|
ҚРДСМ «Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы» ШЖҚ РМК
|
044 – 40/15
|
«Фармация ісін ұйымдастыру және басқару» кафедрасы
|
«Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері»
пәні бойынша
ДӘРІС КЕШЕНІ
Мамандық: 5В110300 – «Фармация»
Шымкент-2013
Дәріс кешені «Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері» пәнінің жұмыс бағдарламасына сәйкес құрастырылып, ОҚМФА Әдістемелік Кеңесінде қаралып, бекітілген.
Хаттама № ___ _______ 20__ ж.
«Фармацевтикалық қызметті ұйымдастыру негіздері»
Тақырыбы №1. Тұрғындарға фармацевтикалық көмек көрсетудің негізгі принциптері.
Мақсаты: студенттерге ҚР тұрғындарына фармацевтикалық көмек көрсетудің негізгі принциптері туралы түсінік беру.
Дәріс тезистері:
Халықтың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптерін негізге ала отырып, Республика тұрғындарына дәрі-дәрмектік көмекті көрсетудің принциптеріне келесілерді жатқызуға болады:
тұрғындарға көрсетілетін дәрі-дәрмектік түрлі меншіктегі дәріханалық ұйымдар арқылы ұйымдастырып, мемлекет тарапынан реттеу;
дәрі-дәрмектік көмектің көрсетілу деңгейін қалалық және ауылдық тұрғындарға бірдей мөлшерде жүргізе отырып, оларға мейлінше жақындату;
дәрі-дәрмектік көмекті қамтамасыз етуді фармацевтикалық ғылым мен тәжірибелердің бірлігі негізінде ұйымдастырып жүргізу;
фармацевтикалық қызметтің сапасын мемлекет тарапынан қамтамасыз ету;
тұрғындарға дәрі-дәрмектік көмек көрсетудегі мемлекеттік саясатты дәрілік заттарды, медицина бұйымдарын, медициналық техникаларды тұтынудың қысқа және ұзақ мерзімді жобалануы негізінде жүргізу.
Республика тұрғындарын дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың құрамды бөлігі болып саналады. Фармацевтикалық саланың дамуы еліміз үшін әлеуметтік, экономикалық және стратегиялық жағынан маңызды болып табылады.
Елімізде экономикалық қайта құрылу жылдары фармацевтикалық салада үлкен өзгерістер болды. Тұрғындарды дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етудің Кеңестер дәуірінде қалыптасқан жүйесінің орнына фармацевтикалық нарықтық жүйе қалыптасты. Нәтижесінде ірі фармацевтикалық компаниялар, фирмалар және дәріханалық ұйымдар пайда болды. Отандық фармацевтикалық және медициналық өнеркәсіп қарқынды дамуын бастады.
Қазақстан Республикасының дәрі-дәрмектік саясаттың мақсаты – тұрғындарды қауіпсіз, тиімді және сапалы дәрілік заттармен медицина бұйымдарымен және медициналық техникалармен үзіліссіз, уақытында, жоғары сапалы деңгейде қамтамасыз ету болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы дәрі-дәрмектік саясаттың негізгі мендеттеріне келесілер жатады:
тұрғындардың қауіпсіз, тиімді және сапалы дәрілік заттарды тұтынуларына жағдай жасау;
дәрілік заттар айналысы саласында, оның ішінде дәрілік заттар өндірісіне, дәріханалық ұйымдардан босатылып – өткізілуіне және тиімді пайдаланылуына мемлекет тарапынан жүйелі түрде реттеу, бақылау-қадағалау жұмыстарын күшейту;
фармацевтикалық ғылымдарды дамыту, нәтижесінде қол жеткізілген жетістіктерді практикалық тұрғыда қолдануды жүзеге асыру;
шет елдік дәрілік заттарға тәуелділікті азайту, отандық ғылымдардың ғылыми-зерттеу жұмыстарының негізінде дәрілік заттар өндірісін дамытудың басымдылығын қамтамасыз ету;
елімізде стратегиялық маңызы бар дәрілік заттар өндірісін дамыту;
отандық жаңа дәрілік заттарды, бірінші кезекте қауіпті және әлеуметтік маңызды ауру түрлерін емдеуде қолданылатын дәрілерді өндіруге қолайлы жағдайларды жасау;
дәрілік заттардың сапасын және дәріханалық ұйым, кәсіпорындар жұмыстарын халықаралық стандарттар талаптарына сәйкестендіру шараларын жүргізу;
Қазақстан Республикасында дәрілік заттар айналысы саласын реттейтін құқықтық-нормативтік базаны нағайту;
халықаралық тәжірибелерді ескере отырып, дәрілік заттар айналысы саласында басқару, ақпараттық және бақылау, қадағалау жүйелерін жақсарту;
халықаралық ынтымақтастық байланыстарды дамытудың негізінде әлемдік фармацевтикалық нарыққа енуді және фармацевтикалық мамандардың кәсіби білім деңгейлерін жоғарылату.
