Пму ұс н 18. 4/19 Пән бағдарламысың

Сапаға анализді жүргізу және шығындарды бағалаудың негізгі мақсаттары болып:

- сапаны жақсарту және қамтамасыз ету үшін инвестицияның қажет мөлшерін анықтау және бағалау;

- пайдалану және оны өндіру шығындарын минимизациялау жағдайында, өнім шығарудың қажетті сапасын қамтамасыз ету;

- кәсіпорынның шаруашылық қызметінің нәтижесі және сапа шығындарының өзара байланысын анықтау;

- үдерістер ұйымын жетілдіру бойынша қажет шараларды қабылдау, өндірістік қызметтін сины салаларын анықтау;

Сапа шығындарын анализдеу – сапалардың ең жақсы нұсқасын таңдауға әсер ету және сапа саласындағы кәсіпорын әрекеттері, шешімдердің ғылыми позициясы жағынан дәлелдеуге негізделген сапа шығындарын зерттеу қызметі. Сапа шығындарын бағалау, кәсіпорынның экономикалық қызметінің көрсеткіштеріне, сапа шығындарының әсері және өзара байланысын анықтаумен байланысты қызметін санау қажет.

Сапа шығындарына баға, сапа саласындағы жоғары басшылықпен шешім қабылдағанда экономикалық ақпаратты алу үшін жүргізіледі және анализдің тікелей жалғасы болып табылады. Қайсысы сапа саласында экономикалық шешімдерді қабылдау үшін қажет, ақпарат мінезінен немесе сапа саласындағы кәсіпорын мақсатырынан тәуелді, әртүрлі критерийлермен жүргізіледі.

Сапа шығындарын бағалауды кесте түрінде көрсетуге болады, 9 суретте көрсетілгендей.

Қазіргі кезде отандық кәсіпорындардың көбінде, өткен ғасырдың 60-70 жж. Батыс Еуропа және АҚШ өндірісі үшін мінезді жағдай орнады, ескертуге және бағалауға кеткен шығындар үлесі аз, сапаның жалпы кеткен жұмсаулары, ақау жіберуден болатын ысырап шығындары құрады. Олардың арақатынасы келесі түрде:

- ескетуге кеткен шығындар – 5%;

- сапаны бағалауға кеткен шығындар – 25%;

- ақау жіберуден болатын ысырап – 70%;

Келесі арақатынас тиімді болып саналады:

9 сурет – Сапа шығындарын бағалаудың басымды бағыттары

- сапаны бағалауға кеткен шығындар – 45%;

- ақау жіберуден болатын ысырап шығындары – 30%.

Үдерістің шығу ағыны дефектісі, дұрыстауға кеткен шығындарды азайтуға тырысу керек, әлдеқайда тиімді арақатынас, біліммімен жетекшілік және шығын құрылымы туралы ақпаратты оқу қажет.

Тұтынушыны қанағаттандыру деңгейін төмендету немесе үнемдеу саласына байланысты емес жүргізілінеді, кәсіпорын шығындарының жалпы құрылымы, сапаға кететін шығындар үлесін куәләндыру туралы ақпаратты зерттеу.

Сапаны жақсартуға бағытталған, оның күшімен және кәсіпорынның стратегиялық мақсаты арасындағы қажет байланысты қамтамасыз ететін, сол оқиға, шығын анализін қолдану пайдасына сендірерлік дәлел.

Кәсіпорын үшін өмірлік қажет көрсеткіштерінің сапа шығындарымен арақатынасын анықтау, сапа шығындарын бағалаудың ажыратылмайтын бөлігі болып табылады.

Өз түрінде, абсолюттік көріністе алынған сапа шығындары, қателесуге әкелуі мүмкін. Нәтижесінде, дұрыс қорытынды жасалмайды. Сапа шығындарын, қызметтің басқа бір мінездемесімен арақатынастығын белгілеу қажет, қайсысы өндірістің өзгеруіне сезімтал.

Сапа шығындарын бағалау және анализді аяқтау кезеңі, келесі көрсеткіштерді есептеу болып табылады: сапа шығындарының тиімділігі және экономикалық эффект.
Сапаны қамтамасыз ету үшін кәсіпорында кадрларды

дайындау үдерісі
Қазіргі нарықтық жағдайда, барлық өз бос қызметтерін керек қызметшілермен толтыралмай жатыр, қайсысы қажет жұмысқа толықтай дайын. Кәсіпорынның өндірістік - шаруашылық ерекшелігіне толықтай жарамды, сату бойынша мамандарды, саркетолог, менеджерлерді табу қиын. Кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық қызметі қарқынды дами бастас, өндірістік есептермен шешілетін басқарушылардың бірен-саран кәсіби дағдыларының сәйкіздік мәселелері артығырақ пайда болады. Кәсіпорынның жұмыс істеу кезіңде, бұл мәселелер бірқатар сұрақтар туғызады, оларды шешу үшін консультант мамандар шақырылуы мүмкін.

