«Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларын бекіту туралы



жүктеу 2,43 Mb.
бет3/3
Дата22.05.2018
өлшемі2,43 Mb.
#16094
түріКодекс
1   2   3



  1. Радиациялық апат кезіндегі халықтың және персоналдың радиациялық қауіпсіздігі жүйecі апаттың теріс салдарларын неғұрлым төмендетуге, детерминирленген әсерлердің туындауының алдын алу және стохастикалық әсерлердің ықтималдығын азайтуды қамтамасыз етеді. Радиациялық апат анықталған жағдайда, апаттың дамуын тоқтату, сәулелену көзін бақылауды қалпына келтіру мен сәулелену дозаларын және персонал мен халықтың қатарынан сәулеленген адамдардың санын, өндірістік үй-жайлар мен қоршаған ортаның радиоактивті ластануын, апат әкелген экономикалық және әлеуметтік шығыстарды неғұрлым төмендету бойынша шұғыл шаралар қабылданады.

  2. Әрбір радиациялық объектінің жобалық құжаттамасында жабдықтың ақаулығының, персоналдың жаңсақ әрекеттерінің, зілзала нәубеттерінің немесе сәулелену көздерін бақылаудан айырылу мен адамдардың сәулеленуіне және (немесе) қоршаған ортаның радиоактивті ластануына әкеліп соғуы мүмкін өзге де себептердің салдарларынан туындайтын ықтимал апаттар айқындалады.

  3. І-ІІІ санаттардың радиациялық объектілерінің жобалық құжаттамасында:

  1. радиациялық апаттың салдарларын жою бойынша шұғыл жұмыстар жүргізу үшін қажетті жеке қорғаныш құралдарының, дәрі-дәрмектердің, радиометрлік және дозиметрлік аспаптардың, дезактивация және санитариялық өңдеу құралдарының, құрал-саймандар мен мүкәммалдың апаттық қорының номенклатурасы, көлемі және сақталу орындары кіретін «Азаматтық қорғаныстың инженерлік–техникалық іс-шаралары. Төтенше жағдайлардың алдын алу бойынша іс–шаралар» бөлімі;

  2. «Персонал мен халықты радиациялық апаттан және оның салдарларынан қорғау бойынша іс–шаралар жоспары» бөлімі болады.

  1. Радиациялық объектілер әкімшілігі персонал мен халықты радиациялық апаттан және оның салдарларынан қорғау бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеуге міндетті.

Персонал мен халықты радиациялық апаттан және оның салдарларынан қорғау бойынша іс-шаралар жоспарында мынадай негізгі бөлімдер болуы тиіс:

  1. апаттың ықтимал себептерін, типтері мен даму сценарийлерін, сондай-ақ әртүрлі типтегі апаттар кезіндегі болжамды радиациялық жағдайды ескере отырып, радиациялық объектідегі ықтимал апаттар болжамы;

  2. халықты және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар және қорғаныш іс-шараларын жүргізу туралы шешім қабылдау үшін критерийлер;

  3. апатты және оның салдарларын жою кезінде өзара әрекеттесу жүзеге асырылатын ұйымдар тізбесі;

  4. апаттық радиациялық бақылауды ұйымдастыру;

  5. радиациялық апаттың сипатын және мөлшерлерін бағалау;

  6. апаттық жоспарды қолданысқа енгізу тәртібі;

  7. хабар беру және ақпараттандыру тәртібі;

  8. персоналдың апат кезіндегі мінез–құлқы;

  9. лауазымды адамдардың апаттық жұмыстар жүргізу кезіндегі міндеттері;

  10. апаттық жұмыстар жүргізу кезіндегі персоналды қорғау шаралары;

  11. зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету;

  12. радиоактивті ластану ошақтарын (учаскелерін) оқшаулау және жою бойынша шаралар;

  13. персоналды апат жағдайына дайындау және жаттықтыру.

  1. Персонал радиациялық апаттық жағдайларда әрекет етуге және осындай апаттардың салдарларын жою бойынша әрекет етуге дайын болуы тиіс. Барлық радиациялық объектілерде персоналдың апаттық жағдайларда әрекет етуі бойынша нұсқаулық болуы тиіс.

  2. Радиациялық объектінің өндірістік учаскелерінде, санитариялық өткізгіште және медициналық пунктте апат кезінде зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетудің қажетті құралдарының жинағы бар дәрі қобдишалары, ал ашық түрде радиоактивті заттармен жұмыстар жүргізілетін объектілерде ластануға ұшыраған адамдарды санитариялық өңдеу құралдарының толықтырылып отыратын қоры болады.

  3. Радиациялық апат болуы мүмкін әрбір ұйымда персонал сигналдары бойынша персоналды және халықты радиациялық апаттан және оның салдарларынан қорғау жөніндегі іс–шаралар жоспарына және лауазымдық нұсқаулықтарға сәйкес әрекет етуі тиіс, туындаған апат туралы шұғыл хабарлау жүйесі көзделуі тиіс.

  4. Радиациялық апаттың болуы анықталатын барлық жағдайларда радиациялық объектінің әкімшілігі радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында мемлекеттік басқаруды, қадағалауды және бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттік органдарды жедел түрде (жазбаша түрде) хабардар етеді.

  5. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік органдар «Радиациялық апат жағдайында халықты қорғау бойынша іс-шаралар жоспарына» сәйкес мамандандырылған апаттық бригадаларына радиациялық апатты жою жөніндегі іс-шараларды жүргізу қажеттігі туралы хабарлайды, сондай-ақ халықты радиациялық апат фактісі, ұсынылатын қорғаныш тәсілдері мен құралдары туралы хабарлайды.

  6. Апатты және оның салдарларын жою бойынша жұмыстар жүргізуге бәрінен бұрын мамандандырылған апаттық бригадалардың мүшелері тартылады. Қажет болған жағдайларда, осы жұмыстарды орындау үшін персоналдан отыз жастан асқан, медициналық қарсы көрсетілімдері жоқ адамдар ықтимал сәулелену дозалары және денсаулық үшін қаупі туралы хабардар етілгеннен кейін, олардың ерікті жазбаша келісімі бойынша тартылуы мүмкін. Әйелдер апаттық жұмыстарға қатысуға тек айрықша жағдайларда ғана жіберілуі мүмкін.

  7. Апаттың салдарларын жою бойынша жұмыстардың алдында жұмыстар сипаты мен кезектілігі түсіндіріле отырып, радиациялық қауіпсіздік мәселелері бойынша персоналға нұсқау жүргізіледі. Қажет болған жағдайда алдағы операцияларды алдын ала жаттықтыру керек.

  8. Апаттың салдарларын жою бойынша жұмыстар және персоналдың ықтимал қайта сәулеленуімен байланысты басқа іс-шараларды орындау радиациялық бақылау бойынша жұмыстың шекті ұзақтығы, қосымша қорғаныш құралдары, қатысушылардың және жұмыстардың орындалуына жауапты адамның тектері айқындалатын арнайы рұқсат (рұқсаттама) бойынша жүргізіледі.

  9. Апатты жою кезінде персоналдың жоспарланатын көтеріңкі сәулеленуін регламенттеу Гигиеналық нормативтерде айқындалады. Жоспарланатын көтеріңкі сәулеленуге апаттық-қалпына келтіру жұмыстарына қатысатын радиациялық объектінің персоналы мен апаттық-құтқару қызметтері мен жасақтарының мамандары үшін жол беріледі.

  10. Радиациялық бақылау тәртібі апаттардың ауқымы мен ерекшеліктерін, орындалатын жұмыстардың сипаты мен жағдайларын ескере отырып айқындалады.

  11. Жарақатпен зақымданған, химиялық уланған немесе 0,2 Зв жоғары дозада сәулеленуге ұшыраған адамдарды медициналық тексеруге жіберу қажет. Радиоактивті ластану жағдайында адамдарға санитариялық өңдеу және киімге дезактивация жүргізіледі.

  12. Көлемді аумақтардың радиоактивті ластануына әкеліп соққан радионуклидтердің қоршаған ортаға шығуымен болған радиациялық апат кезінде халықты қорғау шешімдер қабылдау үшін Гигиеналық нормативтерде келтірілген критерийлерге сәйкес жүзеге асырылады.

  13. Апаттың салдарларын жою және оның себептерін тергеу қажет болған жағдайда аймақ, аумақ және объект деңгейлерінде Қазақстан Республикасының заңнамасы белгілеген тәртіпте жүргізіледі.

  14. Халықтың санитариялық–эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органдардың ведмоствосы радиациялық апатты тексеру және салдарларын жою кезінде мынадай міндеттерді орындауға қатысуы тиіс:

  1. апаттық сәулеленуге ұшырауы мүмкін адамдарды анықтау;

  2. апатты тексеру және салдарларын жоюға қатысатын адамдардың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді бақылау;

  3. өндірістік және қоршаған ортаның, сумен жабдықтау көздерінің, азық-түлік өнімдерінің радиоактивті ластану деңгейлерін бақылау;

  4. радиациялық жағдайды және персонал мен халықтың жекелеген топтарының, сондай-ақ апаттық жұмыстарға қатысқан адамдардың жеке сәулелену дозаларын гигиеналық бағалау;

  5. дезактивацияның мен санитариялық өңдеудің тиімділігін бағалау;

  6. орталық атқарушы органдар мен ұйымдар үшін радиациялық жағдайды болжай отырып, персоналды және халықты қорғау бойынша ұсыныстар әзірлеу;

  7. радиоактивті қалдықтардың жиналуын, шығарылуын және көмілуін бақылау.

  1. Радиациялық апат нәтижесінде радиоактивті ластануға ұшыраған аумақтарда мыналар:

  1. аумақтың радиоактивті ластану есебінен халықтың сәулелену дозалары 10 мкЗв/жыл асуы мүмкін болса, оларды бағалау жолымен радиациялық бақылау;

  2. халықтың басқа негізгі сәулелену түрлерін радиациялық бақылау;

  3. егер аумақтың радиоактивті ластану есебінен халықтың сәулелену дозасы жылына 1,0 мЗв-дан асатын болса, сәулеленудің барлық негізгі түрлері бойынша дозаларды оңтайландырып төмендету;

  4. егер аумақтың радиоактивті ластану есебінен сәулелену дозасы жылына 0,1 мЗв-дан acca, бірақ жылына 1,0 мЗв-дан артық болмаса, халықтың қалыпты тұрмысын, аумақтың шаруашылық және әлеуметтік қызметін бұзбайтын оңтайландырылған қорғану іс-шаралары жүзеге асырылуы тиіс.

  1. Радиоактивті ластануға ұшыраған аумақта шаруашылық қызметті жүзеге асыратын радиациялық объект әкімшілігі жұмыскерлердің радиоактивті ластанудың есебінен сәулеленуі жылына 5 мЗв-дан аспайтын жұмыс жағдайларын қамтамасыз етеді. Радиоактивті ластану есебінен жұмыскерлердің сәулеленуі жылына 1 мЗв-дан асатын радиациялық объектілерде радиациялық бақылауды жүзеге асыратын және оңтайландыру қағидатына сәйкес жұмыскерлердің сәулелену дозаларын төмендету бойынша іс-шаралар жүргізетін радиациялық қауіпсіздік қызметі құрылады.

  2. Сәулелену көздерімен жұмыстар жүргізілетін ұйымға қызмет көрсететін медициналық ұйым апаттық сәулелену жағдайына:

  1. радиациялық бақылау аспаптарымен;

  2. тері жабындарын, күйіктер мен жараларды дезактивациялау құралдарымен (ашық түрдегі радиоактивті заттармен жұмыс кезінде);

  3. ағзадан радионуклидтер шығаруды жылдамдату құралдарымен;

  4. радиопротекторлармен жабдықталады.

  1. «А» тобының персоналы ішіндегі адамдарды сәулелену көздерімен жұмыс істеуін тоқтатқаннан кейін мерзімдік медициналық тексеру көрсетілген жұмыстар уақытында медициналық ұйымда немесе ол сәулелену көздерімен жұмыс істеген ведомствоның басқа медициналық ұйымында жүргізіледі.

  2. Бір жыл ішінде 200 мЗв астам тиімді дозада сәулеленуге ұшыраған немесе негізгі сәулелену көздерінің бірінен 500 мЗв немесе барлық сәулелену көздерінен 1000 мЗв астам доза жинаған халық ішіндегі адамдарды медициналық тексеруді облыстардың, республикалық маңызы бар қаланың және астананың жергілікті денсаулық сақтау мемлекеттік басқармасының органдары ұйымдастырады.


Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына



1-қосымша

 

 



Эквивалентті дозаны есептеу кезінде сәулеленудің жекелеген түрлері үшін өлшемді коэффициенттер (WR)
 1-кесте 



Сәулеленудің жекелеген түрлері үшін

өлшемді коэфициенттер

Сәулеленудің әр түрлерінің салыстырмалы тиімділігін ескеретін енген доза көбейткіштері

1

2

3

1

Кез келген энергиялардың фотондары

1

2

Кез келген энергиялардың электрондары мен мюондары

1

3

10-нан кем килоэлектронвольт (бұдан әрі – кэВ) энергиясы бар нейтрондар

5

4

10 кэВ-тен 100 кэВт дейін энергиясы бар нейтрондар

10

5

100 кэВ-тен 2 мегаэлектронВольт (бұдан әрі - МэВ) дейін энергиясы бар нейтрондар

20

6

2 MэB-тен 20 MэB дейін энергиясы бар нейтрондар

10

7

20 MэB астам энергиясы бар нейтрондар

5

8

Серпім протондарынан басқа 2 МэВ астам энергиясы бар протондар 

5

9

Альфа-бөлшектер, бөліну жарықшақтары, ауыр ядролар

20

 

Барлық мәндер денеге түсетін, ал ішкі сәулелену жағдайында - ядролық түрлену кезінде шығатын сәулеленуге жатады.