Тұрғындарға дәрі-дәрмектік көмек көрсету – денсаулық сақтау саласының ажырамас құрамды бөлігі болып саналады. Дәрі-дәрмектік көмек халықаралық денсаулықтарын нығайтуға, азаматтардың жұмыс істеу қабілеттіліктерін жоғарылатуға және өмір сүру ұзақтығын қамтамасыз етуге ықпалды түрде әсер етеді.
Фармацевтикалық мамандардың кәсіби деңгейлерін жоғарылату, фармацевтикалық жүйені дамыту, тұрғындарды және емдеу профилактикалық мекемелерді қажетті дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету мемлекет тарапынан бақыланады.
Фармация саласының дамуын жоспарлауда, оның ішінде дәрі-дәрметтердің керекті мөлшерін анықтауда алыс және жақын шет елдерде жинақталған озық әдіс-тәсілдер, дәрілік заттарды өндірудегі жаңа технологиялар мен ғылыми жетістіктер бipгe қолданылады.
Қазақстан Республикасында отандық фармацевтикалық өнеркәсіп саласын дамытуда дәрі-дәрмектердің өндірілyi жене медицина саласында қолданылуы өкілетті органдармен бекітілген арнайы нұсқаулар арқылы анықталады. Жаңа дәрілік заттарды шығару үшін Денсаулық сақтау министрлігінің рұқсаты керек. Aталған рұқсат кең деңгейде жүргізілген клиникаға дейінгі, клиникалық және эксперименталды-фармацевтикалық талдау-зерттеу, фармакопеялық тексеру жұмыстарының нәтижесінде жоғарғы дәрежедегі емдік әcepi бар дәрілік заттарға беріледі.
Жаңадан шығарылған дәрілік заттардың медицина саласында емдеу- профилактикалық бағытта қолдануға болатындығын анықтау eкi негізгі талапқа сәйкес жүргізіледі:
1) Клиникалық, токсикологиялық және фармакологиялық зерттеулер нәтижелерінде анықталған дәрілік заттың жоғарғы дәрежедегі терапевтік әcepi.
2) Дәрілік заттың құрамы, дәрілік түрі және тазалығы туралы зерттеулер нәтижелерінің жаңа дәрілік заттардың сапасына қойылатын фармакопеялық талаптарға сәйкес келуi.
Дәрілік заттың өндіpy, тұтыну және сақтау сатыларында мемлекеттік фармакопеяның (МФ), басқа да нормативтік-техникалық құжаттардың талаптары сақталып, тұрғындарға көрсетілетін дәрі-дәрмектік көмектің сапасына кепілдеме беріледі.
Денсаулық сақтау iciн дамытуды одан әpi жақсарту медициналық және фармацевтикалық мамандардың кәсіптік білім деңгейлеріне байланысты. Сондықтан орта және жоғарғы фармацевтикалық кәсіптік білім беру орындарында оқу процесін теориялық білімді тәжәрибемен ұштастыру, мамандық алғаннан кейін кәсіптік білім деңгейін жоғарлатуды жақсарту, мамандарды аттестациялау жұмыстарын жетілдіру қарастырылуда.
