Қрдсм «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» шжқ рмк

Агар гелін және агар пластинкаларын дайындаудың әдістемесі

Горизонталдығы ватерпас көмегімен тексерілген столдың бетіне Петри табақшаларын (диаметрі 98-100 мм, биіктігі 20 мм) қойып, олардың ішіне дайындалған агар гелін екі порциямен (10 және 15 мл) құяды. Петри табақшада агар гелінің бірінші порциясы қатқан соң оның бетіне әр табақшаның ішіне металдан немесе шыныдан жасалынған (сыртқы диаметрі 8 мм, биіктігі 10-15мм) 3 цилиндрлерден қойып агар гелінің екінші порциясын құяды. Агар толық қатқан соң цилиндрлерді абайлап алады. Агар пластинкалардың бетінде түзілген ұяшықтарға келесі сабақта лабораториялық жұмысты жасаған кезде Эрлих реактивін тамызып дайындалған жағар майлардың үлгілерін салады. Эрлих реактивінің құрамы:

Пара-диметиламинобензальдегид 0,5 г

Концентрлі хлорсутек қышқылы 15 мл

Этанол 95% 15 мл

н-бутанол 90 мл

студенттер келесі жұмыстарды орындауы қажет:

• 
  дайындалған агар пластинкаларының ұяшықтарына жағар майлардың үлгілерін (1 г) салып (алдын ала әр ұяшыққа 1 тамшыдан Эрлих реактивін пипеткамен тамызады), Петри табақшаларды қақпақтармен жауып, оларды алдын ала 37+0,5^о С температураға дейін қыздырылған термостатқа орналастыру;
  
• 
  әр 30 минут сайын (30, 60, 90, 120, 150 минутта) ұяшықтардың сыртындағы боялған зоналардың диаметрін өлшейді. Боялған зонада дәрілік заттың агарға диффузиялану дәрежесін көрсетеді;
  
• 
  жағар майлардан препараттың босап шығу жылдамдығының дәрілік заттың дисперстік дәрежесінің әсері бойынша қорытынды жасау.
  

а) нитритометриялық титрлеу б) фотоколориметрия

Фотоколориметриялық әдіспен диализатқа өткен препараттың саныдық мөлшерін анықтау үшін калибрленген график құрастыру қажет (N 3 сабақтың методикалық нұсқауын қараңыз).

Экспериментте алынған нәтижелерді таблицаға (таблица түрі төменде берілген) енгізіп, жағар майдан босап шыққан препарат жылдамдығының дисперстік дәрежесіне тәуелділігі бойынша график құрастырып, қорытынды жасау.

Кесте 1

1. 
   Сагиндыкова Б.А., Торланова Б.О., Анарбаева Р.М., Кыдыралиев Б.С. Биофармация и элементы фармакокинетики. Учебное пособие.– Шымкент .– 2008.– 68 с.
   
2. 
   Технология лекарственных форм. - (Под ред. Ивановой Л.А.) – 1991. - Том 2.
   
3. 
   Технология лекарств. - Муравьев И.А. – 1980. - Том 1-2.
   
4. 
   Ажгихин А.С. Руководство к практическим занятиям по технологии лекарств – 1977. - Стр. 327.
   
5. 
   Тенцова А.И., Козлова Л.М. – Биофармация. - 1978.
   

1. 
   Маркевич М.П. Руководство к лабораторным занятиям по Биофармации.– Шымкент.– 2009 г. 50 с.
   
2. 
   Государственная фармакопея СССР ХІ издания. – 1989. – Том 1, 2.
   
3. 
   Дәріс материалы.
   
4. 
   Студенттерге арналған әдістемелік нұсқаулар.
   

Дәрілік заттардың майдалану дәрежесі олардың терапевтік тиімділігіне қалай әсер етуі мүмкін:

а) сульфадимизин үшін кәдімгі майдаланған және микронизацияланған;

б) ацетилсалицил қышқылы үшін кәдімгі майдаланған және 30 есе микронизацияланған;

в) кальциферол үшін кәдімгі майдаланған (100 мкм дейін) және 10 мкм дейін микронизацияланған;

г) фуран қатарындағы (фурадонин) дәрілік заттар үшін кәдімгі майдаланған және микронизацияланған;

1. 
   Биофармацияның ғылым ретіндегі анықтамасын беріңіз. Биофармацияның негізгі мақсаты неде?
   
2. 
   Терапевтік адекватсыздық деген не? Оны туғызатын себептері қандай?
   
3. 
   Препараттың дәрілік түрден босап шығу және ағзаға сіңірлу жылдамдығына заттың қандай негізгі физико-химиялық қасиетіне байланысты болады?
   
4. 
   «Дәрілік және көмекші заттардың физикалық жағдайы» деген түсінікке қандай факторлар кіреді?
   
5. 
   Полиморфирзм деген не? Заттардың әртүрлі полиморфты модифика-цияларының пайда болуына қандай факторлар әсер етеді?
   
