Еңбек өнімділігі статистикасы 4.1

Еңбек өнімділігі деңгейі өнімді өндіруге кеткен уақыт бірлігінде өндірілген өнім сонымен анықталады.

Егер 1 ғана өнім дайындалса оның көлемі натуралды бейнеде анықталатын болса онда еңбек өнімділігі деңгейі W натуралды бейнеде анықталады.

W = Q : T

q-натуралды бейнеде берілген кезеңде өндірілген өнім саны.

Т- бұл берілген өнім санының өндірісіне кеткен жұмыс уақытының жалпы шығыны .

Еңбек өнімділігі статистикасына негізгі орында еңбек өнімдлігінің құндық көрсеткіші алады.Облыс аймағы өнеркәсіптері бойынша еңбек өнімділігінің деңгейі тауарлы өнім бойынша анықталады :

ТӨ : W =Тө / Т

Егер бірлестік нормативтік таза өнім көрсеткішін қолдануға көмекші болса онда негізгі болып 1 жұмысшыға өндірістің нормативті таза өнім өндіру көрсеткіші табылады.

w=NTӨ / Т

Еңбек өнімділігінің кері көрсеткіші бұл өнімнің еңбек сиымдылығы t табылады.

Өнім бірлігін өндірістің еңбек сиымдылығы төмен болсы , еңбек өнімділігі жоғары болады, бұдан w=1 / t t= 1 / w және w*t= 1

Еңбек өнімділігінің деңгейі атқарылған жұмыс уақытының әртүрлі бірлігінде есебінде анықталуы мүмкін 1 сағатқа, 1 айға, 1 күнге.

Орта сағаттың күндік және айлық өнім өндіру көрсеткіші өзәрә байланысты.

Орта күндік өнім өндіру бұл орта сағаттың өнім өндіруді жүйесін күннің орта ұзақтылығына көбейткенге тең .

Орта айлық өнім өндіру бұл орта күндік өнім өндіруді 1 ал ішінде істелген күндердің орта санына көбейткенге тең болады.

2. 
   Еңбек өнімділігі динамикасының көрсеткіші
   

Еңбек өнімділігі динамикасынаң көрсеткіші берілген ақпарат мазмұны мен есептерге байланысты әртүрлі тәсілдермен есептеледі. Жалпы формада еңбек өнімділігі индексі бұл есепті және базисті кезеңдердегі базисті кезеңдердегі деңгейін салыстыру.

Егер еңбек өнімділігі деңгейі бұл натуралды бейнедегі өнім өндіру көрсеткіші болса онда еңбек өнімділігінің натуралды индексі қолданылады:

Еңбек өнімділігі динамикасы кәсіпорындар тооптары бойынша және кәсіпорындардағы еңбек өнімділгінің деңгейінің өзгеруіне ғана бйлнысты емес сол сияқты тірі еңбектің жиынтық өзгеруіне де байланысты . Мұнда индексті "Үзілікті құрал индексі " дейді. Аналитикалық мақсатта ол 2 индекстің көбейтіндісі түрінде болуы мүмкін

Iw=Iw *Idt(w)

Еңбек өнімділігінің индекстерін базиста және есептік кезеңдегі өнім өндірісінің еңбек сиымдылығы салыстыруға негізделген .

Еңбк өнімділігі, еңбек сиымдылыққа кері пропорционалды болғандықтан еңбек өнімділігі индексін есептегенде базисті еңбек сиымдылығын (Т0) септімен (Т1) ал жоспарлық (t) бұл іс жүзіндегімен (Т1) салыстырылады . Тәжирибеде еңбек индекстері аз қолданылады . Өнім өндіру көрсеткіші іс жүзінде өндірілген өнім көлемін сол уақытта өндіру керек болған өнім салыстыру арқылы анықтауға болады.

2. 
   Факторлық талдаулар
   

Еңбек өнімдлігінің факторлық талдауының негізгі мазмұны болып еңбек өнімділігінің өніміне әр факторының әсер етуіне өлшеу табылады, бұл үшін әр түрлі тәсілдер қолданылады : статистикалық топтастыру , регрессиялық, корреляциялық және индекстік тәсілдер .

• 
  - берілген факторлардың әсер етуінен болған еңбек өнімділігінің өсуі
  

Тесепті – бұл еңбек өнімділігінің жоспар саны.