Қазақстан Республикасында нарықтық экономика талаптарына сәйкес денсаулық сақтау ұйымдарының материалдық-техникалық базалары нығайтылып, дәрі-дәрмектермен камтамасыз eтілуi жақсаруда. Әcipece ауыл турғындарына көрсеттетін медициналық және дәpi-дәрмектік көмектердің сапасын жақсарту міндеттірі қойылуда.
Фармацевтикалық қызмет – дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы өндіру, дайындау, көтерме және бөлшек саудада өткізу бойынша денсаулық сақтау саласында жүзеге асырылатын қызмет.
Тұрғындарға кепілді мөлшерде көрсетілетін ақысыз, жеңілдетілген дәрі-дәрмектік көмектi ұлғайту көзделуде.
Елімізде дәрілік заттар өндіретін фармацевтикалық кәсіпорындар саны өсіп, дәрі-дәрмектер туралы анықтама-ақпарат және жарнама жұмыстарының жүргізілуі жақсаруда.
Қазақстан Республикасында денсаулық сақтау ici мен фармация саласын дамыту мемлекеттік тұрғыда халықаралық байланыстарды ecкepiп, тұрғындарды қayiпciз, тиімді, сапалы медициналық және дәрі-дәрмектік көмекпен қамтамасыз етуді үнемі жақсарту негізінде жүзеге асырылады.
Дәріханалар фармацевтикалық қызметтерінің түрлері мен жұмыс көлеміне байланысты Қазакстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 26 қаңтардағы № 65 Қаулысымен бекітілген «Дәріханалардың, дәріханалық қоймалардың құрылымын және категорияларын анықтау Ережесіне» сәйкес үш категорияларға бөлінеді:
I категориялы дәріханаларға келесі дәріханалар жатқызылады:
• нeгiзгi (өмірлік маңызды) дәрілік заттардың толық тізіміне кipeтiн дәрілік заттарды, есірткілік әcepi бар және психотроптық заттарды, прекурсорларды кабылдауды, сақтауды және босатуды жүзеге асыратын дәріханалар;
медициналық бұйымдарды және көзілдіріктік оптиканы қабылдауды, сақтауды, босатуды жүзеге асыратын дәріханалар;
дәріханалық жағдайда дәрілік формаларды, оның ішінде асептикалық және стерилдік дәрілерді жасауды жүзеге асыратын дәріханалар.
П категориялы дәріханаларға келесі дәріханалар жатады:
негізгі (өмірлік маңызды) дәрілік заттардың толық тізімінің 70%-ан аз емес және есірткілік әcepi бар және психотроптық заттарды, прекурсорларды кабылдауды, сактауды, босатуды жүзеге асыратын дәріханалар;
медициналық бұйымдарды және көзілдіріктік оптиканы қабылдауды, сақтауды, босатуды жүзеге асыратын дәріханалар.
I және ІІ категориялы дәріханалар өздерінің фармацевтикалық қызметтерін атқаруда келесі бөлімдерін ұйымдастырады:
I категориялы дәріханаларда:
дәрілік заттардың қоры бөлімі;
рецептуралық - өндіріс бөлімі;
дайын дәрілік заттарды босату бөлімі;
дәрігерлердің рецептінсіз дәрілік заттарды босату бөлімі;
көзілдіріктік оптика бөлімі;
II категориялы дәріханаларда:
дәрілік заттардың қоры бөлімі;
дайын дәрілік заттарды, оның ішінде дәрігердің рецептерінсіз дайын дәрілік заттарды босату бөлімі;
көзілдіріктік оптика бөлімі.
Ш категориялы дәріханаларға фармацевтикалық қызметті лицензиялауға қойылатын квалификациялық талаптарға сәйкес келетін қалған барлық дәріханалар жатады.