6. 
   Дәрілік заттардың дисперстік дәрежесі дәрінің терапевтік эффективтілігіне және оның жанама құбылыстарына қалай әсер етеді? Осы факторды қалай пайдалануға болады?
   
7. 
   Дәрілік заттардың химиялық модификациясы деген не? Ол дәрінің терапевтік эффективтілігіне қалай әсер етеді. Осы факторды пайдалану қандай мүмкіншіліктері болады?
   
8. 
   Көмекші заттардың табиғаты дәрінің терапевтік эффективтілігіне қалай әсер етеді? Осы факторды қалай пайдалануға болады?
   
9. 
   “іn vіvo” тәжірибелерінде қандай негізгі фармакокинетикалық параметрлер анықталады?.
   
10. 
    Дәрілердің БТ бір реттік дозасын пайдалану арқылы зерттеу әдісі, оның артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?.
    
11. 
    Дәрілердің БТ бірнеше реттік дозасын пайдалану арқылы зерттеу әдісі, оның артықшылықтары мен кемшіліктері қандай?.
    

• 
  дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығына және толықтығына әсер ететін фармацевтік факторладың негізгі топтарын;
  
• 
  дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығына қосымша заттардың табиғаты мен мөлшерінің әсерін, осы факторды пайдалану мүмкіншіліктерін;
  
• 
  дәрілердің ағзаға сіңірлу толықтығы мен жылдамдығын «іn vіvo» тәжірибелерінде анықтау әдістерін, қолданатын приборлар мен әдістемелерін;
  
• 
  дәрілердің ағзаға сіңірлу толықтығы мен жылдамдығын және БТ «іn vіvo» тәжірибелерінде анықтау әдістерін (фармакокинетикалық, фармакодинамикалық), қолданатын приборлар мен әдістемелерін;
  
• 
  дәрілердің БТ бір реттік дозаны пайдалану арқылы зерттеу әдісін;
  
• 
  Дәрілердің БТ бірнеше реттік дозаны пайдалану арқылы зерттеу әдісін;
  

• 
  дайындалған дәрілік түрдің сапасын бағалауды;
  
• 
  «іn vіtro» тәжірибелерінде биофармацевтік зерттеулерді жүргізуді;
  
• 
  Петри чашкасында агар пластикаларын дұрыс дайындауды;
  
• 
  «іn vіtro» тәжірибелерінде дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығына агар пластинкаларынан тікелей диффузия әдісін жүргізуді;
  
• 
  «іn vіtro» тәжірибелерінде дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығын Крувчинский бойынша жартылай өткізгіш мембрана арқылы диализ жүргізу әдісін дұрыс орындауды;
  
• 
  дәрілердің бір реттік дозасын енгізу арқылы «іn vіvoң тәжірибелерінде дәрілік заттардың сіңірілу жылдамдығын анықтау бойынша биофармацевтік зерттеулер жүргізуді;
  
• 
  лабораториялық жануарларға зерттейтін дәрілік түрлерді енгізуді және талдау үшін биологиялық сұйықтықтардан сынауды алуды дұрыс жүргізуді;
  
• 
  биологиялық сұйықтықтардағы дәрілік заттардың сандық мөлшерін спектрофотометрия, фотоколориметрия, нитритометрия әдістерімен анықтауды;
  
• 
  дәрілік заттардың ағзаға сіңірілу жылдамдығына фармацевтік факторлардың әсері туралы дұрыс қорытынды жасауды.
  

1. 
   Сабақтың тақырыбы бойынша латын терминологиясы.
   
2. 
   Дайын дірілік түрлер мен экстракциялық препараттардың өндірісінде қолданылатын машиналар мен аппараттар, олардың жіктелуі, құрылысы және жұмыс істеу принципі.
   
3. 
   Дәрілердің сапасын бағалау және шикізат, жартылай өнімдер мен дайын өнімді стандарттау әдістері және әдістемелері. Қолданылатын приборлар, олардың жұмыс істеу принципі.
   

• 
  Қосымша заттардың табиғаты мен мөлшерінің дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығына және толықтығына әсер ететін фармацевтік факторлардың бірі ретінде;
  
• 
  «іn vіtro» тәжірибелерінде агар пластинкаларына тікелей диффузия әдісін жүргізу;
  
• 
  «іn vіtro» тәжірибелерінде Крувчинский бойынша жартылай өткізгіш мембрана арқылы диализ жүргізу әдісі;
  
• 
  дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығы мен толықтығына әсерін «іn vіtro» тәжірибелерінде анықтау, қолданылатын әдістер мен қондырғылар;
  
• 
  дәрілердің ағзаға сіңірлу толықтығы мен жылдамдығын «іn vіvo» тәжірибелерінде анықтау әдістерін, қолданатын приборлар мен әдістемелерін;
  
• 
  дәрілердің БТ бір реттік дозаны пайдалану арқылы зерттеу әдісін;
  
• 
  Дәрілердің БТ бірнеше реттік дозаны пайдалану арқылы зерттеу әдісін;
  

Студенттер лабораториялық жұмыс бойынша келесі тапсырмаларды орындауы керек:

а) вазелин-ланолин (9:1) негізінде сульфадимезиннің (немесе стрептоцидтің) 10%–тік жағар майын;

б) вазелин-ланолин (6:4) негізінде сульфадимезиннің (немесе стрептоцидтің) 10%–тік жағар майын;

в) вазелин негізінде сульфадимезиннің (немесе стрептоцидтің) 10%–тік жағар майын

г) эмульсиялық негізде сульфадимезиннің (немесе стрептоцидтің) 10%–тік жағар майын агар пластинкаларында тікелей диффузиялау әдісімен анықтауы керек.

Ол үшін студенттер келесі жұмыстарды орындауы қажет:

• 
  агар пластинкаларының ұяшықтарына жағар майлардың үлгілерін (1 г) салып (алдын ала әр ұяшыққа 1 тамшыдан Эрлих реактивін пипеткамен тамызады), Петри табақшаларды қақпақтармен жауып, оларды алдын ала 37+0,5^о С температураға дейін қыздырылған термостатқа орналастыру;
  
• 
  әр 30 минут сайын (30, 60, 90, 120, 150 минутта) ұяшықтардың сыртындағы боялған зоналардың диаметрін өлшейді. Боялған зонада дәрілік заттың агарға диффузиялану дәрежесін көрсетеді;
  
• 
  жағар майлардан препараттың босап шығу жылдамдығының жағар май негізінің табиғаты мен мөлшеріне байланысты тәуелділік графигін (боялған зоналардың диаметрі бойынша) сызу және қорытынды жасау.
  

1. 
   Сагиндыкова Б.А., Торланова Б.О., Анарбаева Р.М., Кыдыралиев Б.С. Биофармация и элементы фармакокинетики. Учебное пособие.– Шымкент .– 2008.– 68 с.
   
2. 
   Технология лекарственных форм. - (Под ред. Ивановой Л.А.) – 1991. - Том 2.
   
3. 
   Технология лекарств. - Муравьев И.А. – 1980. - Том 1-2.
   
4. 
   Ажгихин А.С. Руководство к практическим занятиям по технологии лекарств – 1977. - Стр. 327.
   
5. 
   Тенцова А.И., Козлова Л.М. – Биофармация. - 1978.
   

1. 
   Маркевич М.П. Руководство к лабораторным занятиям по Биофармации.– Шымкент.– 2009 г. 50 с.
   
2. 
   Государственная фармакопея СССР ХІ издания. – 1989. – Том 1, 2.
   
3. 
   Дәріс материалы.
   
4. 
   Студенттерге арналған әдістемелік нұсқау.
   

1. 
   Қосымша заттардың мөлшері ағзада дәрілердің терапевтік тиімділігіне калай әсер етеді?
   

б) құрамында өсімдік шикізатымен таблеткалық массаны таблеттеу үшін тайғанақ зат тальктің әр түрлі мөлшері (3% дейін, 3% жоғары)?

в) көз жағар майына арналған негіді (вазелин-ланолин) дайындау үшін, ланолиннің әр түрлі мөлшері (9:1 және 6:4)?

2. 
   Қосымша заттардың табиғаты ағзада дәрілердің терапевтік тиімділігіне калай әсер етеді?
   

б) құрамында ацетилсалицил қыщқылы бар таблеткаларды дайындау үшін, әр түрлі тайғанақ заттар (стеарин қышқылы, және оның тұздары, тальк)?

1. 
   Биофармацияның ғылым ретінде анықтамасы. Биофармацияның негізгі мақсаты қандай:
   
2. 
   Терапевтік адекватсыздық деген не? Оның пайда болу себептері Қандай?
   
3. 
   Дәрінің ағзада тасымалдануының негізгі этаптары қандай?
   
4. 
   Дәрінің терапевтік эффективтілігіне және оның ағзада жылжуының әрбір сатысындағы жылдамдығына әсер ететін факторлардың негізгі топтары. Олардың жалпы сипаттамасы.
   
5. 
   Препараттың дәрілік түрден босап шығу және ағзаға сіңірілу жылдамдығына байланысты негізгі физико-химиялық қасиеті.
   
6. 
   Дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығы мен толықтығына әсер ететін фармацевттік факторлардың негізгі топтары.
   
7. 
   Дәрілік заттардың химиялық модификациясы - дәрінің терапевтік эффективтілігіне әсер ететін фармацевтік факторлардың бірі ретінде. Осы факторды пайдалану мүмкіншіліктері.
   
8. 
   “іn vіtro” тәжірибелерінде дәрілік заттардың дәрілік түрлерден босап шығу жылдамдығын агар пластинкаларынан тікелей диффузия әдісімен анықтау әдістемесі.
   
9. 
   “іn vіtro” тәжірибелерінде дәрілік түрден дәрілік заттардың бөлініп шығу жылдамдығын Крувчинский бойынша анықтау әдістемесі.
   
10. 
    “Сарториус” приборының құрылысы мен жұмыс істеу принципі. Оның артықшылықтары мен кемшіліктері.