Казахский государственный женский педагогический университет. Вестник № 4(5), 2010
142
жоғары білім беру жүйесін қалыптастырудағы басты бағыт — әлемдік білім беру
кеңістігіне кірігу. Кірігу процесі негізінен, халықаралық стандарттарды енгізу арқылы
жүзеге асырылады. Бүгінгі күнге кредиттік технология мен үш сатылы білім беру
жүйесіне альтернатива жоқ. Алайда, жаңашыл элементтерді Қазақстанның қалыптасып
келе жатқан білім беру жүйесіне енгізу бірте-бірте жүзеге асырылуы қажет.
Жоғарыдағы мәселелермен қатар сапалы оқулықтар даярлау жауапты мәселе болып
отыр. Оқу жоспарын білім Министрлігі бекітеді, бұл заңды нәрсе. Қорыта
айтатынымыз Республикада білім саласында сан-қырлы жұмыстар іске асырылды.
ӘДЕБИЕТТЕР
1. Күнхожаев Н.Р., Найзағараева Е.К. Социология: Оқу құралы. — Алматы: Қаз
Мем Қыз ПИ, 2005. — 244 б.
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы: Қазақстан Республикасының
2007 жылғы 21 мамырдағы № 254-ІІІ Заңымен ӛзгертулер мен толықтырулар енгізілген
ресми мәтін. — Алматы:
Жеті жарғы, 2007. – 136 бет.
3. Қазақстан Республикасындағы білім туралы заңнама. Заң актілерінің
жиынтығы. — Алматы: ЮРИСТ, 2009. — 240 б.
4. Қазақстан жоғары мектебі, №1, 2004 Қазақстан Республикасының 2015 жылға
дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы.
5. Әлеуметтану. 2 кітап: Оқулық /Жалпы ред. басқ. М.М. Тәжин. –Алматы: Қазақ
университеті, 2005. — 268 б.
ТҮЙІНДЕМЕ
Бұл мақалада білім беру жүйесінің мақсаттары мен міндеттерінің әлеуметтік
жақтарының қазіргі кездегі ӛзгеруімен дамуын кӛрсетеді.
РЕЗЮМЕ
В статье поднимаются социальные вопросы целей и задач системы образования.
ӘЛЕУМЕТТІК МӘДЕНИ БІЛІКТІЛІКТІ ҚАЛЫПТАСТРУҒА АРНАЛҒАН
МӘТІНДІК МАТЕРИАЛ
Камбарова З. Ж. –магистрант (Алматы қ., ҚазХҚжӘТУ)
Әлеуметтік мәдениеттің негізгі ақпарат кӛзі болып оқу саналады.
Е.Н.Сафонованың пікірі бойынша оқу ӛнері ақпараттық академиялық біліктілікті
дамытатын жүйелі негізі болып табылады. Дәл осы біліктіліктер адамның ақпарат
әлемінде бағыт бағдар алуына, автономиялы білімділік тұжырымдамалар жасауына
кӛммектеседі. Олардың барлығы тұлғаның жеке қажеттілігіне үздіксіз білім беру
жүйесіндегі кӛптеген үлгілірмен дәстүрлі оқу формалары және қашықтықттан
оқытудың беретін мүмкіндігін ескереді. Мемлекеттік оқу стандарты бойынша
стденттер мәтіндердің әртүрлі функциональды түрлерімен танысу қажет:
прагматикалық (болжау) ақпараттық, ғылыми-әдеби, ғылыми-танымал, кӛркем,
поэезиялық, прозалық, тағы да газет журналдардағы материалдар, кітаптардан
үзінділер, студенттерге мәдениет саласында саясатта күнделікті ӛмірде, ӛмірден
ақпарат беретін, ақпараттық анықтама мәтіндер (интернет жүйесіндегі материалдар,
жарнамалар, саяси – қайраткер сӛзінің үзіндісі, ғылым және ӛнер сласы,
энциклопиядалық анықтамалар) беріледі.
Қазақ мемлекеттік қыздар
педагогикалық университетінің
Хабаршысы № 4(5), 2010
143
Оқып жатқан тілдің мәдениетін меңгерде маңызды роль атқаратын аутентті
мәтіндік материалдар жатады, олар сол тілдің әлемдік бейнесін кӛрсете, сол
мәдениеттің ӛнімі болып табылады.