Иллюстрациялық материалдар: слайдтар 10 дана
Әдебиет:
Бақылау сұрақтары: (Кері байланыс)
ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің құрылымы және негізгі міндеттері?
Дәрілік заттар айналысы саласында мемлекеттік бақылаудың жүргізілуі?
Фармацевтикалық көмекті көрсету концепциясы? Деп нені түсінеміз?
Халықтың денсаулығын сақтау саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі принциптері?
Тақырыбы №2. ҚР дәрілік заттар саясатының және фармацевтикалық қызметтің құқықтық негізін регламенттейтін заңдылық-нормативті құжаттар
Мақсаты: студенттерге ҚР дәрілік заттар саясатының және фармацевтикалық қызметтің құқықтық негізін регламенттейтін заңдылық-нормативті құжаттар туралы түсінік беру.
Дәріс тезистері:
ХХІ ғасырда еліміздің экономикалық алдының стратегиялық міндеттері халықтың денсаулығын нығайтуды талап етеді. Халық денсаулығы елдің ұттық қауіпсіздігі мен өркендеуін қамтамасыз ететін негізгі фактор болып саналады. Осыған байланысты мемлекетіміз республика халқының денсаулықтарын сақтауға кепілдіктер береді.
Әр адамның денсаулығы барлық Республика тұрғындарының денсаулықтарының құрамды бөлігі бола отырып, олардың мүмкіншіліктері мен толыққанды өмір сүрулерінің факторы. Сондықтан да халық денсаулығының деңгейі еліміздің экономикалық, әлеуметтік, мәдени және индистриялық дамуына тікелей әсерін тигізеді.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау жүйесінің алға қарай дамуы реформалану стратегиясының негізінде жүргізіледі. Денсаулық сақтау саласын реформалаудың бағыттары халықаралық денсаулық сақтау ұйымының (ХДҰ) «ХХІ ғасырда барлығына денсаулық» стратегиясы принциптеріне сәйкес Қазақстанның барлық тұрғындарының денсаулықтарын жақсарту шараларын ескере отырып анықталады.
Денсаулық сақтау саласын реформалаудың стратегиялық бағыттарына келесілер жатады:
денсаулық сақтау салаларының даму саясатын негіздеу;
денсаулық сақтау саласын реформалаудың құқықтық-нормативтік базасын қалыптастыру;
денсаулық сақтау саласының мемлекеттік демонополизациялау;
денсаулық сақтау саласын дамытуды жүзеге асыруда басқару жүйесін децентрализацилау;
тиімді және үнемді медециналық технологияларды пайдалану;
денсаулық сақтау саласын қаражаттандыру жүйесін реформалау;
денсаулық сақтау жүйесінің құрылымдық қайта құрылуын бірінші медициналық-әлеуметтік көмек көрсетуді дамытудың басымдылығын ескерту;
медициналық және фармацевтикалық мамандарды даярлаудың жаңа конценциясын қалыптастырып жүзеге асыру.
Фармацевтикалық жүйенің алға қарай нақты түрде даму стратегиясы денсаулық сақтау саласындағы мемлкеттік саясатқа негізделеді.