Тиімді дозаны есептеуге арналған тіндер мен ағзалар үшін өлшемді

коэффициенттер (WT)

 2-кесте

 



Тіндер мен ағзалар үшін тиімді дозаны есептеуге арналған өлшемді коэффициенттер (WT)

Ағзалар мен тіндердегі эквивалентті доза көбейткіштері

1

Гонадалар

0,20

2

Сүйектің кемігі (қызыл)

0,12

3

Тоқ ішек

0,12

4

Өкпе

0,12

5

Асқазан

0,12

6

Қуық 

0,05

7

Төс безі 

0,05

8

Бауыр

0,05

9

Өңеш

0,05

10

Қалқанша безі 

0,05

11

Тері

0,01

12

Сүйек беті жасушалары

0,01

13

Басқалары (бүйрекбез, бас миы, тыныс алу ағзаларының экстраторокальдық бөлімі, жіңішке ішек, бүйрек, бұлшық ет тіні, ұйқы без, көкбауыр, айырша без және жатыр)

0,05

 

Санамаланған ағзаларлардың немесе тіндердің бірі өлшеулі коэффиценттер айқындалған он екі ағзаның немесе тіннің кез келгенінен алынған ең үлкен дозадан асатын эквивалентті дозаны алған жағдайларда, осы ағзаға немесе тінге 0,025-ге тең өлшемді коэффициентті тіркеу керек, ал қалған ағзаларға немесе тіндерге «Басқалары» айдарынан 0,025-ге тең жиынтық коэффициент тіркеу керек.
«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

 талаптар» санитариялық қағидаларына

2-қосымша

 

 



Радиациялық қауіпсіздіктің негізгі қағидаттары
1. Негіздеу қағидаты

 

1. Неғұрлым қарапайым жағдайларда негіздеу қағидатын тексеру пайда мен зиянды салыстыру арқылы жүзеге асырылады:



 мұнда X – радиациялық қорғауға шығындарды қоспағанда, сәулелену көзін немесе сәулелену жағдайларын құруға және пайдалануға арналған барлық шығындарды шегергенде сәулелену көзін немесе сәулелену жағдайларын қолдану пайдасы;



У1 – барлық қорғау түрлеріне арналған шығындар;

У2 – адамдардың денсаулығына және қоршаған ортаға қорғау шараларымен жойылмаған сәулеленуден келетін зиян.

2. Пайданың (Х) және зиянның жиынтығының (У1 + У2) арасындағы айырмашылық нөлден көп болуға тиіс, ал пайдаға (Х) қол жеткізудің эквивалентті әдістері бар болғанда бұл айырмашылық ең жоғары болуға тиіс. Пайданың зияннан асуына қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда, сәулелену көзінің осы түрін қолданудың қабылдауға жарамсыздығы туралы шешім қабылданады.

Техникалық және экологиялық қауіпсіздік жақтары ескерілуі тиіс.

3. Көбіне пайда мен зиян әртүрлі көрсеткіштер арқылы өлшенетін сәулелену көзінің пайдасы мен зиянын салыстырумен байланысты негіздеу қағидатын тексеру тек радиологиялық критерийлермен ғана шектелмейді, сонымен бірге әлеуметтік, экономикалық, психологиялық және басқа факторларды қамтиды.

4. Әртүрлі сәулелену көздері мен сәулелену жағдайлары үшін пайданың нақты шамаларының өз ерекшеліктері бар (атом электр станциясы (АЭС) өндірген энергия, диагностикалық және басқа ақпарат, қазбаланған табиғи ресурстар, баспанамен қамтамасыз етілу). Оларды бірдей уақыт аралықтарында адам-өмір жылын қысқарту түрінде сәулеленуден болатын ықтимал залалмен салыстыру үшін пайданың жалпылама өрнегіне келтіру керек. Бұл ретте бір адам-Зв ұжымдық тиімді дозасында сәулелену бір адам-өмір жылынан айырылуға әкеледі деп қабылданады.

5. Басымдық экономикалық пайдалармен салыстырғанда денсаулық көрсеткіштеріне беріледі. Пайда-зиян арақатынасының медициналық-әлеуметтік негіздемесі сәулеленумен байланысты қызметтің денсаулық үшін пайдасы мен зиянының сандық және сапалық көрсеткіштерінің негізінде жасалынуы мүмкін.

6. Сандық бағалау үшін мына теңсіздікті пайдалану керек:

У0 > У2, (2)

 мұнда У2 мәні (1) формуладағыдай,

У0 - сәулеленумен байланысты осы қызмет түрінен бас тарту нәтижесінде денсаулыққа келген зиян.

Сапалық бағалау мына формуланың көмегімен орындалуы мүмкін:

 



 мұнда Z - сәулеленумен байланысты қызметтің нәтижесінде зиянды факторлардың әсер ету қарқындылығы;

Z0 - сәулеленумен байланысты қызметтен бас тарту кезінде персоналға немесе халыққа әсер ететін зиянды факторлар;

DZ және DZ0, - Z және Z0 факторлары әсерінің рұқсат етілген қарқындылығы.

 

 

2. Оңтайландыру қағидаты

 

7. Оңтайландыру қағидатын іске асыру қорғау іс-шараларын жүргізу жоспарланатын уақытта әр кезде жүзеге асырылуы тиіс. Осы қағидатты іске асыру үшін жауапты радиациялық қорғау қажеттілігі туындайтын объектілерде немесе аумақтарда радиациялық қауіпсіздікті ұйымдастыруға жауапты қызмет немесе адамдар болып табылады.

8. Сәулелену көзін немесе сәулелену жағдайларын қалыпты пайдалану жағдайларында оңтайландыру (қорғанысты жетілдіру) тиісті шектерден мардымсыз төмен - жеке доза жылына 10 мкЗв деңгейге қол жетер диапазондағы сәулелену деңгейлері кезінде жүзеге асырылуға тиіс.

9. Оңтайландыру қағидатын іске асыру негіздеу қағидаты сияқты халықтың санитариялық–эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органдардың ведмоствосы бекітетін арнайы әдістемелік нұсқаулар бойынша, ал олар басылып шыққанға дейін - негіздеуші құжаттардың радиациялық-гигиеналық сараптамасын өткізу арқылы жүзеге асырылуы тиіс. Бұл ретте Гигиеналық нормативтерге сәйкес тиімді дозаны бір адам-зивертке төмендететін қорғауды жетілдіру үшін ең аз шығын болып бір жылдық жанға шаққандағы ұлттық табысқа (халықаралық ұсынымдарда қабылданған альфа шамасы) тең шығын саналады.

«Радиациялық қауіпсіздікті



қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

3-қосымша

 

 

Жекелеген техногендік сәулелену көздерінен

халықтың сәулеленуіне квоталар белгілеу бойынша ұсынымдар

 

1. Квоталар белгілеудің мақсаты бірнеше радиациялық объектілерден сәулеленуге ұшырап отырған халық үшін Гигиеналық нормативтерде белгіленген халықтың техногендік сәулелену дозасының шегінен (1 мЗв/жыл) асыруға жол бермеу және оңтайландыру қағидатына сәйкес халықтың техногендік көздерден сәулеленуін төмендету болып табылады.

2. І санаттың радиациялық объектілерінің жобалық құжаттамасында объектінің қалыпты жұмысы кезінде халықтың сәулеленуіне квоталар айқындалады. Квоталардың сандық мәндері қорытынды негізінде бекітіледі.

3. Квоталар объектінің байқау аймағында тұратын халықтың критикалық топтарының сәулеленуінің жеке тиімді орташа дозасының шамалары үшін белгіленеді.

4. Квоталар радиациялық объектіні қалыпты пайдалану кезінде санитариялық-қорғаныш аймағының шектерінен тыс халықтың критикалық тобының сәулеленуі маңыздылығы ең аз шамадан – 10 мкЗв/жыл артуы мүмкін барлық радиациялық факторлар (ауаға шығарындылар, суға тастандылар) үшін белгіленеді.

5. Квотаның мөлшерлері халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің қол жеткен деңгейін ескере отырып радиациялық объектідегі сәулелену көздерін қалыпты пайдалану есебінен халықтың критикалық топтарының ықтимал сәулелену деңгейінің жоғарғы шегін сипаттауы тиіс.

6. Әртүрлі сәулелену көздерінің квоталар жиынтығы Гигиеналық нормативтерде белгілеген халықтың сәулелену дозасының шегінен аспауы тиіс. Халық үшін дозаның шегі мен квоталар жиынтығы айырмашылығының шамасы халықтың техногендік сәулелену көздерінен радиациялық қауіпсіздігінің дәрежесін сипаттайтын резерв ретінде қарастырылуы тиіс.

7. Квоталар мәндері жекелеген радиациялық факторлардың (санитариялық-қорғаныш аймағының шекарасындағы сәулелену дозасының қуаты, шығарындылар мен төгінділер қуаты, қоршаған орта объектілеріндегі радионуклидтер құрамы) рұқсат етілетін деңгейлерін есептеу үшін қолданылады.

 

Жобалау және пайдалану кезінде әртүрлі әлеуетті қауіпсіздік санаттарының ЯРЭҚ-на қойылатын талаптар




РҚҚҚСЭ талаптары

ЯРЭҚ санаты

I

II

III

IV




1

2

3

4

5

ЯРЭҚ орналастыру алаңын таңдау

(14-т.)


Заңнамаға сәйкес

Талаптары жоқ

Талаптары жоқ


СҚА болуы

(13-т.)


Халықтың санитариялық–эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органдардың ведмоствасы келісуге жатады, ЯРЭҚ алаңы шегімен шектелуі мүмкін

ЯРЭҚ алаңының шегімен шектеледі

СҚА көзделмейді

Байқау аймағының (БА) болуы

БА қажет. Халықтың санитариялық–эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органдардың ведмоствасы келісуге жатады

БА қажет емес

Көзделмейді

ЯРЭҚ қалыпты пайдалану кезінде халыққа әсері

Сәулеленуге квотамен шектелген

Әсері жоқ

Әсері жоқ

Көзделмейді

Қондырғыны пайдаланудан алу жоспарының болуы

Жобалау кезінде алдын ала жасалған жоспар

Жобалау кезінде алдын ала жасалған жоспар

Жобалау кезінде алдын ала жасалған жоспар

Көзделмейді

Радиациялық апат жағдайында халықты қорғау іс-шаралары жоспарының болуы

Қажет

Қажет

Қажет емес


Регламенттелмейді



Жобада сыртқы әсерден қорғау бөлімінің болуы

Қажет

Қажет

Қажет емес


Қажет емес



Радиациялық жағдайды үздіксіз бақылаудың стационарлық автоматтандырылған құралдарын қолдану

Қажет



Қажет

Қажет емес

Қажет емес

Жүйелер мен жабдықтар сыныптамасы

Қажет

Қажет

Қажет

Қажет емес

Пайдаланудың технологиялық регламентінің болуы

Қажет

Қажет

Пайдалану нұсқаулығы

Пайдалану нұсқаулығы

ЯРЭҚ қауіпсіздігін талдау бойынша есептің болуы

Қажет

Қажет

Радиациялық қауіпсіздік бойынша жоба бөлімі

Радиациялық қауіпсіздік бойынша нұсқаулық



«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

4-қосымша

 

 

Сыртқы иондаушы сәулеленуден қорғауды жобалау кезінде

пайдаланылатын эквивалентті дозаның қуаты

 

1-кесте

 

Сәулеленетін адамдар санаты

Yй-жайлар мен аумақтардың мақсаты

Сәулелену ұзақтығы, сағ/жыл

Эквивалентті дозаның

жобалық қуаты, мкЗв/с

Персонал



«А» тобы 

 

 



«Б» тобы

Персонал тұрақты болатын үй-жай

1700

6,0

Персонал уақытша

болатын үй-жай

850

12

«Б» тобы персоналы болатын ұйымның үй-жайы және санитариялық-қорғаныш аймағының аумағы

2000

1,2

Халық

Кез келген басқа үй-жайлар және аумақтар

8800

0,03

 

 

Көлік құралдары беттерінің радиоактивті



ластануының рұқсат етілетін деңгейлері, минутына шаршы сантиметрге бөлшектермен (бұдан әрі – бөлш/см2x мин)

 

2-кесте


 

Ластану объектісі

Ластану түрі

Алынатын

(бекітілмеген)

Алынбайтын

(бекітілмеген)

Альфа –

активті радионуклидтер

Бета –

активті радионуклидтер

Альфа –

активті радионуклидтер

Бета –

активті радионуклидтер

Контейнердің қорғау ыдысының

сыртқы беті

Жол

берілмейді

Жол

берілмейді

Регламенттелмейді

200

Вагон-контейнердің сыртқы беті

Жол

берілмейді

Жол

берілмейді

Регламенттелмейді

200

Контейнердің қорғау ыдысының ішкі беті

1,0

100

Регламенттелмейді

2000

Көлік контейнерінің сыртқы беті

1,0

100

Регламенттелмейді

2000

 


Ашық сәулелену көздерімен жұмыстар сыныбы

 

3-кесте

 

Жұмыстар сыныбы

«А» тобына келтірілген жұмыс орнындағы жиынтық белсенділік, Бк

І сынып

108 артық

І сынып

105-нан 108-дейін

ІІ сынып

103-нан 105-дейін


«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

5-қосымша
 

Санитариялық-эпидемиологиялық қорытындының кестесін толтыру бойынша нұсқаулық

 

  1. Кесте ұйымның, кәсіпорындардың радиологиялық қауіпсіздігіне жауапты адаммен объектінің халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік-құқықтық актілердің талаптарына сәйкестігі туралы тексеру актісін алғаннан кейін толтырылады. Ақпараттық карта халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне он күн ішінде ұсынылады. Ақпараттық карталарда ИСК-мен рұқсат етілген жұмыстар туралы барлық қажетті мәліметтер қамтылған: ИСК-нің сандық және сапалық сипаттамасы (1-баған), олармен жұмыстардың түрі және сипаты (2-баған), олардың жүргізілетін орны (3-баған) және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің маманы осы жұмыстарға рұқсатта ескеру қажет деп есептейтін кейбір шектеулер (4-баған).

Ақпараттық карта қолданыстағы санитариялық қағидалар мен нормативтердің, регламенттердің талаптарына жауап беретін ИСК пайдалануға құқық беретін (ИСК сақтау, радиоизотоптық көздерді тасымалдау, радиоактивті қалдықтарды жинау, тасымалдау және көму бойынша жұмыстарды қоса алғанда) біртұтас құжат болып табылады.