Аутенттік мәтіндерге газет мақалаларын, брошюроларды, авиа және темір жол
билеттерін, хаттарды, жарнамаларды радиодан және теледидардан берілетін
жаңалықтармен хабарламаларды және т.б. жатқызамыз. Е.Н.Соловова бұл матриалдар
оқып жатқан тіл иесінің шынайы ӛмірінен алынған және студенттерге арнайы
дайындалмаған. Е.Н.Слоловованың пікірінше негізгі мәләметті (фактіні) бӛліп алатын
болсақ шет тілінде оқуды ұйымдастыру үшін мәтінмен мен жұмыс істеудің жалпы
және негізгі технологияларын қалыптастыру қажет. Бұл технологиялар міндетке
жетуге залалын тигізбесе, таныс емес сӛздерге, қажетті мағыналық ақпаратты
ерекшелеп алу және болжау кілтті сӛздер арқылы оқу, сӛздікпен жұмыс істеу,
түсініктемелермен сілтемелерді қолдану, мәтінді байланыстыру және тасымалдау
(жеткізу) біліктіліктері жатады. Е.Н.Соловованың мақаласында материалдарға сүйене
отырып біз оқу мәтіндерін іріктеу кезінде тақырыпқа және мәселеге байланысты
талаптарға бағынуымыз қажет:
- Тілдік және сӛйлеу дағдысы мен біліктіліктерін қалыптастыруға бағытталған;
- Студенттердің білімдік деңгейіне, қызығушыларына, мүмкіндіктеріне,
танымдық (когнитивтік) ақпаратты аналитикалық
деңгейлеріне сәйкес келу;
- Мәдениет аралық қарым-қатынас кезінде олардың, үйлесімді (адекватты) сәйкес
қоғамдануына
мүмкіндік
жасау.
Әртүрлі
әлеуметтік
мәдени
біліктілікті
қалыптасытрудағы тқырыптардағы мәселелі мәтіндерді таңдап алу, тек қана берілген
сұрақ бойынша нақтылы ақпарат беріп қоймай және жеке тұлғалықӛзін-ӛзі дамыту
біліктілігін арттыратын мағыналы, сӛйлеу тіреуші болады. (7)`
Мәселелі мәтіндер жеке тұлғаны тәрбиелеу сияқты, маңызды міндетті атқарады.
Сонымен елттанымдық материалды оқытушының ұсынысы бойынша ұқыптылықпен
іріктеліп алынуы қажет. Сол елдің «стереотипі» туралы ғана әңгімелемей,
аудиториның жас және тілдік ерекшеліктеріне қарай қызықты тақырыптар енгізуге
болады. Осылайша оқытушы студенттердің қызығушылығын басқарып отыратын
қосымша күш алады. Оған материалдардың аутенттік динамикалық осы ӛмірге сәйкес
және оқып жатқан топтың тілдік деңгейін ескере, таңдалса тиімділігі жоғары болады.
Студенттер тек мұғалімді ғана тыңдап қана қоймай, ӛздері де оқу үрдісіне белсенді
қатысуы қажет (7).
Елтанымдық мазмұндағы мәтінді оқудың мақсаты кӛз жүгірте оқу, таныса оқу,
зерттей оқу біліктіліктерін қалыптастыра нақты бір сӛйлеу міндетін шешу үшін
қажетті ақпартты алуды үйрету. Тағы бір маңызды мәселе – мәтіннің әдістемелік
ақпараты мен мәтіннің сипаты студенттерге тек мұғалімнің қатысымен оқуға
мүмкіндік бермей, сонымен қатар ӛзіндік зерттеу жұмысы ретінде жеке немесе шағын
топтарды жұмыс істеуіне себепкер болу қажет. Н.В. Барышников - мәселелі
қатысымдық тапсырмасы бар мәтіндік материалды қолданудың
маңыздылығы
студенттердің оқылған мәтіннен керекті ақпаратты біліп алу біліктілігін дамытады.
Оларды қолдану оқудың жоғарғы нәтижесіне жеткізеді де студенттердің оқыған
мәтінді тереңінен түсінуге мүмкіндік береді. Мәселелі сипаттағы тапсырмаларды
орындау кезінде студенттер міндетті түрде анықтама әдебиетіне сүйенеді. Сонымен
бірге олар лексикалық қорды дамыта отырып шет тіліндегі мәтіндермен жұмыс істеуде
ӛзінің біліктілігіне сүйенуге дағдыланады. Шет тіліндегі әртүрлі тақырыптардағы
мәтіндік материалдарды қолдана отырып оқу үрдісін мәселелі қатысымдық
тапсырмаларды пайдалану, студенттердің әлеуметтік мәдениеттілігін қалыптастыруға
кӛмектеседі.
Шет тілін оқытуда әлеуметтік мәдени біліктілікті қалыптастырудың
міндеттері - оқып жатқан тілдің шынайы ӛмірімен мәдениетімен жан-жақты танысу
,тұлға арлық және ұлт аралық қарым-қатынасқа түсуге дайындығын қалыптастыру,шет