Қазақстан Республикасында денсаулық сақтау саласының реформалау және дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлкеттік бағдарламасын жүзеге асыру кезеңінде келесі нәтижелерге қол жеткізілді:
«Халақтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының Кодексі қабылданды;
кепілді көлемде ақысыз медициналық көмек көрсетудің минималды стандарттары жасалынды;
2006-2010 жылдарда Қазақстан Республикасында ана мен бала өлімін төмендету, қан құю жүйелері жұмысын жақсарту, имундық жетіспеушілік эпидемиясына қарсы тұру, кордиологиялық және кордиохирургиялық жүйені дамыту бағыттарында салалық бағдарламалар жасалып жүзеге асырылды;
ел шекараларында санитарлық күзет жүйесі қалыптастырылды. Шекарадағы санитарлық-карантиндік пункттер елімізге аса жұқпалы инфекциялық аурулардың таралуына тосқауыл қойып, ел территориясын сақтандырады;
балалар мен ересек тұрғындарды профилактикалық тексеруден өткізуді және жалпы дәрігерлік тәжірибе принциптерін сақтай отырып, бірінші медициналық-санитарлық көмек көрсету жүйесін реформалау жүргізілді;
ақысыз және жеңілдетілген дәрі-дәрмектік көмек көрсету көлемі ұлғайды;
2010 жылдың 1 қаңтарынан бастап Бірыңғай ұлттық денсаулық жүйесі (БҰДЖ) сатылап енгізілуде. БҰДЖ науқастарға ерікті түрде дәрігерлер мен медициналық ұйымдарды таңдауға мүмкіншіліктер бере отырып, медициналық қызмет көрсетуде бәсекелестік ортаны қалыптастырады;
Бүкіләлімдік Банкімен бірлесе отырып «Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласында институционалдық реформа жүргізу» жобасы жүзеге асырылуда;
Республикада дәрілік заттарды дистрибуциялау жүйесінің Бірыңғай жүйесі енгізілді;
денсаулық сақтау және фармацевтикалық жүйелерінде республикалық, аймақтық ақпараттық-аналитикалық орталықтарды ашу арқылы ақпараттық технологиялар енгізілуде.
Қазақстан Республикасында 2007 жылдан бастап медициналық ғылымды реформалау Концепциясы жүзеге асырылуда. Аталған концепцияға сәйкес республикада медициналық ғылымды басқаруды жақсарту шаралары жүргізілуде. Медициналық ғылыми ұйымдардың көпшілігі еркіндік алу мақсатында шаруашылық жүргізу құқығына ие мемлекеттік кәсіпорындар статусына көшірілді. Ғылыми – білім беру тәжірибелік медициналық және фармацевтикалық кластерлер құрылуда.
Қазақстан Республикасында нарықтық экономика жағдайына бейімделу мақсатында фармацевтикалық саланы реформалау процесі жүргізілуде. Қазақстан Республикасының «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Кодексін жүзеге асыруда дәрілік заттардың, медицина бұйымдарының және медициналық техникалардың айналымы саласын реттейтін нормативтік-құқықтық актілер жасалынды. Мемлекеттік тарапынан көрсетіліп отырған қолдау сапалы фармацевтикалық өнім, тауарлардың номенклатуралары мен өндіріс көлемін жылсайын өсіруді қамтамасыз етуге бағытталған.
Дәрілік заттардың сапасын қамтамасыз ету, тіркеуден өткізу және сертификаттау жұмыстары реттелінді.
Фармацевтикалық жүйенің нормативтік-құқықтық актілері Еуропалық кеңес елдеріндегі нормаларға сәйкестендіру жұмыстары жүріп жатыр. Қазақстан Республикасы Еуропалық фармкопеялық комиссиясының ресми байқаушысы және дәрілік заттардың қосалқы әсерін монитерингілеудің Халықаралық БДҰ бағдарламасының толық құқықты қатысушы-мемлекеті ретінде ресми тіркелді.
Әлемдік тәжірибелерге сүйене отырып жасалған дәрілік заттарды және медициналық бұйымдарды дистрибуциялаудың Біріңғай жүйесі фармацевтикалық тауарларды сатып алуға жұмсалатын қаражатты үнемдеп, отандық дәрілік заттарды тұтыну көлемінің өсуіне ықпал жасады.
Қазіргі кезде ақысыз медициналық көмек (ККАМК) көрсету тізбегіне сәйкес сапалы фармацевтикалық өнім, тауарлардың жеткіліктілігін қамтамасыз етуге бағыттылған ұлттық дәрі-дәрмектік саясаттың жобасы жасалуда. Бүгінгі күні Кеден одағына мүше – елдердің бірлескен фармацевтикалық нарығын дамыту мәселесі көтеріліп отыр. Кедендік одақ аясында халықаралық нарыққа шығуда, одаққа мүше елдердің өндіретін дәрілік заттарының бәсекелестікке қарсы тұру қабілетін жоғарлатып, фармацевтикалық нарықты интенсивті түрде дамыту міндеті тұр.