2. Міндетті түрде ИСК-мен рұқсат етілетін жұмыстар тобына арналған бөлімнің тақырыбы мен нөмірі келтіріледі. ІV бөлім тақырыбының астында І-ІІІ бөлімдерге жатқызуға болмайтын ИСК-мен жұмыстар: радионуклидтер генераторларымен, ядролық реакторлармен, радиоактивті қалдықтармен және аралас немесе қатаң айқындалмаған радиациялық сипаттамалы басқа ИСК-мен жұмыстар келтіріледі.

3. ИСК-нің әрбір түріне (немесе радиациялық сипаттамасы бар бірнеше түріне) бөлімнің ішінде реттік нөмір беріледі және осы нөмірге 2-4-бағандардағы барлық мәліметтерді осы бағандардағы жазбаларға реттік нөмірлер бере отырып және оларды келесі бағандағы жазбалардың алдыңғыға қатынасын сәйкестендіру үшін пайдалана отырып жатқызу керек.

4. 1-бағанда келтірілетін міндетті мәліметтер:

1) І-бөлімде: радионуклид, зат, оның агрегаттық күйі, жұмыс орнындағы ең жоғары рұқсат етілетін бір реттік белсенділік, жылдық тұтыну;

2) ІІ-бөлімде: нуклид, көз түрі (қондырғылар, аппараттар, аспаптар үшін – типі, маркасы, шығарылған жылы; бейстандартты ИСК үшін – дайындаушы, шығаруға қорытындының болуы туралы деректер), көздің ең жоғары белсенділігі, жұмыс орындарындағы көздердің ең жоғары рұқсат етілетін бір реттік саны және олардың жұмыс орнындағы жиынтық белсенділігі, жылдық тұтыну (қысқа мерзімдік нуклидтер үшін);

3) ІІІ-бөлімде: көз түрі (қондырғылар, аппараттар, аспаптар үшін - ІІ-бөлімдегідей мәліметтер), сәулелену түрі, энергиясы және қарқындылығы (немесе (және) үдеткіш кернеуі, ток күші, қуаты), бір мезгілде жұмыс істейтін ИСК-нің ең жоғары рұқсат етілетін саны, бір жерде орнатылған ИСК саны;

4) ІV-бөлімде: ИСК түрі мен сипатына байланысты І-ІІІ-бөлімдердегі сияқты мәліметтер (радионуклидтер генераторлары үшін – бас нуклид және еншілес өнімдер бойынша өнімділігі туралы деректер);

5) радиоизотопты көздер мен радиоактивті қалдықтарды арнайы автокөлікпен тасымалдау бойынша жұмыстар үшін – көліктің түрі, маркасы және мемлекеттік нөмірі.

6) 2-бағанда келтірілетін міндетті мәліметтер – жұмыстардың түрін және сипатын көрсету (стационарлық, стационарлық емес, зерттеу, өндірістік); 3-бағанда келтірілетін міндетті мәліметтер - жұмыстар орны: ғимарат, қабат, цех, учаске, бөлме, аумақ учаскесі (ұйымда немесе одан тыс) нақты белгілеу; 4-бағанда - І бөлімде (және ашық ИСК-мен жұмыстар кезінде ІV бөлімде): осы үй-жайларда жүргізуге рұқсат етілген жұмыстардың сыныбын көрсету керек;

7) барлық бөлімдерде: кез келген қажетті шектеу жағдайлары – осы жерде ИСК қолданумен байланысты емес басқа жұмыстар жүргізуге рұқсат немесе тыйым («А» тобы персоналы немесе басқа жұмыскерлер), зиянды радиациялық емес факторлар әсерін болдырмау немесе азайту.

«Радиациялық қауіпсіздікті



қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

6-қосымша

 

Нысан

 

Рұқсат етемін

________________________

(ұйым басшысының қолы)

______ жылғы «____»__________

 

Радиоактивті заттар беруге талап

(екі данада жасалады)

 

Мына___________________________________________________________________________

(нақты қандай жұмыс үшін екенін көрсету)

радиоактивті заттар беруді өтінемін: ________________________________________________

 

Қажет

Іс жүзінде берілді

Заттың атауы және қосылыстар түрі

Мөлшері (көздер көлемі немесе саны)

Жалпы белсенділігі

Мөлшері

(көздер көлемі немесе саны)

Белсенділігі

Паспорт № және күні, көз № (партия №)

Паспорт бойынша

Затты беру сағатына есептегенде

1

2

3

4

5

6

7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Радиоактивті заттарды талап еткен жұмыскер

_______________________________________

(тегі, аты-жөні)

_______________________________________

(зертхана немесе цех атауы)

___________жылғы «_____»____________

Алды________________________

(қолы)

Сағаты ____________ (қысқа мерзімдік үшін)

Сақтауға жауапты адам берді

_____________________________________

(тегі, аты-жөні)

_____________________________________

(ұйымның атауы)

_____________________________________

(қолы)
_____жылғы «_____»____________


«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

7-қосымша

 

 

Иондаушы сәулелену көздерін есепке алудың кіріс-шығыс журналы

 


р/с



 

Кіріс

Шығыс

Қалдық

Ескертпе

Өнім берушінің атауы

Кіріс жүк құжатының № және күні

Көз, аспап, аппарат, қондырғы атауы

Аспап, аппарат қондырғы

Көз

Кімге берілді немесе берілген күні қойылды

Жүкқұжат немесе талаптың № және күні

Көздер саны және №

Берілген күнгі белсенділігі

Мөлшері

Белсенділігі

Растаушы құжаттарды көрсете отырып қайтару, есептен шығару және көму туралы белгі

Зауыттық №

Техникалық паспорт № және күні

Техникалық паспорт беру № және күні

Көздер саны (дана) №

Паспорт бойынша белсенділігі

Көздердің қызмет мерзімі

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17


«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

8-қосымша

 

Нысан

 

Бекітемін

____________________________

(ұйым басшысының қолы)

______жылғы «____» _____________

 
Ұйымның радионуклидтік сәулелену көздерін тұтыну және есептен шығару туралы

актісі

 

________________________________________________________________________________

(ұйым атауы)

Осы актіні жасаған қызметкерлер ___________________________________________________

(тегі, аты-жөні)

Жұмыс басшысы _________________________________________________________________

(тегі, аты-жөні)

___ талап бойынша __ жылғы «____» ________алынған радиоактивті заттар____________

________________________________________________________________________________ (атауы, көздің нөмірі немесе партия нөмірі, паспорт нөмірі және күні)

саны ___________ үлестік белсенділігі _____________________________________________

және жалпы белсенділігі __________________________________________________________

__________ сағат _______________________________________ минут өлшеулер бойынша

(бастапқы құны _________________________________________________________ теңге)

__жылғы «____» ___________________________________________ үшін пайдаланылды.

(жұмыс сипатын көрсету)

Жұмыс жүргізген ________________________________________________________________

(қызметкердің тегі және аты-жөні)

Жұмыс барысында _______________________________________________________________

(бастапқы нуклидке не болғаны туралы қысқаша сипаттама)

Қалдықтар түрінде _______________________________________________________________

__жылғы «____» _____ № _____________________ құжат бойынша көмуге тапсырылды.

Заттың қалдығы ______мөлшерінде_________________________________________________

жалпы белсенділігі _______________________________________________ __жылғы «____»

(қоймаға қайтарылды немесе жоқ)

Жұмыс басшысы _______________________________________________________________

(қолы)

Қызметкер ____________________________________________________________________

(қолы)

Нуклидтерді сақтауға жауапты _____________________________________________________

(тегі, аты-жөні)

_____жылғы «____» _____ ________________________________________________________

(қолы)
«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

9-қосымша

 

 

Металдарды шектеусіз пайдалану үшін негізгі ұзақ мерзімдік

радионуклидтердің рұқсат етілген үлестік белсенділігі

 

Радионуклидтер

Жартылай ыдырау кезеңі

Жеке радионуклидтің рұқсат етілген үлестік белсенділігі ДК, кБк/кг

1

2

3

54Мп

312 тәулік

1,0

60Со

5,3 жыл

0,3

65Zn

244 тәулік

1,0

94Nb

2,0 x 104 жыл

0,4

106Ru + 106mRh

368 тәулік

4,0

110mAg

250 тәулік

0,3

125Sb + 125mTe

2,8 жыл

1,6

134Cs

2,1 жыл

0,5

137Cs + 137mBa

30,2 жыл

1,0

152Eu

13,3 жыл

0,5

154Eu

8,8 жыл

0,5

90Sr + 90Y

29,1 жыл

10,0

226Ra

11,6 х 103 жыл

0,4

232Th

1 х 1010 жыл

0,3

 

Металда радионуклидтер қоспасы бар болғанда Qі жекелеген радионуклидтердің үлестік белсенділіктерінің мәндері ЕQі/ДКі < 1 арақатынасын қанағаттандыруы тиіс.

«Радиациялық қауiпсiздiктi

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

10-қосымша

Техногенді иондаушы сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайларында персонал ішіндегі адамдардың сәулелену дозалары туралы 20__ жылға арналған мәліметтер


Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне ұсыну үшін техногенді ИСК-мен жұмыс жасайтын және «А» тобының персоналы бар ұйымдар тапсырады
№ 1 –ДОЗ нысан

20___ жылғы ______ жартыжылдығына арналған есебі


Есеп беретін ұйымның атауы ______________________________________________________

Пошталық мекен-жайы ___________________________________________________________

Қызмет түрі _____________________________________________________________________

Саласы _________________________________________________________________________

Кәсіпорын орналасқан аумақ/елді мекен_____________________________________________

________________________________________________________________________________


Радиациялық қауіпсіздікке

(бақылауға) жауапты адам

___________________________

(лауазымы)

___________________________

(Т.А.Ә.)

___________________________

(қолы)

20__ жылғы“____”______________



1-ДОЗ нысан
Техногенді иондаушы сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайларында персонал ішіндегі адамдардың сәулелену дозалары туралы 20__ жылға арналған мәліметтер
Есеп беретін ұйымның коды______________________________________________________

Есеп беретін ұйым қызметі түрінің коды _____________________________________________

Есеп беретін ұйым өзінің қызметін жүзеге асыратын аумақтың коды _____________________




Т.А.Ә.

Жеке куәлік №

Туған күні

жынысы (Е/Ә)

Қызметкер мәртебесінің коды

ИСК түрінің коды

Сәулелену туралы мәліметтер

Тиімді доза, мЗв

Эквивалентті доза, мЗв.

Сыртқы сәулеленуден

Ішкі сәлеленуден

ағзаның немесе тіннің коды

дозасы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

«Радиациялық апат немесе жоспарланған көтеріңкі сәулеленуден персонал арасындағы адамдардың, сондай-ақ апаттық сәулеленуге ұшырағанхалық арасындағы адамдардың сәулелену дозалары туралы

мәліметтер»
Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне ұсыну үшін техногенді ИСК-мен жұмыс жасайтын және «А» тобының персоналы бар ұйымдар ұсынады.
№ 2- ДОЗ нысан

20___ жылдың ______ жартыжылдығына арналған есеП


Есеп беретін ұйымның атауы ______________________________________________________

Пошталық мекен-жайы __________________________________________________________

Қызмет түрі ____________________________________________________________________

Саласы _______________________________________________________________________

Кәсіпорын орналасқан аумақ/елді мекен_____________________________________________

Радиациялық қауіпсіздікке

(бақылауға) жауапты адам

___________________________

(лауазымы)

___________________________

(Т.А.Ә.)

___________________________

(қолы)

20__ жылғы “____”______________


2-ДОЗ нысан
«Радиациялық апат немесе жоспарланған көтеріңкі сәулеленуден персонал арасындағы адамдардың, сондай-ақ апаттық сәулеленуге ұшыраған халық арасындағы адамдардың сәулелену дозалары туралы мәліметтер»

Есеп беретін ұйымның атауы ______________________________________________________

Есеп беретін ұйым қызметі түрінің коды____________________________________________

Есеп беретін ұйым өзінің қызметін жүзеге асыратын аумақтың коды _____________________







Т.А.Ә.

Жеке куәлік №

Туған күні

жынысы (Е/Ә)

Қызметкер мәртебесінің коды

ИСК түрінің коды

Сәулелену туралы мәліметтер

жоспарланған жоғары сәулеленуге

екі рет ұшырағанкоды



Тиімді доза, мЗв

Эквивалентті доза, мЗв.

Сыртқы сәулеленуден

Ішкі сәлеленуден

ағзаның немесе тіннің коды

дозасы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Ведомстволық статистикалық есеп беру


1. Қазақстан Республикасы халқының санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК-на 15 қаңтарға.

2. «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы жоғарғы ведомстволық мемлекеттік органына 30 қаңтарға ұсынады.


Техногенді көздерді қалыпты пайдалану жағдайларында ИСК-мен жұмыс жасайтын персоналдың жеке дозаларын есепке алу бойынша есеп
20 ____ есеп беру жылының _____________ жартыжылдығына


Облыс коды

Аудан коды

Ұйым коды

Қызмет түрінің коды

Ашық ИСК жұмыс жасайтын персонал саны

Жабық ИСК жұмыс жасайтын персонал саны

Мына жаста персонал алған тиімді доза, мЗв.

Ер

Әйел

Ер

Әйел

18-25 жас

25-35 жас

36-45 жас

46-55 жас

56-65 жас

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ескертпе: халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосына жіберілетін есепте 2, 3-бағандар бойынша жолдар толтырылмайды.

Статистикалық есеп беру


1. Қазақстан Республикасы халқының санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК-на 15 шілдеге және 15 қаңтарға.

2. «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы жоғарғы ведомстволық мемлекеттік органына 30 қаңтарға ұсынады.

