Сабақ Тақырып: Жылу құбылыстары. 1-тарау

Панорамалық сабақ

• Тақырып:
• Жылу құбылыстары.
• 1-тарау
• 9-сағат.

• Қалекеева Ұлман
• Физика пәні мұғалімі

• БМ: Ойындар мен тапсырмаларды пайдалана отырып жылу мөлшерін есептей білуге, құралдарды қолдана білуге үйрету.

• ТМ: Ұжымдық әрекетке, қарым-қатынас жасай білуге, өзіндік жұмысқа, ақпаратты тауып қолдана,пайдалана білуге тәрбиелеу.

• ДМ: Жылу процесін түсіну,сезіну,анализ жасау,ойлау қабілеттерін дамыту

• Оқытудың мақсатты бағыты:

Білім дағдылары Ұғымдар: Ішкі энергия, жылу берілу, меншікті жылу

• Білім дағдылары Ұғымдар: Ішкі энергия, жылу берілу, меншікті жылу
• сыйымдылығы, ортаның меншікті жану жылуы Формулалар: Жылу мөлшерін есептеу.Отын
• толық жанғанда бөлінетін жылу мөлшерін есептеу. Білік дағдылары. Қолдана білу: МКТ-ның негізгі қағидалары, ішкі энергия
• өзгерісі, конвекция, жылу өткізгіштік. Пайдалана білу: Термометр мен калориметр: Оқи білу: Дененің балқу және қатаю кезіндегі ішкі
• энергия өзгеріс графигі. Сапалық есептерді шығара білу. (Ішкі энергия тәсілдері бойынша) Таба білу: Заттардың жылу сыйымдылығы, отын
• түрлерінің меншікті жану жылуының кестелік мәндері.

• Модуль №1.

1-сабақ.

• Модуль құрылымымен танысу.
• (5 мин.)
• Жылу құбылыстары. Тірек сызба.
• (25 мин)
• Оқулықпен жұмыс. 5 мин
• Тірек сызбамен жұмыс. 5 мин.
• Негізгі ұғымдарды жазу. 5 мин.

• Дене энергиясы

• Өзгерту
• тәсілдері

• Механикалық
• энергия

• Ішкі
• энергия

• Жылу берілу

• Жұмыс істеу

• Жылу өткізгіштік

• Сәуле шығару

• Отынның меншікті
• жану жылуы.
• q, Дж/кг

• Жылу мөлшері
• Q , дж

• Дененің массасы.
• m,кг

• Жылу сыйымдылығы
• С, Дж/кг

• Конвекция

• Температура өзгерісі. t,

• “Бақытты сәт ойыны”
• 2-сабақ.

• “Бақытты сәт” ойынының мазмұны. Сынып екі командаға бөлінеді.
• 2-3-4-5 геймдерді талқылағанда 1 мин уақыт беріледі. Егер бірден жауап берілсе, уақытын үнемдеген команда 1 балл немесе фишка алады.

• 1-гейм. “Бой сергіту”
• Командаға 10 сұрақтан беріп талдауға 5 минут беріледі.
• Команданың бір өкілі жауап береді. Бәсекелес команда жауаптың дұрыстығын тексереді. Сұрақтарға ең көп жауап берген команда ұтады.

• 2-гейм.
• “Бөшкеден шыққан бас қатырғылар”
• Команда мүшелері бөшкеден (қапшықтан) номерлі шарлар алып шығады. Әр номерге сай сұрақтарды оқып, команда ішінде талқылаған соң, жауабын команда капитаны береді.

• 3- гейм.
• “Жұмбақ тас”
• Мұнда жүргізушінің сұрағына жылдам жауап беретін команда ұтады. Егер команда дайын болса көк жалауша көтереді.

• 4-Гейм.
• “Сен маған-мен саған”
• Командалар бір-біріне екі сұрақтан дайындап келеді.
• Сұрақтар “Біздің өміріміздегі жылу құбылыстары” тақырыбында болу керек.

• 5-Гейм.
• “Көсемдікке ұмтылу”
• Егер мен физик болсам
• (мұнайдан басқа ) энергия көздерін қайдан іздеген болар едім?
• 2. Қыстағымызды
• (экологиялық таза) қалай жылытуға болады?