Иллюстрациялық материалдар: 10 дана слайдтар
Әдебиет:
Бақылау сұрақтары: (Кері байланыс)
ҚР халқының денсаулығын сақтау заңдылығының конституциялық негізі, мәні?
ҚР азаматтарының денсаулықтарын сақтаудың құқықтық, экономикалық және әлеуметтік негіздері?
Дәрілік заттар айналысы саласында қоғамдық қатынастардың реттелуі?
Қазақстан Республикасында денсаулық сақтау және фармация салаларын нормативтік-құқықтық реттеу құжаттары?
Дәрілік заттар айналысы саласындағы азаматтардың құқықтары мен міндеттері.
Дәрілік заттардың айналысын қалай түсінеміз?
Тақырып №3: Фармацевтикалық бөлшек сауда звеносының қызметін ұйымдастыру.
Мақсаты: Студенттерді дәрілік заттардың, медициналық техника және медициналық мақсаттағы бұйымдардың бөлшек сауда звеносының қызметін ұйымдастыру туралы түсінік беру және дәрілік заттарды қабылдау, сақтау, босатуға дайындау және босату бойынша жүйелік білімдер қалыптастыру.
Дәріс тезистері:
Дәрі-дәрмектерді бөлшек сауда арқылы босататын дәріханалық ұйымдарға дәріханалар, дәріханалық пункттер және дәріханалық дүкендер жатады. Аталған дәріханалық ұйымдар дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды, басқа да фармацевтикалық тауарларды бөлшек сауда арқылы тікелей тұрғындарға босатады.
Дәpixaнaньң негізгі міндеті - тұрғындарды және дәрі-дәрмектермен қамтуға бектілген емдеу-профилактикалық, басқа да мекемелерді дәрілік заттармен, медициналық бұйымдармен, фармацевтикалық және парафармацевтикалық тауарлармен уақытында, сапалы турде үзіліссіз қамтамасыз ету.
Тұрғындарды қамту дәріханалары келесі қызметтерді атқарады:
логистикалық (дәрі-дәрмектік тауарлардың қорын қабылдау, сақтау және басқару);
өндірістік (дәріханаға келген рецептерді қабылдау, рецептер мен ЕПМ сұрау-талап қағаздары бойынша дәрілік формаларды дайындау, дайындалған дәрілердің сапасын бақылау, дайындалған дәрілік формаларды безендіру және босату);
ақпараттық (тұрғындарды және ЕПМ дәрігерлерін, басқа да медициналық қызметкерлерін дәрілік заттар туралы ақпараттармен қамтамасыз ету);
маркетингтік (дәрілік заттардың сұранысын, ұсынысын және ассортименттік, баға саясаттарын қалыптастыру);
әлеуметтік (дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды ақысыз және жеңілдетілген бағамен босату);
• медициналық (қажеттілігіне қарай алғашқы дәрігерге дейінгі медициналық көмектерді көрсету, тұрғындар арасында санитарлық-ағарту жұмыстарын жүргізу);
Бөлшек сауда – кәсіпкерлік қызметпен байланыссыз тұтынушылардың жеке, жанұялық, үй жағдайындағы қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін тауарлардың сатылуы мен қызмет түрлерінің көрсетілуін қарастырады.
Дәріханалар дәрі-дәрмектермен қамту бағыттарына және өндірістік қызметтерінің сипатына қарай келесі түрлерге бөлінеді:
тұрғындарды қамтитын дәріханалар;
емдеу-профилактикалық мекемелері дәріханалары (ауруханалық дәріханалар);
ауруханааралық дәріханалар (ААД) – бірнеше емдеу-профилактикалық мекемелерді және басқа да ұйымдарды қамтиды.