Радиациялық апат немесе жоспарланған көтеріңкі сәулелену жағдайларында ИСК-мен жұмыс жасайтын персоналдың, сондай-ақ апаттық сәулеленуге ұшыраған халық арасындағы адамдардың жеке дозаларын есепке алу бойынша есеп

20 ____ есеп беру жылының _____________ жартыжылдығына




Облыс коды

Аудан коды

Ұйым коды

Қызмет түрінің коды

ИСК әсеріне екі рет ұшырағандардың коды

Ашық ИСК жұмыс жасайтын персонал саны

Жабық ИСК жұмыс жасайтын персонал саны

Мына жаста персонал алатын тиімді мөлшер, мЗв.

Ер

Әйел

Ер

Әйел

18-25 жас

25-35 жас

36-45 жас

46-55 жас

56-65 жас

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кәсіптік сәулеленудің дозасын есепке алу және есепке алу-есеп беру нысандарын толтыру тәртібі


«Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 23 сәуірдегі Заңына және нормативтерге сәйкес жеке сәулелену дозаларын бақылау және есепке алу бірыңғай мемлекеттік жүйе шеңберінде жүзеге асырылуы тиіс.

Персоналдың жинаған сәулелену дозасы туралы ақпарат ИСК-на пайдаланатын ұйымда, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелерінде жұмыс аяқталғаннан кейін 30 жыл бойы немесе жұмысшыға 75 жас толмағанға дейін сақталады.

Бұл мәліметтерді мыналар:

1) себебін дәлелдей отырып мемлекеттік органдар;

2) себебін дәлелдей отырып, ИСК-ны пайдаланумен жұмыс жүргізу құқығына лицензиясы бар заңды адамдар;

3) жеке сәулелену дозалары бойынша мәліметтері жиналатын және республикалық деректер қорында сақталатын адамдар ала алады.


1. Қолдану саласы
«Техногенді иондаушы сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайларында персонал ішіндегі адамдардың сәулелену дозалары туралы мәліметтер» № 1-ДОЗ нысаны және «Радиациялық апат немесе жоспарланған жоғары сәулеленуден персонал арасындағы адамдардың, сондай-ақ апаттық сәулеленуге ұшыраған халық арасындағы адамдардың сәулелену дозалары туралы мәліметтер» № 2-ДОЗ нысан.

Персоналдың жеке сәулелену дозаларын бақылау және есепке алу мына мақсатта жүргізіледі:

1) иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс жасау, медициналық рентгендік емшаралар жүргізу, сондай-ақ радиациялық фон себебінен алынған персоналдың жеке сәулелену дозасы туралы объективті ақпарат алу;

2) белгіленген шектерден жоғары сәулеленуге ұшырайтын адамдарды есепке алу;

3) ұйым персоналының сәулелену дозалары туралы объективті және нақты ақпарат алу мүмкіндігін қамтамасыз ету;

4) радиациялық фактордың персоналға әсерін бағалау;

5) персоналдың сәулелену деңгейлерін төмендету бойынша шаралар қабылдау;

Осы ұсынымның № 1-ДОЗ және № 2-ДОЗ нысандарын (бұлан әрі мәтін бойынша нысан) толтыру бойынша талаптары техногенді иондаушы сәулелену көздерімен (бұдан әрі - ИСК) жұмыс жасайтын, «А» тобы персоналы бар кез келген ведомстволық тиістіліктегі және меншік нысанындағы ұйымдарға бірыңғай болып табылады.

2. Жалпы ережелер
№ 1-ДОЗ және № 2-ДОЗ нысандарын:


    1. ведомстволық бағыныштылығына қарамастан ұйымдар және кәсіпорындар;

    2. еңбек үдерісінде персонал техногенді ИСК пайдаланатын және «А» тобы персоналы бар ұйымдар толтырады.

Ұйымның және кәсіпорынның радиациялық қауіпсіздігіне жауапты адамдар жартыжылдық және жылдық нысандарды толтырады және оны халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесіне ұсынады, олар болса, өз кезегінде алынған деректерді жинақтап, «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК-ға ұсынады, бұнда азаматтардың жеке сәулелену дозаларының республикалық деректер базасы құрылады.

Нысандар есепті жарты жылдықтан кейінгі айдың 10-нан кешіктірілмей, А4 үлгісіндегі ақ қағазда және электронды көшірмелер түрінде тапсырылады. Құжаттың екеуі де (түпнұсқа және электронды көшірме) толықтай бірдей болып ұсынылады.





  1. № 1 –ДОЗ нысанын толтыру тәртібі

№ 1-ДОЗ нысаны ИСК жұмыс жүргізетін және «А» тобы персоналы бар ұйымдар мен кәсіпорындар «А» тобы персоналының жеке сәулелену дозаларын өлшеу нәтижелері бойынша жартыжылдыққа және жылға толтырады.

«А» тобы персоналының ЖДБ мәліметтері болмағанда нысанның тиісті бағандарына есептеу әдісімен алынған дозалар енгізіледі.

Нысанды толтыратын ұйымдар және кәсіпорындар «А» тобы персоналының уақытша іссапарларға жіберілген адамдарды да есепке қосуға міндетті.

Нысанның бірінші бетіндегі тиісті позицияларында ешбір қысқартусыз ұйымның толық атауы, пошталық индексі бар толық пошталық мекен-жайы көрсетіледі.

Ұйымның толық атауынан кейін жақшада егер ресми қысқартылған атауы бар болса, сол атауы көрсетіледі.

«Пошталық мекен-жай» жолында есеп беретін ұйымның пошталық индексі, мекен-жайы көрсетіледі.

Нысанның бірінші бетіндегі тиісті бағандарға сыныптама бойынша ұйымның коды ретімен енгізіледі (ұйымның тұрақты кодтауын халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі құрастырады):



  1. есеп беретін ұйымның коды;

  2. 1-кесте бойынша есеп беретін ұйым өзінің қызметін жүзеге асыратын аумақтың коды;

  3. есеп беретін ұйым қызметі түрінің коды 2-кестеге сәйкес көрсетіледі;

  4. 1-бағанда – «А» тобы персоналы адамдарының реттік нөмірі көрсетіледі;

  5. 2-бағанада – қызметкердің тегі, аты және әкесінің аты толық көрсетіледі. Бағанға қызметкер аты-жөнінің бірінші әріптерін жазуға жол берілмейді;

  6. 3-бағанда – қызметкердің жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі көрсетіледі;

  7. 4-бағанда – қызметкердің туылған айы, күні, жылы жазылады. Ол туылған күніне, айына және жылына сәйкес келетін, нүктелермен бөлініп тұратын сандармен толтырылады.

Бұл ретте күні мен айы екі санмен қойылады (10-ға дейінгі санның алдына нөл қойылады), ал жылы толық төрт белгілі санмен көрсетіледі (мысалы: 02.11.1971);

  1. 5-бағанда – қызметкердің жынысы жазылады: «Е» - ер адам, «Ә» - әйел адам; 6-бағанда – қызметкердің мәртебесіне сәйкес осы әдістемелік ұсынымдарға 1-қосымшаның 3-кестесі бойынша анықталатын кодтар көрсетіледі;

  2. 7-бағанда – иондаушы сәуле (ИС) түріне сәйкес осы әдістемелік ұсынымдарға 1-қосымшаның 4-кестесі бойынша таңдалатын кодтар қойылады. Бұл ретте бірден алтыға дейінгі реттік нөмірі барлар иондаушы сәулеленудің әртүрлі түрлерімен сыртқы сәулеленуге жатады, ал жетінші – жұмыскерлердің ағзасына радионуклидтердің түсуі есебінен ішкі сәулеленуге жатады;

  3. 8 баған – есепті жылы (мЗв) жұмыскердің сыртқы сәулеленуінің жеке дозиметриясының ресми мәліметтері бойынша толтырылады;

  4. персоналдың сыртқы сәулеленуінің жылдық тиімді дозасы Гигиеналық нормативтерге сәйкес анықталады;

  5. 9-баған есепті жылы (мЗв) жұмыскердің ішкі сәулеленуінің жеке дозиметриясының ресми мәліметтері бойынша толтырылады. Персоналдың ішкі сәулеленуінің жылдық тиімді дозасын ашық күйдегі радиоактивті заттармен жұмыс істеу кезінде есепке алады және өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағының ауасындағы немесе жеке сынама алғыштарды пайдалана отырып тыныс алу аймағындағы радионуклидтердің көлемдік белсенділігін өлшеу, адамды сәулелеу есептегішінің көмегімен ағзадағы радионуклидтерді тікелей өлшеу және (немесе) бөлінділердің биосубстраттарын талдау нәтижелері бойынша анықтайды;

  6. персоналдың ішкі сәулеленуінің жылдық тиімді дозасы осы әдістемелік ұсынымның 2-қосымшасын пайдалана отырып анықталады; 10 бағанға ИСК әсеріне ұшыраған ағзаның немесе тіннің түріне сәйкес 3-қосымшаның 5-кестесі бойынша анықталатын кодтар қойылады. Бұл ретте доза шегі Гигиеналық нормативтерде белгіленген ағзалар (тіндер) үшін ғана мәліметтер енгізіледі:

11-бағанға персоналдың көз бұршағындағы, қолдың буыны мен табандарындағы, іштің төменгі бөлігіндегі (45 жасқа дейінгі әйелдер үшін) осы ағзалардың жеке дозиметриясы нәтижесінде алынған эквивалентті доза (мЗв) мәндері енгізіледі. Бұл мәліметтер тек жоғарыда аталған ағзалардағы эквивалентті дозаны бақылау қажет болатын және жүргізілетін жағдайларда ғана енгізіледі.

Егер сыртқы немесе ішкі сәулеленуді не ағзадағы (тіндегі) дозалар өлшенген шама қолданылатын өлшеу құралы үшін метрологиялық белгіленген ең аз өлшенетін мәннен аз болса, онда тиісті бағанға (8, 9, 11) «0» мәні қойылады. Бұл ретте 10-бағанға сызықша «-» енгізіледі.

Жоғарыда аталған сәулелену түрлерінің біреуі тіркелген болса, бірақ тиісті дозаның сандық мәні белгісіз болса, тиісті бағанға (8, 9, 11) доза шамасының орнына «-1» коды қойылады.
4. №2-ДОЗ нысанын толтыру тәртібі
№2-ДОЗ нысанына жоспарланатын жоғары сәулеленумен және радиациялық апат нәтижесіндегі сәулеленумен байланысты жеке дозалар енгізіледі.

Персоналдың рұқсат етілетін тиімді дозасынан (жылына 20 мЗв) асып кеткен жағдайда, ескертпеде себебі, жоғары доза қай кезеңде және кім, қандай жағдайларда (тегі, аты-жөні, жасы, тұратын жері) алғанын, ұйымның толық атауы (пошталық мекен-жайы), әсер ететін ИС түрі, жүргізілген іс-шаралар және тексеру бойынша ұсынымдар көрсетілуі қажет.

№2-ДОЗ нысанның 1-кестесіне персоналдың жоспарланатын жоғары сәулеленуімен немесе радиациялық апат нәтижесіндегі сәулеленуімен байланысты, сондай-ақ есепті жылы аумағында халықтың апаттық сәулеленуі орын алған халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің жеке дозалары енгізіледі.

Нысан жыл сайын персоналдың жоспарланатын жоғары сәулеленуінің және радиациялық апат жағдайындағы сәулеленудің, сондай-ақ есепті жылы апаттық сәулеленуге ұшыраған адамдардың жеке дозаларын өлшеу немесе есептеу нәтижелері бойынша толтырылады.

Халықтың апаттық сәулелену дозалары осы радиациялық апаттан кейінгі бірінші жылға қатысты нысанға енгізіледі. Кейінгі жылдарда өткен радиациялық апаттар есебінен халықтың сәулелену дозалары енгізілмейді.

Нысанды толтыратын ұйымдар және кәсіпорындар есеп беруге уақытша іссапарға келген адамдарды да енгізуге міндетті.

Апатты сәулеленуге ұшыраған адамдарды анықтауды және радиациялық апат болған кәсіпорын персоналының жеке сәулелену дозаларын бағалауды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері жүргізеді, апаттың себептерін тексеруді арнайы комиссия жүргізеді. Бұл жұмысқа апаттың көлеміне байланысты апаттың салдарларын жоятын тиісті министрліктер және ведомстволардың мекемелері (кәсіпорындары) да қатыса алады.

«Есеп беретін ұйым атауы» жолында ешбір қысқартуларсыз ұйымның толық атауы жазылады. Ұйымның толық атауынан кейін ұйымның ресми қысқартылған атауы болса, ол жақшаның ішіне жазылады.

«Пошталық мекен-жайы» жолында есеп беруші ұйымның пошталық индексі және толық пошталық мекен-жайы көрсетіледі.

Нысанның бірінші бетіндегі тиісті бағандарға ретімен ұйым кодтары сыныптамасымен енгізіледі:



  1. есеп беретін ұйым кодын, ұйымға тұрақты кодтауды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері құрастырады (түсіндіруді ескертпеде көрсету керек);

  2. есеп беретін ұйым өзінің қызметін жүзеге асыратын аумақтың коды 1-кесте бойынша белгіленген;

  3. есеп беретін ұйымның қызметінің коды 2-кестеде белгіленген;

1-бағанда «А» тобындағы персоналдың және халықтың реттік нөмірі көрсетіледі.

2-бағанда қызметкердің тегі, аты әкесінің аты толық жазылады. Бағанды қызметкердің аты-жөнінің бірінші әріптерімен толтыруға жол берілмейді.

3-бағанда жеке басын куәландыратын құжаттың нөмірі жазылады.

4-бағанда қызметкердің туылған күні көрсетіледі. Ол нүкте арқылы бөлінген туылған күніне, айына және жылына сәйкес келетін сандармен толтырылады. Бұл ретте күні және айы екі санмен (10-ға дейінгі санның алдына нөл қойылады), ал жылы төрт мәнді санмен толық жазылады (мысалы: 02.11.1971).

5-бағанда қызметкердің жынысы жазылады: «Е» - ер адам, «Ә» - әйел адам.

6-бағанда қызметкердің мәртебесіне сәйкес 3-кесте бойынша анықталатын кодтар көрсетіледі.

