Салық заңдарын түсіндіру жұмыстарына қанағаттанушылық
Мемлекеттік кіріс органдарына жеке басының жүгінуі арқылы заңдарға қатысты сұрақтарға жауап алу ең тиімді тәсіл болып отыр. Сұхбаткерлердің 77%-ы толықтай қанағаттанған және оны 8,9 балмен бағалады. Мемлекеттік кіріс органдарының телефон арқылы түсіндіру жұмысын (8,5) Call- орталықтың ақпараттық жұмысына (8,3 балл) қарағанда сәл жоғары бағалаған.
31-диаграмма. Заңдарды түсіндірумен қанағаттанушылық, балдар, 10 балдық шкала
Қызметті алу барысында кездесетін мәселелер мен қиындықтар
Бизнесмендердің 12%-ында қызметті алу барысында қиындыққа тап болғанын мәліметтер сараптамасы көрстті. Сұхбаткерлердің басым бөлігі (35,6%) оларды бір маманнан екіншіге жіберуіне наразылық білдірді. Мәселемен қақтығысқан сұхбаткерлердің 20,9%-ы е-gov-пен байланыс толық жетілмегендігін атап көрсетті. Сонымен қатар салық төлеушілер қызмет алу барысында жиі ұшырасатын қиындықтарға мыналарды жатқызған: еңбек дұрыс ұйымдастырылмаған (15,2%), бланкілерді толтыруға арналған столдардың жетіспеушілігі (12,6%), заң тарапынан болған мәселелер (12%).
32-диаграмма. Қызметтерді алу барысындағы мәселелер, сұхбаткерлердің %
Қағаз түріндегі құжатарды қабылдаудан бас тарту (5,8%), сонымен қатар мемқызметкерлердің негізсіз талап етулері (4,7%) қолайсыздық тудырады. Егер бұл мәселе ретінде белгіленетін болса, олардың қажеттелігі жеткілікіз түрде дәйектелгенін білдіруі мүмкін.
Ал сұхбаткерлердің 7,9%-ы бейресми делдалсыз қызметке қол жеткізу мүмкін емес деп көрсетуі қызметін теріс пайдаланушылық орын алғандығын көрсетеді, дегенмен сыбайлас жемқорлыққа тек 2,6%-ы ғана шағымданған.
Сыбайлас жемқорлық және бейресми сыйақы
Жыл өткен сайын электронды түрде қызметке қолжеткізушілердің саны артса да сыбайлас жемқорлық өзінің орнын толтырып отыр. Барлық жауап берушілердің 1,7%-ы таныстардың, туыстарының көмегін пайдаланғандарын мойындады. Сондай-ақ 0,3%-ы бейресми түрде сыйақы берген. Кәсіпкерлермен жүргізілген түбегейлі сұхбаттарынан: «Егер халық жемқорлыққа жүгінсе, онда ол мәселені қызметкер арқылы шешеді, ал егер таныстары болса, онда тіпті жақсы».
33-диаграмма. Бейресми сыйақыны беру, %
Кәсіпкерлердің қызмет ету түріне байланысты пікірлер әр түрлі: бейресми сыйақылар тікелей қызметкерлерге беріледі деп санайтын АҚ өкілдерінің үлесі ЖШС (11%) және ЖК (10,2%) салыстырғанда айтарлықтай жоғары – 20,9%. Бейресми делдалдың қызметін ЖК (10,2%), АҚ (9,3%) көбірек қолданады екен. Таныстар/туыстар арқылы бейресми төлемдерді беру аз таралған.
Демек, берілген мәліметтерге сүйенетін болсақ жағымсыз транзакция анағұрлым көп деңгейде қызметкерлердің өздері арқылы жүреді, бұл өмірден алынған шындық.
ШАҒЫМДАР
34-диаграмма. Сұхбаткерлердің жауабы, %, N=1607
1607 сұхбаткердің ішінде 70,3%-ы меморганның әрекетіне (әрекетсіздігіне) шағымдану процедурасын біледі. 69,9%-ы шағымдану жөніндегі ақпаратқа қолжетімді деп санайды. Ал 5,3%-ында шағымдануға себеп болды, алайда салық төлеушілердің басым бөлігі шағымданбаған. 84 адамның ішінде 26 адам жазбаша түрде шағым түсірген. Іс жүзінде себептері бар адамның әрбір үшінші адамы шағым жазады.