Дәрігерлердің рецептері мен емдеу-профилактикалық мекемелердің сұрау-талап қағаздары бойынша дәрілік формаларды дайындап, дайын дәрілік заттарды босататын дәріханалар өндірістік дәріханалар болып аталады.
Тұрғындарға және емдеу-профилактикалық мекемелерге дайын дәрілік заттарды босатуды жүзеге асыратын дәріханалар дайын дәрілер дәріханасы болып аталады.
Тұрғындарды дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етуді жақсарту мақсатында түн уақыттарында жұмыс істейтін кезекші дәріханалар ұйымдастырылады. Кезекші дәріханалар рецепті жән рецепсіз дәрілік заттарды босатып, керек болған жағдайларда бірінші медициналық көмектерді көрсетеді. Кезекші дәріханалар аймақтық фармацевтикалық басқару органдары бекіткен тізімге сәйкес дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды босатуға міндетті болады. Кезекші дәріханалардың жұмыс істеу сағаттары, түн уақытындағы жұмысы туралы ақпараттары жарықтандырылып көрсетілген маңдайшалары, қоңырауы, дәріхана қызметкерін келушілер шақыруға арналған байланыс құралдарының болуы қажет. Кезекші дәріханалар сыртқы сигнализациялармен қамтамасыз етіледі. Кезекші дәріханалардың басшылары дәріханада кезекшілік ететін мамандардың жұмыс істеуіне қолайлы жағдай жасау мақсатында ассортиментке сәйкес дәрілік заттардың, медицина бұйымдарының қорын сақтайтын бөлмелерлі бөліп, жабдықтайды. Фармацевтикалық қызметкерлер түнгі кезекшілік уақытында ұйықтау құқығына ие, сондықтан кезекші дәріхананың ішкі еңбек ережесінде аталған құқық көрсетіліп, сәйкесті жағдайлардың жасалуы қарастырылады.
Дәріханалық пункт – дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды бөлшек сауда арқылы сатуды жүзеге асыратын дәріханалық ұйым.
Дәріханалық қойма – дәрілік заттарды, медициналық бұйымдарды, басқа да фармацевтикалық тауарларды сақтауды және көтерме сауда арқылы босатуды жүзеге асыратын дәріханалық ұйым.
Тұрғындарды дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету сапасын жақсарту және фармацевтикалық мамандарды даярлауда тәжірибелік дағдыларға үйрету мақсатында арнайы бағытталып ұйымдастырылған дәріханалардың маңызы үлкен. Арнайы бағытталған дәріханаларға балалар дәрі-дәрмектері дәріханасы, гериатриялық дәріхана, гемеопатикалық дәріхана және оқу-өндірістік дәріхана жатады.
Балалар дәрі-дәрмектері дәріханасы – үлкен қалаларда балалар дәрілерін бір дәріханада шоғырландыра отырып, балаларды дәрі-дәрмектермен қамту қызметін жақсарту мақсатында ұйымдастырылады.
Гериатриялық дәріхана – жасы ұлғайған, егде тұрғындарды дәрі-дәрмектермен қамтамасыз ету қызметін қолайлы ұйымдастырып жүргізу мақсатында ашылады. Жасы егде адамдарға дәрілік заттардың дозасы, қолданылу және сақталу жағдайларының ерекшеліктері түсіндіріледі.
Гемеопатикалық дәріхана – тұрғындарды аз дозадағы дәрі-дәрмектермен, түрлі минералды, өсімдік және жануарлар тектес дәрілік, биологиялық белсенді әсер ететін заттармен қамтамасыз етуді ұйымдастырып жүргізу мақсатында ашылады.
Оқу-өндірістік дәріхана тұрғындарды дәрі-дәрмектік көмекпен қамтамасыз ете отырып, орта және жоғары фармацевтикалық оқу орындарының оқушылары мен студенттері оқу-өндірістік тәжірибелерін өтетін, сонымен қатар практикалық фармацевтикалық мамандардың білімдерін жетілдіру барысында оқу базасы ретінде қарастырылатын дәріханалық ұйым.
