Отандық білім беру жүйесін реформалаудың ғылыми-
методологиялық негізі, үздіксіз білім беру жүйесінің маңызы мен оны әлемдік
концепциялар негізінде дамытудың мәні жӛнінде баяндалады.