• Зертханалық жұмыс. №1
• Сұйықтағы броундық қозғалысты бақылау.
• Микроскопты жұмысқа дайындаңдар. Микроскоптың тубосын жылжыта отырып,
• кескіннің анық көрінуін тексеріңдер.
• Шыныға тамызғышпен су тамызыңдар.
• Осы су тамшысына аз мөлшерде графит (бояу сүт) ұнтағын себіңдер. Шыныдағы араласқан қоспаның бетін арнаулы әйнекпен жабыңдар.
• Микроскоп тубусын дайындалған шыныға бұрып, жүріп жатқан процестің анық кескінін алыңдар.
• Броундық қозғалысты бақылау нәтижесі бойынша қалықтаған графит бөлшегінің әрбір 30 секундтағы қозғалысының орнын белгілей отырып, сызбанұсқасын салыңдар.
• Графит бөлшектерімен не болатынын сипаттап айтып беріңдер. Олар өлшемдеріне байланысты қалай қозғалады?
• Температураға қатысты броундық қозғалыстың қарқындылығын зерттеңдер.
• Ортаның тұтқырлығына сәйкес броундық қозғалыстың қарқындылығын зерттеңдер.
• Броундық қозғалыстың газдарда (түтінде) болатынын дәлелдейтін тәжірибенің әдістемесін ойластырыңдар.

• 1-гейм. “Бой сергіту” ойынының сұрақтары.
• Жылулық қозғалыс дегеніміз не?
• Диффузия деген не?
• Жылу алмасу дегеніміз не?
• Термометр қандай дене?
• Энергия дегеніміз не және ол нешеге бөлінеді?
• Дененің ішкі энергиясын өзгертудің неше тәсілі бар?
• Жылу мөлшері дегеніміз не? (формуласы)
• Калория дегеніміз не?
• Заттың меншікті жылу сыйымдылығы дегеніміз не? (формуласы)
• Денені қыздыруға қажетті жылу мөлшері неге тәуелді?

• 2-гейм.
• “Бөшкеден шыққан бас қатырғылар”
• ойынының сұрақтары.

• Ол бұл қозғалысты суда қалқыған өсімдіктерді бақылай отырып ашқан.
• Ол қандай қозғалыс және судың жағасындағы адамның есімін ата.
• Бірі әшекей, бірі оқ бола алады. Тағдыр қосса 5 жылдан кейін олардың 5 мм
• тереңдікке дейін бір-бірімен бауырласқанын көруге болады екен.
• Бұл қандай заттар және қандай құбылыс?
• Q=qm формуласының анықтамасын ата.
• Күндіз көл бетіндегі мұз ериді. Мұз ерігенде бөлінетін жылу атмосферадағы ауаға берілеме
• әлде одан алына ма?
• Металл бөлшекті егеумен өңдесе қызады. Осы жағдайда металл бөлшекке белгілі бір жылу мөлшері берілді деп айтуға бола ма?
• Терезенің тазаланған әйнегі күн сәулесінің әсерінен неліктен қызбайды, ал кір , күйе әйнек неге жылынады?
• Шаң мен түтінге көмілген қала неге күн энергиясын аз қабылдайды?
• Неліктен орталық жылу батареялары еденге жақын орнатылып, ал желдеткіштерді терезенің
• жоғары жағына жасайды?
• Дені сау адам денесінің абсолюттік температурасы қаншаға тең?
• Мен қозғалыстамын. Мен қандай энергияға иемін?

• 3- гейм.
• “Жұмбақ тас” жұмбақтары

• Алтын теңге кетеді,
• Күміс теңге келеді. (Күн мен ай. Табиғи жарық)
• Жылдың төрт мезгілінде де мазасызданады ол неге?
• (Жел. . Суық ауа мен ыстық ауаның алмасуы. Диффузия)
• Бір құмалақ, бір қарын майды шірітеді. (Диффузия)
• Қозғалысқа келтіріп,
• Жылдамдығын береді.
• Өлшемдерін қарасаң
• Ньютонға ол келеді. (күш)
• Бес әріптен тұрады
• Өлшемі Паскаль құрайды.
• Қалың қарда шаңғымен
• Жүру оңай болады. (Қысым)
• Жоғалмайды ешқашан,
• Түрлендірсең егер де.
• Басқа күйге ауысса,
• Жұмыс істейді әрқашан. (энергия)

• Деңгейлік тапсырмалар.

• 1-деңгей.
• Термодинамика дегеніміз не?
• Жылу дегеніміз не?
• Жылулық қозғалыс дегеніміз не?

• 2-деңгей.
• Басқа планеталарда жоқ, тек бізде ғана бар. Сондықтан олар бізге қарағанда суық, өмір сүру
• мүмкін емес. Жер шарымыздың жылу ұстаушысын ата.
• Ыстық суы бар (100 с шамасында) стаканды және термометр мен сағатты пайдаланып, су суығандағы температураның графигін қалай салуға болады?
• Су тәжірибенің басында ма, әлде соңындама? Түсіндіріп бер.
• 3. Формуласын түсіндір.