7-бағанда иондаушы сәуле (ИС) түріне сәйкес 4-кесте бойынша таңдалатын кодтар енгізіледі. Бұл ретте 1-ден 6-шы реттік нөмірге дейінгілер иондаушы сәулеленудің әр түрлерімен сыртқы сәулеленуге қатысты, жетіншісі – жұмыскерлердің азғасына радионуклидтердің түсуі есебінен ішкі сәулеленуге қатысты.

8-баған есепті жылы (мЗв) жұмыскердің сыртқы сәулеленуінің жеке дозиметриясы ресми мәліметтері бойынша толтырылады.

9-баған есепті жылы (мЗв) жұмыскердің ішкі сәулеленуінің жеке дозиметриясының ресми мәліметтері бойынша толтырылады. Персоналдың ішкі сәулеленуінің жылдық тиімді дозасын ашық күйдегі радиоактивті заттармен жұмыс істеу кезінде есепке алады және өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағының ауасындағы немесе жеке сынама алғыштарды пайдалан отырып тыныс алу аймағындағы радионуклидтердің көлемдік белсенділігін өлшеу, адамды сәулелеу есептегішінің көмегімен ағзадағы радионуклидтерді тікелей өлшеу және (немесе) бөлінділердің биосубстраттарын талдау нәтижелері бойынша анықтайды.

10 бағанға ИСК әсеріне ұшыраған ағзаның немесе тіннің түріне сәйкес 5-кесте бойынша анықталатын кодтар қойылады. Бұл ретте доза шегі Гигиеналық нормативтерде белгіленген ағзалар (тіндер) үшін ғана мәліметтер енгізіледі:

11-бағанға персоналдың көз бұршағындағы, терідегі, қолдың буыны мен табандарындағы, іштің төменгі бөлігіндегі (45 жасқа дейінгі әйелдер үшін) осы ағзалардың жеке дозиметриясы нәтижесінде алынған эквивалентті доза (мЗв) мәндері енгізіледі.

Бұл мәліметтер тек жоғарыда аталған ағзалардағы эквивалентті дозаны бақылау қажет болатын және жүргізілетін жағдайларда ғана енгізіледі.

Эквивалентті дозалар Қазақстан Республикасының аумағында қолданылатын арнайы әдістемелік құжаттарға сәйкес анықталуы тиіс органдар (тіндер) үшін ғана анықталады.

12 бағанға 6-кесте бойынша үш позициядан тұратын код енгізіледі;

Нысанға есепті жылы екі рет жоспарланатын жоғары сәулеленуге ұшыраған «А» тобындағы персоналға жататын адам үшін жылдық жеке дозаның мәні енгізіледі. Ол үшін бұл бағанға «1П2» коды қойылады.

5. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің персоналдың дозаларын есепке алу нысанын толтыру тәртібі.

Ұйым персоналының дозаларын есепке алу жөнінде деректер алған халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі мәліметтерді жинақтайды және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК-ға тапсырады.

Нысанның бірінші бетіндегі тиісті позицияларында ешбір қысқартусыз ұйымның толық атауы, толық пошталық индексі бар пошталық мекен-жайы көрсетіледі. Егер ресми қысқартылған атауы бар болса, ұйымның толық атауынан кейін жақша ішінде ол көрсетіледі.

Кестенің тиісті торларына мыналар енгізіледі:


  1. бірінші бағанға 1-кесте бойынша облыс кодтары;

  2. екінші бағанға ИСК қолданатын ұйымдардың орналасқан аудандары (түсіндірілуін ескертпеде көрсету керек);

  3. үшінші бағанға ИСК қолданатын ұйымның коды (түсіндірілуін ескертпеде көрсету керек);

  4. төртінші бағанға 2-кесте бойынша ұйым қызметі түрінің коды;

  5. бесінші және алтыншы бағандарға ашық ИСК-мен жұмыс істейтін персоналдың жалпы саны;

  6. жетінші және сегізінші бағандарға жабық ИСК-мен жұмыс істейтін персоналдың жалпы саны;

  7. тоғызыншы бағаннан бастап он үшінші бағанға дейін - персоналдың жас бойынша ең төмен және ең жоғары ауқымдағы алған тиімді дозасы енгізіледі, мЗв-пен.

1-кесте
Қазақстан Республикасының ЖДБ-мен қамтылған облыстарының кодтары






Облыс атаулары

коды

1

2

3

1

Ақмола облысы

С 001

2

Ақтөбе облысы

D 002

3

Атырау облысы

E 003

4

Алматы облысы

B 004

5

Шығыс Қазақстан облысы

F 005

6

Жамбыл облысы

H 006

7

Батыс Қазақстан облысы

L 007

8

Қарағанды облысы

M 008

9

Қостанай облысы

P 009

10

Қызылорда облысы

N 010

11

Маңғыстау облысы

R 011

12

Павлодар облысы

S 012

13

Солтүстік Қазақстан облысы

T 013

14

Оңтүстік Қазақстан облысы

X 014

15

Алматы қ.

A 015

16

Астана қ.

Z 016

2-кесте


Техногенді ИСК-мен жұмыс жасайтын және «А» тобының персоналы бар ұйымдар қызметі түрлерінің кодтары


р/с



Ұйым атауы

коды

1

2

3

1

Медициналық мекемелер, оның ішінде медициналық бейіндегі ҒЗИ

М 01

2

Өнеркәсіптік кәсіпорындар, оның ішінде ИИ қолданатын жабдықты жөндеуді, баптауды, мөлшерлеуді орындайтын ұйымдар

P 02

3

Ғылыми-зерттеу институттары, оның ішінде медициналық бейіндегілерден басқа жоғары оқу орындары

S 03

4

Өзге ұйымдар

Y 04

3-кесте
ИСК бар қызметкер мәртебесінің коды






Қызметкердің мәртебесі

Код

1

2

3

1

Есепті жыл бойы жұмыс істеді

001

2

Есепті жылы іссапарға жіберілді*

002

3

Есепті жылы жұмыстан шықты**

003

4

Есепті жылы зейнеткерлікке шықты

004

5

Есепті жылы қайтыс болды

005

* көрсетілген мәртебесі бар қызметкер үшін дозалар іссапар уақытына көрсетіледі.

* көрсетілген мәртебесі бар қызметкер үшін дозалар жыл басынан жұмыстан шыққан күнге дейін көрсетіледі.
4-кесте

Ұйымдар өз қызметінде қолданатын ИСК кодтары




р/с



Әсер ететін ИС түрі

коды

1

2

3

1

Рентгендік

R 101

2

Альфа

A 102

3

Бета

B 103

4

Гамма

G 104

5

Нейтрондық

N 105

6

Радионуклид

I 106

7

Басқалары

X 107

5-кесте
ИСК әсеріне ұшыраған ағзалар мен тіндердің кодтары






ИСК әсеріне ұшырағанағзалар мен тіндердің түрі


Код

1

2

3

1

Жыныс бездері

01

2

Қызыл сүйек кемігі

02

3

Тоқ ішек

03

4

Өкпе

04

5

Асқазан

05

6

Қуық

06

7

Емшек бездері

07

8

Бауыр

08

9

Өңеш

09

10

Қалқанша безі

010

11

Көзбұршақ

011

12

Тері

012

13

Буындар мен табандар

013

14

Сүйектердің үстіңгі беттері

014

15

Басқалары

015

16

Іштің төменгі бөлігі *

016

* - 45 жасқа дейінгі әйелдер үшін ғана белгіленеді.


6-кесте
ИСК әсеріне ұшыраған адамдар кодтары


Код позициясының нөмірі

Коды

Мәні

1

2

3

1

1

«А» тобындағы персонал

2

«Б» тобындағы персонал

3

Персоналға жатпайтын жұмыскерлер

4

Апатты сәулеленуге ұшыраған басқа да халық

2

А

Апатты сәулелену

П

Жоспарланатын көтеріңкі сәулелену

3

1-ден басталатын нөмірлер

Есепті жылы осы адамның жоспарланатын жоғары немесе апатты сәулелену жағдайларының саны

«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар санитариялық қағидаларына

11-қосымша
Ұйымның (кәсіпорынның) радиациялық-гигиеналық паспортының

үлгілік нысаны


Иондаушы сәулелену көзін пайдаланатын ұйымның (кәсіпорынның) радиациялық-гигиеналық паспорты __________ жылғы жағдай бойынша

(Қазақстан Республикасының субъектісі әкімшілігі 20 қаңтарға дейін ұсынады)


Ұйымның (кәсіпорынның) атауы ___________________________________________________

Ведомстволық тиесілігі ___________________________________________________________

Ұйымның (кәсіпорынның) мекен-жайы ______________________________________________

Әкімшілік телефоны ____________________________________ факсы ________________

Ұйымның (кәсіпорынның) Жарғысын тіркеу күні, нөмірі және орны_____________________ ________________________________________________________________________________

Иондаушы сәулелену көздері бар бөлімшелердің атауы________________________________ ________________________________________________________________________________

Иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу құқығына лицензия беру күні және нөмірі

________________________________________________________________________________

ИСК информациялық карта беру күні және тіркеу нөмірі

________________________________________________________________________________

1. Ұйымда (кәсіпорында) иондаушы сәулелену көздерін (бұдан әрі мәтін бойынша ИСК) пайдаланатын жұмыстың сипаты

1.1. ИСК-мен рұқсат етілген жұмыс түрі (ашық, жабық, генерациялайтын, ядролық қондырғыларды пайдалану) _____________________________________________________________________

және типі (үдеткіш, радиоизотопты аспаптар және т.б. және т.с.с.)

________________________________________________________________________________

1.2. ИСК-мен жұмыс бойынша ұйым (кәсіпорын) қызметінің негізгі бағыты ________________________________________________________________________________

1.3. Жұмыс сыныбы ______________________________________________________________

2. Қоршаған ортаны радиоактивті ластанудың әлеуетті көзі ретінде ұйымның (кәсіпорынның) сипаттамасы

2.1. Радионуклидтердің рұқсат етілген шекті шығарындыларынан жоғарылауы ____________

________________________________________________________________________________

2.2. Радионуклидтердің рұқсат етілген шекті төгінділерінен жоғарылауы_________________

________________________________________________________________________________

2.3. Санитариялық-қорғаныш аймағы шекарасындағы сыртқы сәулеленудің эквивалентті дозасының орташа жылдық қуаты____________________________________________ мкЗв/ч

2.4. Санитариялық-қорғаныш аймағында ауадағы, ашық су объектілері суындағы радионуклидтердің орташа жылдық көлемді (үлестік) белсенділігі (халық үшін рұқсат етілген көлемді белсенділік бірліктермен – бұдан әрі мәтін бойынша РКБ халық, халық үшін рұқсат етілген меншікті белсенділік бірліктермен – бұдан әрі мәтін бойынша РМБ халық)

_______________________________________________________________________________

2.5. Тізім бойынша байқау аймағының қоршаған орта объектілерінде радионуклидтердің орташа жылдық үлестік (көлемді) белсенділігі, бақылау регламентіне сәйкес (ауа, су, тамақ өнімдері үшін РКБ халық және РМБ халық бірліктермен) ________________________________________________________________________________

3. Ұйым (кәсіпорын) қызметі есебінен азаматтардың сәулелену дозалары

3.1. Персоналдың жылдық сәулелену дозалары:

- техногенді көздермен жұмыс істейтін адамдар (бұдан әрі мәтін бойынша – «А» тобы)

- техногенді көздердің әсер ету саласындағы жұмыс жағдайлары бойынша болатын адамдар (бұдан әрі мәтін бойынша – «Б» тобы)






«А» тобы бойынша

«Б» тобы бойынша

Орташа жеке жылдық тиімді доза, мЗв







Жылдық тиімді ұжымдық доза, адам-Зв







Персонал үшін негізгі дозалық шектерден асатын адамдар саны:






3.2. Байқау аймағында тұратын халық саны: __________________________________________

3.3. Байқау аймағында тұратын халықтың ұйым (кәсіпорын) қызметі есебінен жылдық сәулелену дозалары:

- Орташа жеке жылдық тиімді доза, мЗв _____________________________________________

- Жылдық тиімді ұжымдық доза, адам -Зв ____________________________________________

- Халық үшін негізгі дозалық шектерден асатын адамдар саны

3.3.(*) Халықтың медициналық жылдық сәулелену дозалары (тек медицина ұйымдары толтырады)






Жылына өтетін емшараның саны

1 емшараға (мЗв) орташа тиімді доза

Ұжымдық доза, адам.- Зв/ жылына

Рентгенографиялық










Рентгеноскопиялық










Радионуклидтік









4. Радиациялық қауіптілікті және нормаларды, қағидаларды және гигиеналық нормативтерді орындауды қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралардың тиімділігін бағалау _________________

________________________________________________________________________________

5. Радиациялық апаттар, оқиғалар __________________________________________________

6. Радиациялық апаттарды, оқиғаларды және олардың салдарларын жою бойынша іс-шаралар жоспарының, құралдардың және күштің бар болуы ____________________________________

________________________________________________________________________________

Радиациялық-гигиеналық қорытындыны толтыратын және ұйымдағы (кәсіпорындағы) радиациялық қауіпсіздікке жауапты адамның қолы және лауазымы ________________________________________________________________________________

(лауазымы)

_________________________ ______________________ ______________________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы) (күні)

7. Есепті жылы ұйым (кәсіпорын) әкімшілігінің бағалауы бойынша қалыпты пайдалану үшін радиациялық көрсеткіштің жоғарылау параметрлері

________________________________________________________________________________

Ұйымның (кәсіпорынның) басшысының қолы және күні :

_________________________ _____________________ ______________________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы) (күні)

8. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының қорытындысы, стохастикалық әсерлердің пайда болуының жеке және ұжымдық тәуекелдерін бағалау

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Аумақтың (облыстың, қаланың, ауданның) Бас мемлекеттік санитариялық дәрігері

_________________________ _____________________ ___________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы ) (күні)


Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысымен ұйымның (кәсіпорынның) басшысы танысты:

_________________________ _____________________ ___________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы ) (күні)

Аумақтың радиациялық-гигиеналық паспортының

үлгілік нысаны

Аумақтың радиациялық-гигиеналық қорытындысы

________жылғы жағдай бойынша

Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық бірлігі атауы

________________________________________________________________________________

Тұрғындардың саны ______________________________________________________________

Қазақстан Республикасының субъектісі аумағының алаңы __________________________ км2

Әкімшілік телефоны ______________________________________ факсы _________________

1. Иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын объектілер тізбесі

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

2. Иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын объектілердің жалпы сипаттамасы

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

3. Қоршаған ортаның радиоактивті ластану сипаттамасы:

3.1. Топырақтың ластану тығыздығы

Цезий-137

Ең аз ________________ орташа _________________ ең жоғ. ______________


Стронций-90

Ең аз ________________ орташа _________________ ең жоғ. ______________


Плутоний-239 және т.б.

