Программалау тілдері жоғары оқу орындарына арналған оқулық

 
124 
   gets(f); 
  } 
puts("Жауап дұрыс!"); 
getch(); 
} 
Нәтижесі: 
С тілінің авторы кім? 
Керниган 
басқа кім болуы мүмкін? 
Ритчи 
Жауап дұрыс! 
4)  strcpy(str1,str2)  функциясы    сӛз  тіркесінің  кӛшірмесін  алу  ҥшін 
қолданылады, мҧнда str2 айнымалысындағы сӛз тіркесі  str1 айнымалысына 
кӛшіріледі. Мысалы: 
// strcpy(str1, str2) функциясын пайдалану 
#include  
#include  
#include  
main() 
{ 
 char str1[21]; 
 strcpy(str1,"Хал қалай, Азат?");   
 puts(str1); 
 strcpy(str1,"Тамаша!"); 
 puts(str1); 
 getch(); 
} 
Нәтижесі: 
Хал қалай, Азат? 
Тамаша! 
2-мысал: 
// strcpy(str1, str2) функциясын пайдалану 
#include  
#include  
#include  
#define   stroka  "көшіру функциясы" 
main() 
{ 
 char *ptr=stroka; 
 char res[25]; 
 clrscr(); 
 puts(ptr); 
 puts(res); 
 strcpy(res,ptr); 

 
125 
 puts(ptr); 
 puts(res); 
 getch(); 
} 
Нәтижесі: 
көшіру функциясы 
 
көшіру функциясы  
көшіру функциясы 
Мҧнда ptr айнымалысы көшіру функциясы сӛзін береді, res айнымалысы 
бос жол береді, ал келесі жолы екеуі де көшіру функциясы сӛзін береді. 
5) strstr(str1, str2) функциясы  2-ші кӛрсетілген жолды 1-ші жолдың 
ішінен іздейді. 
6) strset(str, ch) функциясы берілген  қатардағы барлық символдарды 
кӛрсетілген символға (char ch) ауыстырады. 
7) strtod(str1, str2) функциясы берілген  қатарды double типті санға 
ауыстырады. 
8)  strchr(str,  c)  функциясы  берілген    қатардағы  коды  кӛрсетілген 
символдың позициясын анықтайды. 
9)  strrev(str)  функциясы  берілген    қатардың  барлық    символдарын 
керісінше бейнелейді. 
10) strpbrk(str1,str2) функциясы 2-ші қатардың кез келген символын 1-
ші қатардан іздейді. Басқа функцияларды Б қосымшасынан қараңыздар. 
Бақылау сұрақтары 
1.  Тіркестік айнымалылардың сипатталу тәсілдері қандай? 
2.  Тіркестік айнымалы қандай идентификатормен және қалай анықталады? 
3.  Бір тіркестік айнымалыға немесе тұрақтыға қанша символ жазуға болады? 
4.  Тіркестік айнымалының ұзындығы қалай анықталады? 
5.  Тіркестік ӛрнектер дегеніміз не? 
6.  Тіркестік айнымалылар мен тұрақтыларға қандай амалдар қолданылады? 
7.  Тіркестің ішкі символдарын қалай бӛліп алуға болады? 
8.  С тілінде сӛз тіркестерін ӛңдейтін қандай функциялар бар? Оларды қалай 
пайдаланады және олар қалай жазылады? 
  ТАПСЫРМАЛАР 
1. Бiр топтағы фамилиялары бiрдей студенттерді табыңдар. 
2. Топ студенттері фамилиялары мен аттарының бiрiншi әрпiн шығарыңдар. 
3.  Әрбiр  сӛзден  кейiн  бiр  бос  орын  қалдырылған  сӛйлемдер  берiлген.  Қҧрамында 
дауысты әріптер ең кӛп кездесетiн сӛздi табыңдар. 
4.  Әрбiр  сӛзден  кейiн  бiр  бос  орын  қалдырылған  сӛйлемдер  берiлген.  Қҧрамында 
берiлген әрiптен басталатын сӛздердiң санын анықтаңдар. 
5. Әрбiр сӛзден кейiн бiр бос орын қалдырылған сӛйлем берiлген. Сӛйлемдегі ең ҧзын 
сӛздi табыңдар. 
 