Дәріханалық ұйымдарды фармацевтикалық қызметтерді орта және жоғары фармацевтикалық білімді мамандар атқарады.
Дәріханалық ұйымдар емдік препараттарды дайындаумен және сатумен байланысты қызметтерді лицензиялау кезінде қойылатын біліктілік талаптарына сәйкес ұйымдастырылып ашылады.
Дәріханалардың орналасуы:
1) жеке тұрғызылған ғимараттарда;
2) көпқабатты ғимараттардағы тұрғын үй фондысына кірмейтін оқшау үй-жайларда;
3) көпқабатты ғимараттардағы тұрғын үй фондысына кіретін (тек бірінші қабаттағы) оқшау үй-жайларда орналасады.
Медициналық ұйымдар дәріханаларының орналасуы:
1) медицина ұйымдарына тиісті аумақта оқшау тұрған ғимараттарда;
2) медицина ұйымдары мен мекемелері орналасқан ғимарат құрылымындағы (тек бірінші қабаттағы) оқшау үй-жайларда орналасады.
Дәріханалар көпқабатты ғимарат құрылымында ашылған жағдайда, орналасқан үй-жайлардың оқшау блогы және бөлек кіру есіктерінің болуы қарастырылады.
Дәріханалық пункттер мен киоскілердің орналасуы:
1) медициналық ұйымдардың жанында немесе аумағында;
2) жеке тұрғызылған ғимараттарда;
3) көп қабатты ғимараттар құрылымындағы бөлек кіру есіктері бар (подвалдан басқа) оқшау үй-жайларда;
4) үй-жайлардың ішіндегі оқшау блоктарда орналасады.
Дәріханалық қоймалардың орналасуы:
1) жеке тұрғызылған ғимараттарда;
2) ғимараттар құрылымындағы тұрғын үй фондысына кірмейтін оқшау үй-жайларда орналасады.
Дәріханалық қоймалардың тұрғын үй фондысына кіретін ғимараттар құрылымында орналастырылуына тиым садынады.
Дәріханалық ұйымдардың орналасу ғимараттары мен үй-жайларының сәулеттік-жоспарлау және конструкциялық шешімдері санитарлық және эпядемияға қарсы оңтайлы режимдерін, фармацевтикалық қызметкерлердің еңбек пен демалыс жағдайларын қамтамасыз етуі қарастырылады.
Дәріханалық ұйымдардың құрылымдық бөлмелері және олардың мимималдық көлемдері 6.1. таблицада көрсетілген.
Мемлекеттік санитарлық қадағалауды жүзеге асыратын органдар мен мекемелердің келісімінсіз дәріханалық ұйымдардың құрылымдық бөлмелерінің жоспарлануын өзгертуге және функционалдық мақсатсыз пайдалануға болмайды.
Дәріхана қоймасындағы сақталатын зат салмағының бірмезгілдік көлемі үй-жай сақтау қоймасының көлемінің 75% аспау керек. Жұмыс ауқымының, сатылатын зат түрлерінің көбеюіне байланысты дәріхана мекемелерінің ауданы берілген фармацевтік тәртіп пен ережелер бойынша дәрілік заттарды сақтау жағдайы үшін қойылған талаптарға сәйкес келуі керек.
Дәріхана ұйымдарын медицина ұйымының ғимаратында орналастырған жағдайда әкімшілік-тұрмыстық үй-жайлар ортақ болуы мүмкін.
Дәріхана ұйымдарының қосымша қызметтік түрлері болған жағдайда, қосымша өндірістік және үй-жай қоймалары қарастырылуы қажет.
Дәріхана қоймаларында заттарды буып-түю барысында:
заттарды буып-түю бөлмесінің ауданы 20 шаршы метрден кем болмауы;
дистилляционды-стерилизациялық - 10 шаршы метрден кем болмауы;
жуу - 12 шаршы метрден кем болмауы керек.
Достарыңызбен бөлісу: |