Ең аз ________________ орташа _________________ ең жоғ. ______________


3.2. Атмосфералық ауадағы радиоактивті заттардың көлемді белсенділігі

________________________________________________________________________________

3.3. Ашық су қоймалары суындағы радиоактивті заттардың үлестік белсенділігі

________________________________________________________________________________

3.4. Ауыз сумен жабдықтау көздері суындағы радиоактивті заттардың үлестік белсенділігі

________________________________________________________________________________

3.5. Жергілікті өндірістің тағамдық өнімдеріндегі радиоактивті заттардың үлестік белсенділігі

________________________________________________________________________________

3.6. Жергілікті шикізаттан алынған құрылыс материалдарындағы радиоактивті заттардың үлестік тиімді белсенділігі

_______________________________________________________________________________

4. Аумақта радиациялық ауытқулар мен ластанудың бар болуы

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

5. Медициналық емшара кезіндегі тұрғындардың сәулелену құрылымы





Жылына өтетін емшараның саны

1 емшараға (мЗв) орташа тиімді доза

Ұжымдық доза, адам.- Зв/ жылына

Рентгенографиялық










Рентгеноскопиялық










Радионуклидті









6. Тұрғындардың, оның ішінде техногенді көздермен жұмыс істейтін адамдардың - персоналдың (бұдан әрі мәтін бойынша «А» тобы) және техногенді көздердің әсері аясында жұмыс жағдайлары бойынша болатын адамдардың (бұдан әрі мәтін бойынша «Б» тобы) сәулелену дозасын талдау.

6.1. Персоналдың жылдық сәулелену дозалары:





«А» тобы бойынша

«Б» тобы бойынша

Орташа жеке жылдық тиімді доза, мЗв







Жылдық тиімді ұжымдық доза, адам.-Зв







Персоналға арналған негізгі дозалық шектен асатын адамдар саны:






6.2. Байқау аймағында тұратын халық саны: __________________________________________

1) орташа жеке жылдық тиімді доза, мЗв ____________________________________________

2) жылдық тиімді ұжымдық доза, адам.-Зв ___________________________________________

3) халық үшін негізгі дозалық шектен асатын адамдар саны: ___________________________

6.3. Халықтың жылдық тиімді ұжымдық дозасының құрылымы (адам.-Зв) :

1) иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын кәсіпорын қызметінен ________________________________________________________________________________

2) жаһандық жауын-шашыннан_____________________________________________________

3) табиғи көздерден__________________________ ____________________________________

4) медициналық зерттеулерден_________________ ____________________________________

5) радиациялық апаттар мен оқиғалардан_________ ___________________________________

7. Радиациялық апаттар мен оқиғалардың саны _______________________________________

8. Сәулелік патология жағдайының бар болуы (жылына ауру саны) ______________________

9. Жылына радиациялық қауіпсіздік саласындағы радиациялық қауіпсіздікті және нормаларды, ережелерді және гигиеналық нормативтерді орындауды қамтамасыз ету бойынша іс-шараларды талдау

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

10. Радиациялық апаттарды және оқиғаларды жою үшін Қазақстан Республикасының субъектісі аумағының әкімшілігінде тиісті құрылымның, құралдар мен күштің бар болуы

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Аумақтың (облыстың, қаланың, ауданның) радиациялық-гигиеналық паспортын толтыратын адамның қолы және лауазымы

________________________________________________________________________________

(лауазымы)

_________________________ _____________________ _______________________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы ) (күні)

11. Қазақстан Республикасының субъектісі аумағы әкімшілігінің есепті жылы аумақтағы радиациялық жағдайды бағалауы

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Қазақстан Республикасының субъектісі аумағы әкімшілігінің басшысы

_________________________ _____________________ ________________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы) (күні)

12. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысы, стохастикалық әсерлердің пайда болуының жеке және ұжымдық тәуекелін бағалау

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________

Бас мемлекеттік санитариялық дәрігер

_________________________ _______________________ _____________________________

(Тегі, Аты, Әкесінің аты) (қолы) (күні)


Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысымен таныстым (Қазақстан Республикасының субъектісі аумағының әкімшілігі басшысының лауазымы, _________________________ _____________________ ___________________

(Тегі, А.Ә.) (қолы ) (күні)

Ұйымның

радиациялық-гигиеналық паспортын толтыру бойынша нұсқаулық





  1. Ұйымның радиациялық-гигиеналық паспорты жыл сайын есепті кезеңнен кейінгі ағымдағы жылғы 20 қаңтардан кешіктірмей тапсырылады.

  2. «Ұйымның атауы», «Ведомстволық құрамы», «Ұйымның мекен-жайы» бағандарын толтырған кезде барлық мәліметтерді ұйымның жарғысы бойынша ресми қабылданған қысқартуларды (жақшаның ішінде) көрсете отырып толық енгізген жөн.

  3. «Иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу құқығына лицензияның берілген күні мен номері» бағаны қолданыстағы лицензия бойынша толтырылады.

14-қосымшадағы «санитариялық паспорт» сөзін «ақпараттық карта» сөзіне ауыстырылатыны көзделгенін ескере отырып, тиісті бағанда ақпараттық картаның берілген күні мен тіркелу номері жазылады.



  1. Ұйымда (кәсіпорында) иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын жұмыстардың сипаттамасы

4. 1.1. тармақта осы ұйымға рұқсат етілген (жақшада көрсетілген) иондаушы сәулелену көздерімен атқарылатын жұмыстың түрлері, қолданылатын қондырғылар мен басқа да ИСК-нің түрлері мен саны көрсетіледі.

5. 1.2. тармақта ИСК-ні және басқа да радиоактивті заттарды пайдалануға қатысты ұйым қызметінің негізгі бағыттары көрсетіледі. Тармақ қызметтің түріне рұқсат етілген мемлекеттік лицензияға сәйкес толтырылады.

Кәсіпорынның радиоактивті қалдықтарды өңдеу және көму бойынша радиациялық-гигиеналық паспортында есеп беру жылындағы және кәсіпорынның жұмысындағы барлық кезеңдегі жоғары-, орташа- және төменактивті қалдықтары бөлек көрсетілген қалдықтардың жиынтық активтігі, сонымен қатар қалдықтардың әрбір түріндегі жеке радионуклидтердің жиынтық активтігі қосымша көрсетіледі.

6. 1.3. тармақта ақпараттық картада көрсетілген ашық түрдегі радиоактивті заттармен жұмыс топтары және әр топта радиоактивті заттармен жұмыс істейтін персоналдың саны көрсетіледі.

2. Қоршаған ортаны радиоактивті ластаудың әлеуетті көзі ретіндегі ұйымның (кәсіпорынның) сипаттамасы

7. Тараудың тармақтарын жұмыс істеу кезінде қоршаған ортаға газды немесе аэрозолды шығарындылар және сұйық радиактивті заттар түзілетін (немесе түзілуі мүмкін) ұйымдар толтырады.

8. 2.1. және 2.2. тармақтары шекті рұқсат етілген шығарындылар белгіленген (бұдан әрі - ШРШ) ұйымдар толтырады.

9. 2.1. тармақта ұйымның қызметіне қатысты өкілетті органмен келісілген жоба құжаттарына сәйкес осы ұйымға бекітілген әрбір радионуклидке арналған ШРШ мөлшерінің негізгі газдық және аэрозолдық радионуклидтердің жылдық шығарындыларының қатынасы көрсетіледі. Радионуклидтердің жылдық газды аэрозолдық шығарындыларының мөлшері шығарындыдағы радиациялық технологиялық қадағалау мәліметтері бойынша айқындалады. Мониторингті ұйымның өзі немесе келісімді түрде акредиттелген зертхана жүргізеді.

10. Ұйымның сұйық радиоактивті шығарындыларының сипаттамасы бойынша 2.2. тармақ 2.1. тармақта сияқты толтырылады.

11. 2.3 - 2.5 – тармақтарды санитариялық қорғаныш аймақтары мен бақылау аймағы белгіленген ұйымдар толтырады.

12. 2.3. тармақта жоба құжаттарында белгіленген бақылау регламенті бойынша және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесімен келісілген өлшеудің мәліметтері бойынша мЗв/сағ. санитариялық-қорғаныш аймағында осы аймақтың шегіндегі әртүрлі нүктеде жүргізілген барлық көздердің сыртқы сәулеленудегі эквиваленттік дозасының жылдық орташа қуаттылығы көрсетіледі.

13. Санитариялық-қорғаныш аймағындағы ауадағы, ашық су айдындарындағы судағы радионуклидтердің орташа жылдық көлемді (үлестік) активтігі ұйымда белгіленген және бақылау регламентінің аумақтық қадағалау органдарының келісімі бойынша жүргізілген сәйкес өлшеулердің орташа жылдық мәліметтері негізінде айқындалады.

14. 2.4. тармаққа абсолюттік мәндер және халыққа арналған рұқсат етілген активтілік көлемінен (бұдан әрі – РАК (хал.), халыққа арналған рұқсат етілген үлестік активтіліктен (бұдан әрі – РМА (хал.) алынған қатынас (жақшада) енгізіледі.

15. 2.5. тармаққа бақылау аймағындағы қоршаған орта обьектілеріндегі 2.4 тармақ сияқты айқындалатын радионуклидтердің орташа жылдық үлестік (көлемді) белсенділігі енгізіледі.

16. Тармақтарды толтыру кезінде белгіленген тәртіппен радиациялық қауіпсіздік ұйымдары және басқа да аккредиттелген зертханалар орындаған өлшеу мәліметтері енгізіледі.





  1. . Ұйымның (кәсіпорынның) қызметі есебінен адамдардың сәулелену дозасы

17. Тармақта персоналдың және халықтың (оның ішінде медициналық ұйымдардағы пациенттердің) сәулелену дозасын сипаттайтын көлем көрсетіледі. Олар ұйымда Гигиеналық нормативтердің талаптарына сәйкес жүргізілген радиациялық бақылау мәліметтерін талдау негізінде құрылады.

18. 3.1. тармаққа белгіленген дозаның шегінен асып кеткені анықталған адамдардың саны бағанға енгізіледі. Осы адамдардың саны «А» тобындағы персонал және «Б» тобындағы персонал үшін сәулеленудің жеке дозасы бойынша ақпараттық анализдің негізінде анықталады. Бұл ретте талданатын жеке дозалар сыртқы және ішкі сәулеленудің жеке тиімді дозаларының сомасына сәйкес келеді.

19. 3.2. тармаққа бақылау аймағында тұрғылықты тұратын (аумақ әкімшілігінің мәліметі бойынша) халықтың саны енгізіледі.

20. 3.3. тармаққа орта жеке және ұжымдық жылдық тиімді дозалардың мәндері енгізіледі. Осы мағыналар қоршаған орта обьектілеріндегі радионуклидтерге жүргізілген мониторинг нәтижелері бойынша және ауадағы дозаның қуатын өлшеу және/немесе есептік үлгінің көмегімен анықталады. Есептік үлгілер қоршаған орта мониторинг мәліметтерінің жетіспеушілігі және/немесе радиоактивті ластануға қолданылатын аппаратураның сезімталдығынан төмен деңгейде болғанда ұйым қызметінен халықтың дозасын есептеу үшін қолданылады. Үлгілер бойынша есептеу үшін ұйым қызметі кезінде есеп беру жылы радионуклидтердің шығарындылары мен төгінділері туралы мәлімет қолданылады.

Бақылау аймағында халықтың сәулелену дозасын бағалау кезінде есеп беру жылындағы табиғи және басқа да техногендік көздердің дозаға үлесі анықталады. Бұл үлес есеп беру кезеңіндегі радиоактивті шығарындылардың көлемі бойынша, немесе бақылау аймақтарындағы және іргелес аудандардағы алдыңғы жылдарда жүргізілген өлшеу мәліметтерін талдау немесе қоршаған ортаның ластануының радионуклидтік құрамын талдау арқылы айқындалады.

21. Рентгенді радиологиялық диагностикалық зерттеу жүргізетін медициналық мекемелер паспорттың 3.3. бағанына жүргізілген флюорографиялық, рентгенографиялық, рентгеноскопиялық және радионуклидтік зерттеулердің саны туралы мәліметтерді енгізеді.

4. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және радиациялық қауіпсіздік саласындағы нормаларды, қағидалар мен гигиеналық нормативтерді орындау жөніндегі

іс-шаралардың тиімділігін бағалау
22. Тармақта радиациялық қауіпсіздік саласындағы санитариялық қағидалар мен гигиеналық нормативтерді орындау, сәулеленудің жеке және ұжымдық дозасын төмендету, белгіленген негізгі дозалар шегі мен бақылау деңгейінің жоғарылау деңгейінің алдын алу, радиоактивті шығарындылар деңгейін төмендету, радиациялық апаттар мен апатты және басқа жағдайлар бойынша жүргізілген іс-шаралардың тиімділігіне баға беріледі. Іс-шаралардың тиімділігін бағалау кейінгі 2-3 жылдағы радиациялық қауіпсіздіктің сандық көрсеткіштерінің динамикасын талдауға негізделеді.
5. Радиациялық апаттар, оқиғалар
23. Тармақта есептік жылда орын алған апаттық жағдайлар мен радиациялық апаттардың саны көрсетіледі. Апаттық оқиғаларға адамдарды жоспарланбаған сәулеленуге алып келетін немесе белгіленген нормативтен асып кеткен сәулеленуді басқару мүмкіндігі жоғалған барлық жағдай кіреді. Ядролық энергетикалық қондырғылардағы оқиғалар мен апаттар кезінде халықаралық INES шкаласына сәйкес олардың деңгейлері көрсетіледі.
6. Радиациялық апаттарды, оқиғаларды және олардың салдарларын жою бойынша іс-шаралар жоспарларының, құралдар мен күштердің болуы
24. Тармақта ұйымдағы радиациялық апаттардың зардаптарын жою іс-шаралары жоспарының болуы, олардың мемлекеттік бақылау органдарымен келісілген күні және әкімшіліктің бекіткен күні көрсетіледі. Одан әрі ұйымдағы жеке қорғаныш құралдарының, дезактивті ерітінділердің, апатты дозиметрлер мен радиациялық апат туындай қалған жағдайға алғашқы медициналық көмек құралдарының болуы туралы мәлімет келтіріледі және бар; бар, бірақ саны жеткіліксіз; жоқ - деген жазба жасалады.
7. Есеп беру жылындағы ұйымның (кәсіпорынның) қалыпты пайдалануға арналған радиациялық көрсеткіштерін жоғарылауын бағалау параметрлер

25. Тармақта қалыпты пайдалануға арналып бекітілген радиациялық көрсеткіштердің анықталған параметрлері, дозаның негізгі шектері, персоналға арналған бақылау деңгейі, квоталар және бақылау аймағында тұратын халыққа арналған бақылау деңгейлері ғана көрсетіледі.


8. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысы, стохастикалық әсердің жеке және ұжымдық туындау тәуекелін бағалау
26. Тармақта ұйымдағы персоналдың және бақылау аймағында тұратын халықтың радиациялық қауіпсіздік жағдайы туралы ұсынған мәліметтердің жеткіліктігін бағалаумен халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысы көрсетіледі. Гигиеналық нормативтердің талаптарына сәйкес осы санаттағы адамдарда стохастикалық әсерлердің жеке және ұжымдық туындау тәуекеліне баға беріледі. Персонал үшін стохастикалық зардаптар 5,6 x 10-2-ге тең, ал тұрғындар үшін 1 3в адамға 7,3 x 10-2 жағдай қабылданады. Ұжымдық тәуекелдің көлемін алу үшін персоналдың ұжымдық дозасы мен халықтың дозасы тәуекел коэффициентінің мәндеріне сәйкес көбейтіледі. Жеке тәуекелді анықтау үшін жеке орта жылдық тиімді доза осы тәуекелдің мәндеріне көбейтіледі де, 1000-ға бөлінеді (ауысу коэффициенті мЗв-дан Зв-ға).

Ұйымдағы радиациялық қауіпсіздік үш баллдық шкалада бағаланады:

- жақсы – объект толықтай қатынастағы нормативтік актілердің талаптарына сәйкес келеді;

- қанағаттанарлық – персоналды және халықты қайта сәулеленуге, қоршаған ортаны нормативтен тыс ластануға алып келмеген, регламенттің елеусіз өзгеруі байқалған;

- қанағаттанарлықсыз – радиациялық қауіпсіздік бойынша нормативтік актілердің елеулі бұзылуы байқалған.

Қажеттілігіне қарай радиациялық қауіпсіздік деңгейінің жоғарылауы бойынша халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы негізгі ұсыныстар құралады және оларды іске асыру мерзімі белгіленеді.


Аумақтың радиациялық-гигиеналық паспортын толтыру

нұсқаулығы




  1. Аумақтың радиациялық-гигиеналық паспорты (бұдан әрі - Паспорт) Қазақстан Республикасы субьектілерінің аумағында дайындалады және жүргізіледі және оны халықтың радиациялық қауіпсіздігі жағдайына жауапты адам толтырады. Паспортқа аумақтың әкімшілік басшысы немесе оның орынбасары қол қояды.

  2. Егер Қазақстан Республикасындағы жеке аудандардағы, елді мекендердегі сәулеленудің орташа тиімді дозасының көлемі 3 еседен артық жоғарыласа, онда халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның ведомствосымен келісілген аумақтың әкімшілігінің шешімі бойынша, облыстың немесе қаланың барлық аумағының Паспортынан басқа, осы ауданға да (елді мекенге) Паспорт толтырылады.

  3. Паспортты толтыру кезінде мыналарды пайдаланады:

1) ұйым Паспортының жалпылама мәліметтері;

2) радиациялық жағдайға бақылау жүргізетін аумақтық қызметтерден алынған аумақ халықының радиациялық қауіпсіздігінің жағдайы туралы ақпарат;

3) гидрометеорологиялық орталық филиалының мәліметтері;

4) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының мәліметтері;

5) басқа аккредиттелген радиациялық бақылау зертханаларының өлшеу нәтижелері.


  1. Паспорт аумақтық әкімшіліктің лауазымды адам қол қойған үш данада толтырылып, қорытынды алу үшін келесі жылғы 1 наурыздан кешіктірмей халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның ведомствосына жіберіледі.

Есептік жылдан кейінгі келесі жылдың 30 наурызынан кешіктірілмей халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның ведомствосының қорытындысымен субьектінің әкімшілік басшысына танысу үшін жіберіледі. Әкімшілік басшысының немесе оның орынбасарының қолы мөрмен бекітіледі. Ресімделген Паспорттың бір данасын аумақтың әкімшілігі халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның ведомствосына жібереді, бір-бір данадан субьектінің әкімшілігінде және Паспорттау жүргізуге жауапты ұйымда қалады.

  1. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері Паспорттағы мәліметтерге талдау және қорыту жүргізеді, және есептегі мерзімде радиациялық қауіпсіздіктің жағдайы туралы «Санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығы» РМҚК-ға ағымдағы жылдың 10 сәуіріне дейін біріккен ақпаратты жібереді.

1. Иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын обьектілер тізімі




  1. Паспорттың 1-тармағында ИСК-ны және басқа да радиоактивті заттарды пайдалану арқылы жұмыстар атқарып жатқан ұйымдар туралы мәліметтер бар. Бұл ретте ұйымдар иондаушы сәулелену көздерін пайдалану түрлері бойынша топтарға бөлінеді: атом энергетикасы, өндірістік және зерттеу ядролық реакторлар, үдеткіштер, қуатты радиоизотопты қондырғылар, дефектоскопия, геологиялық бақылау, медициналық рентгенология, медициналық радиология, ғылыми зерттеулер, оқыту және басқалар. Қызметтің әрбір түрінен кейін атом энергиясы саласындағы өкілетті органдардың есептік мәліметтері бойынша қызметтің осы түріне жататын ұйымдардың саны көрсетіледі.




  1. Иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын обьектілердің жалпы сипаттамасы




  1. 2-тармақта обьектілерге сипаттама сала бойынша (өнеркәсіптік, медициналық, ғылыми және оқыту, басқалар) және «А» және «Б» тобындағы персоналдардың саны бойынша беріледі. Радиациялық қауіпсіздік қанағаттанарлықсыз бағаланған обьектілердің саны мен тізімі көрсетіледі. Бұл тармақ аумақта орналасқан ұйымдар Паспорттарының жалпылама мәліметтері бойынша толтырылады.

3. Қоршаған ортаның радиоактивті ластану сипаттамасы




  1. 3.1 тармақта топырақтың радиоактивті ластану тығыздығы туралы мәліметтер Қазақстан Республикасының гидрометеорологиялық орталығының арнайы мәліметтері негізінде енгізіледі. Іріктеп бақылау түрінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі жүргізген топырақтың ластану тығыздығын жедел талдау мәліметтерін және аккредиттелген радиациялық бақылау зертханаларында жүргізілген өлшеу нәтижелерін пайдалануға жол беріледі.

Паспортқа топырақтың цезимен-137, стронцимен-90, плутонимен-239 (Бк/м2) және қажеттілігіне қарай басқа да радионуклидтермен ластану тығыздығының төменгі, орташа және жоғарғы мөлшері енгізіледі.

  1. 3.2. тармақта атмосфералық ауадағы радиоактивті заттардың көлемді белсенділігін гидрометеорологиялық орталық, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшелері немесе басқа да аккредиттелген зертханалардың елді мекендердегі және тұрғын үй және қоғамдық нысандардағы атмосфералық ауадағы радиоактивті заттардың болуына жүргізген мәліметтер негізінде анықталады.

Паспортқа атмосфералық ауадағы радионуклидтердің көлемді белсенділігінің орташа мөлшері Беккерель бірлігінде жылдық куб метрде (Бк/м3) енгізіледі.

  1. 3.3 тармақта ауыз сумен қамтамасыз етуде, шаруашылық-тұрмыстық, балық аулау және суаруда пайдаланатын судағы Бк/кг радионуклидтердің үлестік активтігінің аумақ бойынша орташа мөлшері көрсетіледі.

  2. Паспорттың 3.4 тармағында тұрғындарды сумен жабдықтауды іске асыратын ұйымдардағы зертханалардың, сонымен қатар халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органдардың мәліметтері бойынша сумен қамтамасыз етудің су үсті және су асты көздеріндегі радионуклидтердің (Бк/кг) төмен, орташа және жоғарғы мөлшерінің үлестік активтік көлемі көрсетіледі. Мәлімет тек құрамына бақылау белгіленген радионуклидтерге ғана беріледі. Қажеттілігіне қарай радиациялық бақылау зертханалары белгілеген тәртіппен басқа аккредиттелген зертханалар жүргізетін арнайы зерттеулердің мәліметтері қолдануы мүмкін.

  3. 3.5 тармаққа Ауылшаруашылығы министрлігінің радиологиялық қызметі және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының мәліметтері бойынша жергілікті өндірістегі және сырттан әкелінетін (сүт, ет және ет өнімдері, нан, бидай өнімдері, жапырақты көкөністер, тамыр жемістілер және басқалар) тағам өнімдерінің негізгі түрлеріндегі радионуклидтердің үлестік белсенділігінің орташа мөлшері енгізіледі.

  4. 3.6 тармаққа жергілікті шикізаттан дайындалған және басқа аймақтан әкелінген құрылыс материалдарындағы табиғи радионуклидтердің төменгі, орташа және жоғарғы үлестік активтігі енгізіледі.

Құрылыс материалдарының жеке түрлерінің үлестік белсенділігі туралы мәлімет құрылыс ұйымдарының аккредителген зертханалары және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі жүргізген зерттеулердің нәтижелері бойынша алынады.
4. Аумақта радиациялық ауытқушылықтар мен ластанулардың болуы


  1. 4 тармақта есепті жылы тіркелген, радиациялық апаттарға қатысы жоқ локальды радиациялық ауытқушылықтар мен ластанулардың саны, сондай-ақ оларға қысқаша сипаттама: орналасқан жері, ауданы, радионуклидті құрамы және ластану деңгейі (Бк/м2) көрсетіледі.

5.Халықтың медициналық процедуралар кезіндегі сәулеленудің құрылымы




  1. Аумақтағы халықтың медициналық сәулеленуін бағалау есепті жылы жүргізілген профилактикалық және диагностикалық рентгенді радиологиялық зерттеулердің саны бойынша жүзеге асырылды. Кестенің 5-тармағында флюорографиялық, рентгенографиялық, рентгеноскопиялық және радионуклидтік зерттеулердің саны енгізіледі.

Әрбір медициналық ұйымның рентгенологиялық кабинеттерінде және радиодиагностикалық зертханаларында пациенттердің нақты сәулелену дозалары бойынша нақты мәліметтер болғанда аумақтағы халықтың әрбір медициналық процедура түрінен ұжымдық сәулелену дозасының мәндерін алу үшін пайдаланады. Мұндай мәліметтер болмаған жағдайда бір зерттеу үшін орташа тиімді дозаның жақын мәндерін қолдануға болады: флюорография үшін 0,8 мЗв, рентгенография үшін 0,4 мЗв, рентгеноскопия үшін 10 мЗв, радионуклидті зерттеулер үшін 5 мЗв. Медициналық процедуралардан алынған аумақтағы тұрғындардың ұжымдық сәулелену дозасы бұл жағдайда процедуралар санының бір процедураға орташа тиімді дозасын көбейту арқылы болады. Алынған мөлшерді 3в ад. аудару үшін оны 1000-ға бөлу қажет.

6. Халықтың, о.і. техногендік көздермен жұмыс істейтін адамдар – персоналдың (бұдан әрі мәтін бойынша – «А» тобы) және техногендік көздердің әсері саласындағы жұмыс жағдайында болатын (бұдан әрі мәтін бойынша – «Б» тобы) адамдардың сәулелену дозасын талдау




  1. 6.1 тармақ аумақта орналасқан ұйымның Паспортындағы мәліметтердің негізінде толтырылады. Ол үшін Паспорттың 3.1. бағанына енгізілген барлық ұжымдық сәулелену дозасының мәнін (3в ад.бірлікте) қосындылау қажет. Бұл ретте есепті жылында аумақтағы иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істейтін барлық персоналдың ұжымдық сәулелену дозасының мөлшері шығады. 6.1. тармақтың тиісті жолына «А» және «Б» топтарындағы персоналға жеке сәулелену дозасының орташа тиімді мәндері енгізіледі. Барлық персоналдың, сонымен қатар «А» және «Б» тобындағы персоналдың сәулелену дозасының орташа тиімді мөлшерін алу үшін тиісті ұжымдық дозаның мөлшерін осы топтағы персоналдың жалпы санына бөлу қажет.

Барлық аумақтағы «А» және «Б» тобындағы персонал үшін негізгі дозалық шектерінен асқан адамдардың саны ұйым Паспорттарының 3.1.тармағынан алынған мәліметтермен қосындылау арқылы айқындалады.

  1. 6.2 тармақта бақылау аймақтарында тұратын тұрғындардың жалпы саны, сондай-ақ жалпы аумағы бойынша ұйымдардың қызыметі есебінен алынған осы адамдардың ұжымдық сәулелену дозасының мәндері (медициналық ұйымдар пациенттерінің алған сәулелену дозасынан басқа) аумақта орналасқан барлық ұйымдардың Паспорттарының 3.2 және 3.3. тармақтарынан алынған тиісті мөлшерді қосындылау арқылы айқындалады.