Эжалпы –барлық факторлар бойынша есептелген жұмыс күшінің үнемі
Индекстік тәсіл кезінде еңбек өнімдерінің жалпы индексі бірнеше индекстің көбейтіндісі ретінд қарастырылады.
Типтік есептер:
№1

Есептік кварталда ет комбинатының өнім көлемі мен жұмыстар шығыныны мынадай болады :

Өнім	өнім шығару, тонна (т)	Істелген жұмыс сағаты
Шұжық Тұшпара	3,460 1,042	79,580 63562

Еңбек өнімділігі деңгейіне тура және тура көрсеткіштерін анықта керек:

Тура көрсеткіштер бұл істелген 1 сағтта өнім өндіру – w = q / t

1)шұжық өндірісінде – 3,460 / 79,580 =43,5 кг

2)тұшпара өндірісінде 1,042 / 63562 = 16,4кг

Еңбек өнімділігінің кері көрсеткіші еңбек дайындаудың еңбек сиымдылығы – t = T / q

Сонда : 1) шұжық өндірісінде : 79,580 / 3,460 =23 сағат .т

2)тұшпара өндірісінде: 63562 / 1,042 = 61 сағат. Т

Сонда еңбек өнімділігі деңгейінің көрсеткіші құндық бейнеде былай болады:

№3

Көрсеткіші	тамыз	шілде	өзгеру қарқыны
Жұмыстың сағаттық өнімділігі , тг Жұмыс істеген сағат саны Күн саны Жұмысшының орта тізімдік саны,адам Жұмыс істелгендіктің жалпы сандығы жұмысшының үлес салмағы	5,0 308946 39864 1812 0,425	5,2 294462 37800 1800 0,428	1,04 0,9531 0,9482 0,993 1,007

1 Жұмысшыға еңбек өнімділігі динамикасын анықтау керек , ең алдымен жұмыс күнінің орта уақытын анықтаймыз .

1)тамыз - 308946: 39864=7,75 сағат

2)шілде 294462: 37800=7,79 сағат. Жұмыс күшінің орта ұзақтылығының қарқыны 7,79 :7,75=1,052

Жұмыс уақытының орта ұзақтылығын анықтау :

1)тамыз 39864 / 1812 = 22 күн

2)шілде 37800/ 1800= 21 , сонда өзгеру қарқыны 21/22=0,954

1 жұмысшыға аталған факторлардың әсерінен еңбек өнімділігі 1,04*1,005*0,955*1,007=1,005 немесе 0,5 % өсті.

1. 
   Кәсіпорын жұмысшыларының еңбегі еңбекақы қорынан, материалдың ынталандыру қорынан, төленеді. Талдау мерзімде еңбекақы қорында барлық осы қорлардың үлес салмағын анықтау керек. Одан кейін жұмысшылардың айлық (жылдық, кварталдық) еңбекақы қорының құрамында сағаттық, күндік оның ішінде тарифтік еңбекақы қорларын бөліп қарау керек.
   

2. 
   Еңбекақы қорының үнемнің анықталуы
   

ӨӨП-дың еңбекақы қорының онсательді үнемінің сомасы іс жүзіндегі еңбекақы қорынан жастарды шегеру арқылы анықталады. Есеп қорының шамасы, жоспар бойынша өнім көлемінің өнімнің 1 теңге кеткен еңбекақының белгіленген нормативіне көбейту жолымен табылады.

Өнеркәсіптік емес персонал бойыншаеңбек ақы қорының үнемі іс жүзіндегі және жоспарлық қордың арасындағыайырмашылық ретінде анықталады.

Типтік мысалдар:

Нормативті таза өнім (мың тг) :

Жоспар бойынша 2190, іс жүзінде 2200 жоспар бойынша өнеркәсіптік емес персоналдың еңбекақы бөлінеді: ӨӨП-ға -1208,0 өнеркәсіптік емес, персоналға -1208,0 өнеркәсіптік емес персоналға -108,6, НӨТ-нің 1 теңгеге еңбекақы шығынының ноормасы – 55 тиын мөлшерінде белгіленген есептеу коэффициенті -0,5.

Кәсіпорынның барлық персоналының еңбекақы қорының үнемінің сомасын 2 кварталға анықтаймыз:





Cонымен, 2 кварталға барлық персоналдың еңбекақы қорының үнемі пайда болды - 400 теңге немесе 0,3 %, ал 1 жарты жылдыққа 1800 теңге көлемінде 0,4+(-1,84)=-1,8 (мың теңге)