Сұхбаткерлердің шағымданбауының негізгі себептері: өз уақыттары мен күштерін бос құртқылары келмейді - 54%. Ал 22,8%-ы қандай да бір шешім шығаруға көмектеседі дегенге сенбейді. 22%-ы шағымның салдарынан қорқады және 6%-ы шағымды қалай беру керектігін білмейді.
35-диаграмма. Себептерге байланысты шағымданбады, сұхбаткерлердің %-ы
Шағымданған сұхбаткерлер оның шешімімен 7,7 балға қанағаттанған. Шағымдарды қарастыру нәтижелерімен қанағаттану 7,9 балды құрады. Жиі кездесетін пікірлер: «Таныстарымның айтуы бойынша білетінім: шағымдансаң, арызың қаралып, көбінесе сенің пайдаңа шешіледі. Бұл кәсіпорын үшін жаман емес», «шағымдануға себеп болмады», «мен кімге және қалай шағымдану керектігін білемін, меморган әрекетсіз отырған кезде ақпаратты интернеттен таба аламын». Сонымен қатар басқа пікірлер де кездесті: мысалы, «Дауласқым келмейді, себебі мен кейін олардан тағы көмек сұрап барамын», «кейін менен өштерін алуы мүмкін», «жылдам орындалмайды, кейде нәтижесіз болады».
Сұхбаткерлердің 8,5%-ы шағымдарды қарастыру мерзімдерін бұзғандығын айтты, шағымдарды қарастыру мерзімдерін білмейтіндердің үлесі – 12,8%.
36-диаграмма. Салық қызметтерін пайдаланушылардың Қазақстанның салық жүйесі және салық қызметі туралы пікірлері, 10 балдық шкала
Салық органдары ұсынатын қызметтер жылдан жылға жақсарып келеді деген пікірді сұхбаткерлердің 80,2%-ы көрсеті. Олар осы тәртіппен толық келіседі және осы пунктті 8 балдан кем бағалаған жоқ. Сондықтан да осы блоктың орташа бағасы – 8,9 балл. Айыппұлдар заң бұзған ауыртпалыққа сай келеді деген пікір бойынша төмен көрсеткіш – 8 балл. Ал 59,9%-ы осы пікірмен толық келіседі, 8-ден 10 балл аралығында жоғары көрсеткіштермен бағалаған.
Қызмет көрсету сапасын жақсарту жөніндегі тілектер
Қызмет алушылардың пікірі бойынша жұмыскерлердің біліктілігі үлкен рөл атқарады, сондықтан да салық қызметінің қызметкерлерінің біліктілігін үнемі көтеріп отыру керек деген тілектер білдірді. Сұхбаткерлердің бірнеше тілектері: «салық органдарындағы терезеде білікті маманды немесе төселген байланыс жүйесін көргіміз келеді», «өздері көп оқып-үйреніп, бізді де үйретсе екен. Олар білетін болса, бізде білетін боламыз».
Сондай-ақ техниканы жақсарту жөнінде көп ұсыныстар болды: «жаңартылған технологиялармен жабдықтау керек, салық төлеу терминалдары көбірек қажет». Сұхбаткерлер ұйымның түріне байланысты айыппұл көлемін азайтуды және заңдағы өзгерістерді хабарлап тұруды ұсынды.
Қорытынды
Салық төлеушілердің 81,8%-ы алынған қызметке толықтай қанағаттанған, бұл айтарлықтай жақсартулардың орын алғанын білдіреді. Ең алдымен бұл мыналармен байланысты, біріншіден, көп қызметтер автоматтандырылды, осы арқылы салық төлеушілер уақыт үнемдеп, операциялық залдарда кезекті азайтты. Сонымен қатар шағымдануға себеп болғандардың, шағым бергендердің саны айтарлықтай аз. Бұл салық төлеушілердің ақпараттылықпен, процедурамен, қызметкермен қанағаттанатындылығын білдіреді. Дегенмен, сұхбаткерлер бір маманнан басқа маманға жүгіруге тура келетіндігін айтады. Көбісі серверлер мен комьютерлердің жұмысына шағымданатындығын атап өткен жөн. Сондықтан осы мәселелерге көп көңіл аудару керек.
Достарыңызбен бөлісу: |