 
126 
6.  Әрбiр  сӛзден  кейiн  бiр  бос  орын  қалдырылған  сӛйлем  берiлген.  Сӛйлем  ішіндегі 
жақшалардың дҧрыс қойылғанын тексерiңдер. 
7. Әрбiр сӛзден кейiн бiр бос орын қалдырылған сӛйлемдер берiлген. Сӛйлем ішіндегі 
жақшаға алынған мәтiндердi ӛшіріңдер. 
8.  Берілген  сӛз  тіркесіндегі  әрбiр  нҥктенi  кӛп  нҥктемен  (яғни  ҥш  нҥктемен) 
алмастырыңдар. 
9.  Алдыңғы  есеп  шартындағы  қатар  келген  нҥктелердiң  әрбiр  тобын  бiр  нҥктемен 
алмастырыңдар. 
10.  Дҥкендегi  кассир  кӛмекшiсiне  арналған  программа  қҧрыңдар.  Программа 
тауардың  бағасын,  мӛлшерiн,  сатып  алынған  тауарлар  бағасының  қосындысын 
есептеп,  сатып  алушының  берген  ақшасының  мӛлшерiн  сҧрап,  оған  қайтарылатын 
соманы да анықтайды. 
11. Әрбiр сӛзден  кейiн  бiр бос  орын  қалдырылған  сӛйлем берiлген.  Барлық сӛздердi 
керiсiнше жазып шығыңдар. 
12.  Пернетақтадан  енгiзiлген  сӛздердегi  әрiптердiң  санын  есептейтiн  программа 
жазыңдар. Tапсырманы do … while циклінде орындаңдар. 
13.  Натурал  п  саны  және  S
1
,  S
2
,  ...  Sп  символдары  берiлген.  Осы  символдардың 
арасында неше рет + символы кездесетiнiн анықтаңдар. 
14.  Натурал  п  саны  және  S
1
,  S
2
,  ...  Sп  символдары  берiлген.  Осы  символдардың 
арасында * символдарының санын есептеңдер. 
15.  Натурал  п  саны  және  S
1
,  S
2
,  ...  Sп  символдары  берiлген.  Осы  символдардың 
арасында қандай символдар кӛп: + немесе * символы ма? 
16.  Сӛз  тiркесi  енгiзiлгеннен  кейiн  оның  қҧрамында  бір  символ  қалғанша,  тіркесті 
цикл  сайын  бір  символға  қысқарта  отырып,  сӛздердің  барлық  нҧсқаларын  экранға 
шығаратын программа жазыңдар. 
17. Енгізілген сӛз тiркесiндегі сӛздердiң санын анықтайтын программа жазыңдар. Бiр 
сӛз екiншiсiнен бiр бос орын арқылы айырылады деп санау керек. 
18.  Мәтiнi  пернетақтадан  енгiзiлген  телеграмманың  бағасын  есептейтiн  программа 
жазыңдар. 
19.  Берiлген  сӛзде  бiрiншi  және  соңғы  әрiптердiң  қайсысы  кӛп  кездесетiнiн 
анықтайтын программа жазыңдар. 
20.  ―а‖  әрпiмен  аяқталатын  атау  септiгiндегi  зат  есiм  берiлген.  Осы  сӛздi  септеп, 
басып шығарыңдар. 
21.  Берiлген  сӛздің  жҧп  нӛмiрлi  орындарында  қанша  ―а‖  әрпi  бар  екендiгiн 
анықтайтын программа жазыңдар. 
22. Студенттің фамилиясы, есiмi және әкесiнiң аты бос орындармен бӛлiнiп берiлген. 
Студенттің  аты-жӛнінің  инициалдарын  (алғашқы  әрiптерiн)  басып  шығаратын 
программа жазыңдар. 
23. Сӛз тіркесіндегi а әрпiн ӛшіретін программа жазыңдар. 
24. Мәтiндегi соңғы әрiппен бiрдей әрiптердi жоятын программа жазыңдар. 
25.  Z,  Х  сӛздері  берілген.  Z  сӛзiнде  кездесетiн  барлық  әрiптердi  Х  сӛзiнен  ӛшіріп 
тастайтын программа жазыңдар. 
26. Берiлген сӛздегi әртҥрлi әрiптердiң санын есептейтiн программа жазыңдар. 
27. Сӛздердiң әрбiр ҥшiншi әрпiн жоятын программа жазыңдар. 
28. Берiлген мәтiндегi ―Айна‖ сӛзiн ―Асыл‖ сӛзiне ӛзгертетiн программа жазыңдар. 
29. Пернетақтадан енгiзiлген символды жазылған сӛз тiркесінен ӛшіретін программа 
жазыңдар. Ӛшіру процесiн жеке функция етіп қарастырыңдар. 
30. Берiлген мәтiндегi кездесетiн ―а‖ әрпiн ―о‖ әрпiне ауыстырыңдар.