Ұйымның бақылау айматарында тұратын тұрғындардың сәулелену дозасының орташа тиімді дозасының мәні ұйымның бақылау аймағында тұратын тұрғындардың жалпы санының жылдық ұжымдық дозасынан алынған мәнге бөлу арқылы айқандалады.

  1. 6.3 тармаққа сәулеленудің барлық негізгі түрлері есебінен аумақта тұратын тұрғындардың жылдық ұжымдық дозасының құрылымы туралы мәліметтер енгізіледі.

  2. 6.3 (1) тармақта сәулеленудің иондаушы көздерін пайдаланатын ұйымның қызметі есебінен аумақтағы тұрғындардың жылдық ұжымдық дозасы ұйымдардың Паспортының 3.3. тармағында көрсетілген барлық ұйымдардағы «А» және «Б» топтарындағы персоналдың және Паспорттың 6.2. тармағындағы мәліметтер бойынша осы ұйымның бақылау аймағында тұратын тұрғындардың ұжымдық сәулелену дозасын қосындылау арқылы анықталады.

  3. 6.3 (2) тармақта есептік жылы аумақтағы барлық тұрғындардың өткен радиациялық апаттардағы ядролық сынақ өнімдерінің жаһандық түсуі және есеп беру жылының алдындағы барлық маусымдағы ұйымның қалыпты қызмет етуі (радиациялық апаттарсыз) салдарларынан қоршаған ортаның ұзақ өмір сүретін радионуклидтермен ластануына негізделген ұжымдық тиімді сәулелену дозасы көрсетіледі. Дозаны бағалауды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесі қажет болған жағдайда ғылыми-практикалық орталықпен бірігіп іске асырады.

  4. 6.3 (3) тармақта халықтың табиғи иондаушы сәулелену көздерімен сәулеленудің тиімді дозасын бағалау үшін барлық алынған дозалар есепке алынады (космостық сәулелену, жер жыныстарының және құрылыс конструкцияларының гамма-сәулеленуі, тағам өнімдерімен және сумен бірге табиғи радоинуклидтердің есебінен ішкі сәулелену, радон изотобының, торонның және олардың аз өмір сүретін еншілес өнімдерінің ингаляциясы). Халықтың табиғи көздермен сәулеленудің тиімді дозасына радон және оның аз өмір сүретін өнімдері әсер етеді.

  5. 6.3 (4) тармақта аумақта тұратын тұрғындардың және медициналық зерттеу кезінде алынған жылдық ұжымдық тиімді доза осы зерттеулердің негізгі түрлерінен (флюорографиялық, рентгенографиялық, рентгеноскопиялық, радионуклидтік) алынған ұжымдық дозаны қосындылау арқылы есептеледі.

  6. 6.3 (5) тармақта есептік жылы болған радиациялық апаттармен негізделген аумақтағы барлық тұрғындардың жылдық ұжымдық сәулелену дозалары көрсетіледі. Болған радиациялық апат жағдайдағы аумақтағы тұрғындардың жеке дозалары нақты апат жағдайында қолдану үшін дайындалған және өкілетті орган бекіткен арнайы әдістемелік құжаттарға сәйкес анықталады. Аумақтағы тұрғындардың радиациялық апаттардан алған сәулеленудің ұжымдық дозасын сәулеленуге ұшыраған барлық тұрғындардың жеке дозасының сомасы сияқты есептейді.

  7. Халықтың сәулеленуінің әрбір негізгі көздерінің үлесін барлық көздердің жиынтық (жалпы) ұжымдық дозасынан анықтау үшін бірінші осы көздердің ұжымдық дозасының сомасын есептеу қажет. Тұрғындардың ұжымдық сәулелену дозасынан алынған жиынтық мәні 100% қабылдап, тұрғындардың әрбір сәулелену түріне келетін үлесті анықтау қажет. Алынған салыстырмалы мән (%-пен) 6.3 (1) - 6.3 (5) тармақтарға 3в ад. сәулеленудің әртүрлі көздерінен алынған ұжымдық дозаның тиісті абсолюттік мәні жақшаның ішінде жазылады.

7. Радиациялық апаттар мен оқиғалардың саны




  1. 7 тармақта радиациялық апаттар мен оқиғалардың саны аумақтағы барлық ұйымдардың Паспортындағы мәліметтерді қосындылау және есеп беру жылында аймақта орын алған, бірақ кейбір себептерге байланысты ұйымның Паспортына кірмеген, бірақ тиісті аумақтағы халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының есептік үлгісіне енгізілген апаттар мен оқиғалар арқылы анықталады. Радиациялық апаттар мен оқиғалар ядролық-энергетикалық қондырғыларда орын алған жағдайда олардың деңгейі халықаралық INES шкаласында көрсетіледі. Басқа обьектілерде радиациялық апаттар мен оқиғалар туындаған жағдайда олардың деңгейлері осы апаттар мен оқиғаларға тексеру жүргізген комиссияның қорытындысы бойынша анықталады.

8. Сәулелену патологиясы жағдайының болуы (сырқаттанушылықтың жылдық саны)




  1. 8 тармақта, егер ондай жағдай орын алған болса, сәулелену патологиясының болуы және саны көрсетіледі (есеп беру жылындағы бірінші рет анықталған сырқаттанушылықтың саны). Аумақтық профпатология органының (бөлімшесінің) немесе өзге уәкілетті органның қорытындысы бойынша кәсіби улану немесе кәсіби ауру алғаш рет анықталған адамдарды есепке алу журналы негізінде толтырылады. Сәулелену терапиясымен негізделген сәулелену патологиясының жағдайлары Паспортқа енгізілмейді.

9. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және радиациялық қауіпсіздік саласындағы нормаларды, қағидалар мен гигиеналық нормативтерді орындау бойынша іс-шараларды жылына талдауы




  1. 9 тармақта есептік жылы персонал мен халықтың радиациялық қауіпсіздігін регламенттейтін нормативтік құқықтық актілердің орындалуы бойынша өткізілген негізгі іс-шараларға және оларды іске асыру бойынша тиімділігін үш баллдық шкалада («тиімділігі жоғары», «тиімділігі жеткіліксіз», «тиімсіз») бағалау арқылы жетілдіру бойынша іс-шараларға талдау беріледі.

Радиациялық қауіпсіздік бойынша іс-шаралардың тиімділігін бағалау осы нұсқаулықтың 2.3 тармағында көрсетілген көрсеткіштер негізінде және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының әкімшілік шаралары қолданылған нормативтік құқықтық актілердің тіркелген бұзушылықтарының саны мен сипаты туралы мәліметтер негізінде жүргізіледі.

10. Қазақстан Республикасы субьектісінің аумағындағы әкімшілікте радиациялық апаттар мен оқиғаларды жоюға арналған тиісті құрылымның, құралдар мен күштердің болуы




  1. 10 тармақта аумақтың әкімшілігінде радиациялық апаттарды жоюға арналған күштер мен құралдардың болуы туралы мәліметтер көрсетіледі, олар: тиісті штаттық және штаттан тыс құрылым, жоспарлар, қорғаныш құралдары, автокөлік құралдары, апаттық дозиметрлер, дезактивация құралдары және үш баллдық шкала бойынша («бар»; «бар, бірақ жеткіліксіз»; «жоқ») медициналық көмек көрсету.

11. Қазақстан Республикасы субьектісінің аумағындағы әкімшіліктің есептік жылы аумақтағы радиациялық жағдайды бағалауы




  1. 11 тармақта Паспортта ұсынылған материалдарды талдау негізінде, аумақтың әкімшілігі аумақтағы радиациялық жағдайды бағалау бойынша өжәне халықтың радиациялық қауіпсіздігін жетілдіру жөніндегі Үкімет және Қазақстан Республикасының субьектісі қабылдаған қаулылар мен шешімдердің және келесі жылға жоспарланған негізгі іс-шаралардың орындалуы туралы өз пікірін үш балдық шкалада («жақсы», «қанағаттанарлық», «қанағаттанарлықсыз») жазады.

12. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысы, стохастикалық әсерлердің туындау тәуекелдерін жеке және ұжымдық бағалау




  1. Паспорттың 12 тармағына халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының есептік жылы аумақтағы халықтың радиациялық қауіпсіздік жағдайын және келесі жылға аумақтың әкімшілігі жоспарлаған іс-шараларын бағалаумен ресми қорытындысы кіреді.

Халықта сәулеленудің стохастикалық әсерлерінің жеке және ұжымдық туындау тәуекелдерінің сандық көрсеткішін бағалау Гигиеналық нормативтерге сәйкес Паспорттың 6.3 тармағында көрсетілген тұрғындардың ұжымдық тиімді дозасының мөлшеріндегі мәліметтер бойынша жүргізіледі.

Осы жерге халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің аумақтағы тұрғындардың келесі жылға радиациялық қауіпсіздік деңгейін арттыру жөніндегі негізгі оңтайландырылған ұсыныстары жазылады.



  1. Қазақстан Республикасының тиісті аумағындағы бас мемлекеттік санитариялық дәрігері қол қойған халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган ведомствосының аумақтық бөлімшесінің қорытындысымен аумақтың әкімшілік басшысын таныстыру қажет, ал ол Паспорттың соңғы бағанына қол қояды.

«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

12-қосымша

 

 

Өндірістік тозаңмен 238U және 232Th қатары радионуклидтерінің ингаляциялы түсуі кезіндегі дозалық коэффициенттердің мәндері

 

238U қатары радионуклидтерінің дозалық коэффициенттері

 

1-кесте

 

Радионуклид

Жартылай ыдырау кезеңі

Ыдырау түрі 

Ингаляциялы түсу кезіндегі дозалық коэффициент, Зв/Бк

Қосылу типі-П

Ең жоғары

1

2

3

4

5

238U

4,77 • 109жыл

α

2,6 • 10-6

7,3 • 10-6

234Th

24,10 күн

β

6,3 • 10-9

7,3 • 10-9

234Pa

1,17 мин

β

3,8 • 10-10

4,0 • 10-10

234U

2,45 • 105 жыл

α

3,1 • 10-6

8,5 • 10-6

230Th

7,70 • 104 жыл

α

4,0 • 10-5

4,0 • 10-5

226Ra

1600 жыл

α

3,2 • 10-6

3,2 • 10-6

222Rn

3,824 күн

α

-

-

218Po

3,10 мин

α

-

-

214Pb

26,8 мин

β

-

2,9 • 10-9

214Bi

19,9 мин

β

1,4 • 10-8

1,4 • 10-8

214Po

164 мкс

α

-

-

210Pb

22,3 жыл

β

-

8,9 • 10-7

210Bi

5,013 күн

β

8,4 • 10-8

8,4 • 10-8

210Ро

138,4 күн

α

3,0 • 10-6

3,0 • 10-6

Жиынтығы

5,20 • 10-5

6,30 • 10-5

 

232Th қатары радионуклидтеріне арналған дозалық

коэффициенттер

 2-кесте

 

Радионуклид

Жартылай ыдырау кезеңі

Ыдырау түрлері

Ингаляциялы түсу кезіндегі дозалық коэффициент, Зв/Бк

Қосылу типі-П

Ең жоғары

232Th

1,405 • 1010 жыл

α

4,2 • 10-5

4,2 • 10-5

228Ra

5,75 жыл

β

2,6 • 10-6

2,6 • 10-6

228Ас

6,15 с

β

1,6 • 10-8

2,5 • 10-8

228Th

1,913 жыл

α

3,1 • 10-5

3,9 • 10-5

224Ra

3,66 күн

α

2,9 • 10-6

2,9 • 10-6

220Rn

55,6 с

α

-

-

216Ро

0,145 с

α

-

-

212Pb

10,64 с

β

-

1,9 • 10-8

212Bi

60,55 мин

α (36%);

β (64%)

3,0 • 10-8

3,0 • 10-8

212Po

0,299 мкс

α

-

-

208Ti

3,053 мин

β

-

-

Жиынтығы

7,85 • 10-5

8,66 • 10-5

«Радиациялық қауіпсіздікті

қамтамасыз етуге қойылатын

санитариялық-эпидемиологиялық

талаптар» санитариялық қағидаларына

13-қосымша

 

 

Иондаушы сәулелену көздерімен (ИСК) жұмыс істейтін адамдардың сыртқы сәулеленулерінің жеке дозаларын есепке алу карточкасы
1. Ұйым атауы ___________________________________________________

(атауы, мекен-жайы, телефоны)

2. Тегі, аты, әкесінің аты _______________________________________________________

3. Туылған жылы ________________________________________________________________

4. Жынысы_____________________________________________________________________

5. Жұмыс орны ________________________________________________________________

(цех, бөлімше, учаске, зертхана және т.б.)

6. Лауазымы __________________________________________________________________

7. ИСК-мен жұмыс өтілі:

7.1. осы ұйымда ________________________________________________________________

(мекемеде жұмыс істей бастауы)

7.2. жалпы қызмет өтілі __________________________________________________________

(осы мекемеде жұмыс істегенге дейін және алынған жиынтық дозасы)

8. Үй мекен-жайы, телефоны ______________________________________________________

_______________________________________________________________________________
9. Жұмыс шарттары______________________________________________________________
_______________________________________________________________________________

(жұмыстың түрі мен сипаты, радионуклид, ашық және жабық ИСК,

_______________________________________________________________________________________________

жұмыс сыныбы, радиоактивті заттың агрегаттық жай-күйі,

_______________________________________________________________________________

жұмыс орнындағы ең жоғары жол берілетін бір реттік белсенділігі)


10. Дозиметрдің типі _____________________________________________________________
11. Сәулелену дозаларының мәліметтері:


Ай, тоқсан, экспозиция уақыты

Дозиметрдің орналасқан жері

Доза, мЗв

20__ж.

20___ж.

20___ж.

20___ж.

20___ж.

I

II

III





















I тоқсан



















IV

V

VI





















II тоқсан



















VII

VII


IX



















III тоқсан



















X

XI

XII





















IV тоқсан



















Жылына



















01.01.20__ж.-ге сәулеленудің жиынтық дозасы



















Ұйым басшысы (тегі,

аты, әкесінің аты, қолы)





















Радиациялық бақылауға жауапты (тегі,

аты, әкесінің аты, қолы)
























жүктеу 2,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау