Е.Ү.О.Б. табу үшін:
1) Сандарды жай көбейткіштерге жіктейміз.
2) Е.Ү.О.Б – ортақ бөлгіштердің ең кіші дәрежелерінің көбейтіндісі.
"a" және "b" сандарының екі берiлгенінің ең үлкен ортақ бөлгіші (ЕҮОБ) — бұл екі сандыда "a" және "b" сандары қалдықсыз бөлінетін ең үлкен сан.
ЕҮОБ (a; b).
Мысал: ЕҮОБ (12; 36) = 12.
Шешім жазбасындағы сандарды бөлушілер "Б" әрпімен белгіленеді.
Мысал.
Б(7) = {1, 7}
Б(9) = {1, 9}
ЕҮОБ (7; 9) = 1
7 және 9 сандар тек бір ортақ бөлгішке ие 1 саны. Мұндай сандар өзара қарапайым сандар деп аталады.
Ең кіші ортақ еселік. Е.К.О.Е –ті табу үшін
1) Сандарды жай көбейткіштерге жіктеу керек.
2) Ортақ бөлгіштердің ең үлкен дәрежелері мен басқа бөлгіштердің көбейтіндісін табамыз.
Екі және одан да көп натурал сандардың ең кіші ортақ еселік (ЕКОЕ) деп осы сандардың әрқайсысына бағытталған ең аз натурал сан аталады.
Табыныз ЕКОЕ 6 және 8.
Е (6) = {12, 18, 24, 30, …}
Е (8) = {8, 16, 24, 32, …}
ЕКОЕ (6, 8) = 24
ЕКОЕ (12, 16, 24) = 2 · 2 · 2 · 3 · 2 = 48
Жауабы: ЕКОЕ (12, 16, 24) = 48
Ескерту:
Е.Ү.О.Б берілгени сандар кем немесе кіші санға тең.
Е.К.О.Е берілген сандардан артық немесе үлкен санға тең.
Егер – a,b-оң сандар және a
Өзара жай сандардың Е.К.О.Е-і сол сандардың көбейтіндісіне, ал Е.К.Б-і 1 санына тең.
Екі санның көбейтіндісі олардың Е.К.О.Е-і мен Е.У.О.Б-терінің көбейтіндісіне тең.
Е.К.О.Е(a,b)*Е.У.О.Б(a,b)=a*b
Қорытынды.
Қорытындылай келе, сандар мен оларға қолданылатын амалдардың қасиеттері зерттелетін математиканың бөлімі сандар теориясы деп аталады. Сандар теориясын құрудың бастамасын ежелгі грек оқымыстылары Пифагор, Евклид, Эратосфенжәне т.б жасаған еді.
Ойлау – шығармашылық, ойлау – еңбек. Бұны іске асырудың бір жолы қызықтыратын тапсырмалар таңдай білу. Ойлау барысында менің дербес жұмыс істеу мүмкіндігім, көңіл қоя білу қабілетім дамыды. Математиканың сан алуан сырын, сандар әлемінің қызық құбылысын, ойлау элементтерімен өрнектеген зертеу жұмысы қызықты, әрі ұтымды. Зерттеу барысында жүргізілетін жұмыстар қарапайымнан басталып, біртіндеп қиындап, танымдық қызметін белсендіруге назар аударылады. Зерттеу жұмыстарын жүргізу барысы менің зор ынтамды тудырды, білгенімді тереңдетіп, жаңа іс-қимылға жетеледі.
Сонымен, кейбір бүтін сандарының бөлінгіштігі, натурал сандардың ең үлкен ортақ бөлгіші мен ең кіші ортақ еселігін жай көбейткішке жіктеу арқылы табуға болатындығы қарастырылды.
Сандардың бөлінгіштігін шапшаң есептеудің әртүрлі әдістеріне мүмкіндігіншіе тоқталдым. Ауызша есептеу дағдылары математикалық білімнің маңызды элементі болып табылады. Соңғы жылдардағы компьютер, калькулятордың өмірге көптеп енуі оқушылардың шапшаң есептеу дағдыларына, ойлау қабілетінің тежелуіне әсер етуде. Осындай жайттарды ескерген әрбір оқушы өз бетінше шапшаң есептеу, ауызша жаттығуларға уақыт бөліп отырғаны жөн. Сондықтан мен өзімнің шығармашылық жұмысымды жан-жақты ізденіп, теориялық білімімді өмірмен ұштастырып, шапшаң есептеуді жүзеге асыруды әр түрлі есептерді шығару арқылы дәлелдеуге тырыстым.
Қазіргі заман математика ғылымының өте кең, жан-жақты тараған кезеңі. Ал талапқа сай математикалық білімді көтеру үшін оқушылардың әрқайсысының үлкен ізденісте жүруі шарт, яғни бұл жұмысымды басқа оқушылар керегіне қолданады деп ойлаймын.
Қолданылған әдебиеттер
Қайым Қанат. Бабаңнан саған не қалған? .Алматы-2004
Математика және физика журналдары
С. Ерубаев «Қазақтың байырғы есептері»
Н.Н.Забежанская «Математикалық мозайка»
Ж.А.Елшебай «Зерек» Алматы 1991ж.
Т.А.Алдамуратова. Математика 5-сынып.
Достарыңызбен бөлісу: |