• 3-деңгей.
• 1. Үйге жылу берілу жүйесін анықтаңдар. Орталық жылу
• жүйесі қай жерде орналасқан. Оның маңыздылығы қандай?
• Болашақ үйіңнің жылу жүйесі қандай болғанын
• қалайсың.?

• Сен білесің бе?
• 1. 0 градустағы ауаның массасын қандай жағдайда
• азайтуға болады.? Судың ше?
• 2. Жаздыгүні қандай көйлек киген дұрыс: ақ түсті немесе қара түсті?
• 3. Бұл қай кезде?
• 4. Пешті жаға бастағанда бөлмедегі ауа температурасы төмендей ме,
• әлде көтеріле ме?
• 5. Шам жанбайды, өйткені жану өнімдері жалыннан алыстатылмайды.
• Бұл қандай жылу алмасу түрі. Мұны қандай жағдайда жасауға болады?
• 6. Бұлтты күні ауа неліктен салқындайды?
• 7. Қыстыгүні қандай аяқ киімнен аяқ тез тоңады. Тар немесе кең аяқ киім.
• 8. Термостағы ыстық неліктен суымайды?
• 9. Ең аз жылусыйымдылық қай затта?
• 10. Бір молекуланың жойылып, екінші молекуланың пайда болуы қандай
• құбылыс?

• 9 –сабақ.
• Бақылау жұмысы. (тест)
• Денені қыздырғанда (салқындатқанда) жұмсалатын (бөлінетін) жылу мөлшерін
• есептеуге арналған формалар.
• А) Q=mq Ә) Q=cm( - ) Б) Q=tm
• Жылу мөлшерінің өлшем бірлігі. А) Джоуль Ә) Ватт Б) Ньютон
• Отынның меншікті жану жылуының формуласы.
• А) C=cm( - )/Q Ә) C=Q/m( - ) Б) q=Q/m
• 4. Массаның негізгі өлшем бірлігі. А) грамм Ә) килограмм Б) тонна
• Отынның меншікті жану жылуының өлшем бірліктері. А) Дж/кг Ә) кг/Дж Б) Дж/гр
• Қыстыгүні үйді жылыту үшін жылу беру қандай қандай тәсілмен іске асады?
• А) Конвекция Ә) жылуөткізгіштік Б) сәуле шығару
• Массалары бірдей алтын,күміс және мыстан жасалған бұйымдарды қыздыру үшін қайсысына көп жылу мөлшерін беру қажет? А) алтын Ә) күміс Б) мыс
• Массасы 2 кг табиғи газ толық жанғанда қандай жылу мөлшері бөлінеді?
• А) 2,2 × Дж Ә) 4,4 х Дж Б) 8,8х Дж
• Массалары бірдей тас көмір, ағаш көмір, табиғи газ толық жанғанда қайсысы көп жылу береді? А) тас көмір Ә) ағаш көмір Б) табиғи газ
• Массасы 2 кг суық суды 1 градусқа дейін салқындатқанда қанша жылу мөлшері бөлінеді?
• А) 8400 Дж Ә) 4200 Дж Б) 2100 Дж
• Су немесе су буының массалары бірдей болған жағдайда, ішкі энергиясы ең көбі қайсысы? А) Су Ә) Мұз Б) Су буы

• Су қандай қысымда 200 °с –де қайнайды?
• А) Атмосфералық қысым қалыпты қысымна төмен болғанда
• Ә) Атмосфералық қысым қалыпты қысымнан жоғары болғанда
• Б) Атмосфералық қысым қалыпты қысымға тең болғанда.
• Жылу берілуінің қай түрінде зат тасымалданбайды?
• А) тек 1 Ә) тек 2 Б)тек 1-2
• Қандай денелерде конвеция болмайды?
• А) Қатты денелерде Ә) Сұйықтармен газдарда Б) газдарда
• Бір стаканға суық су, екіншісіне ыстық су құйылған. Стакандардағы сулардың массалары бірдей. Стакандардағы сулардың ішкі энергиялары туралы не айтуға болады?
• А) Екі стакандағы сулардың ішкі энергиялары бірдей
• Ә) Екінші стакандағы судыі ішкі энергиясы көбірек
• Б) Екі жауапта дұрыс емес.

• Бағалау парағы.
• (“Бақытты сәт” ойыны)

• Бағалау парағы.
• (“Бақытты сәт” ойыны)

• Жалпы бағалау парағы . Модуль №1