Компания менеджерлерінің квалификация деңгейін көтеру мақсатымен, қазіргі сапа жүйесін енгізу, өндірістік-шаруашылық қызметтерді келешекті және бар сұрақтарды шешуге дайындығы, «бизнес-тренингте» қолданылуы мүмкін.

«Бизнес-тренингтер» қудалаушы, көптеген мақсаттар бар:

- қызметкердің бар кәсіби дағдысы және лауазымға талап арасындағы алшықтықты жою.

- кәсіпорында қабылданған, жұмыс стилін өзгерту (мысалы, авторитарлық басқару стилін демократиялықпен ауыстыру);

- бәсекелестік күресте басымдық алу (мысалы, тұтынушылармен шарттарды, бәселекелестеріне қарағанда жақсырақ жүргізе алу үшін, қызметшілерді сату технологиясына үйрету);

- қызметшілерді ынталандыру (топтық жағдайына байланысты, тренинг қатты ынталандырушы әсер жасайды, жұмыскерлер сезінеді, компания олардың дамуы туралы ойлайды, және жаңа дағдыларды тәжірибеде қолдануға тырысады).

Соңғы оң жылдықта бизнес-тренингтер кәсіпорын және олардың қызметшілерінің іскерлік өмірінде өз позициясын нығайты, атап айтқанда – жоғары басшылық жағынан, оларға акценттелген назар аударушылық, оларды қардыландыру деңгейінің өсуі, тренинг мәнінің нығайу тенденциясы орнықты басым болуда.

Бизнес-тренингтердің басқа оқыту формаларынан негізгі артықшылығына жатады:

- өндірістік-шаруашылық қызметтің пайда болған сұрақтарын шешу үшін, менеджерлерді оқытудың белсенді формасының болуы;

- тиімділіктің ұзақ мерзімді, келешекті мінезге көзделуі;

- менеджерлердің кәсибілгін көтеру үшін жағдай жасау.

Бизнес-тренинг астыңда өндірістік-шаруашылық қызметтің сұрақтарын шешу және еңбек тиімділігін көтеру үшін жасалатын, сапаны психологиялық және іскерлік үшін, нақты спецификалық емес дамуға негізделген, интенсивтік оқыту түсініледі.

Бизнес-тренинг шеңберінде негізінен оқыту, уақыт бойынша қысқа. Сабақтар аз күндер арасында жүргізіледі (қатар немесе бір, екі жұмаға созылған). Әлдеқайда қысқа тренинг, 4 сағатты қамтиды, ал әлдеқайда ұзын – 1 айға дейін. Оқытудың әлдеқайда ұзақ мерзімді формалары, мысалы, кәсіпорынмен қызметкердің бизнес-мектепте оқуға төленгенін, бизнес-тренингке жатқызуға болмайды.

Бизнес-треингтің көптеген нұсқалары, олардың классификациясы үшін іс жүзінде әлдеқайда маңызыды және ыңғайлы негіз болып табылады.Әдебиеттер дерекнамасын және шынайы тәжірибені салыстыру, келесі классификацияны ұсынуға мүмкіндік береді:

- мазмұны бойынша;

- психологиялық негізі бойынша;

- кәсіпорындағы лауазымдық орны бойынша.

10 сурет – Бизнес-тренингтер классификациясы

Сонымен бірге, кәсіпорынның барлық деңгейі үшін пайдалы және айқын бағдар болмайтын, тренингтерді белгілеуге болады. Компания өзін және тренингтік қызмет мамандануын күшейтуде тенденция көрінуде. Батыста, көп компаниялар, олы жұмыс істейтін бағдар бойынша ерекшеленеді. Топ-менеджерлер үшін тренинг жүргізетін компаниялар, хатшыға тренинг жүргізбейді.
Ұсынылған әдебиеттер: 12 - 13.
Тақырып 7. Қазіргі сапа жүйесінің экономикалық тиімділігі

1 Сапа жүйесін енгізу арқылы экономикалық тиімділікті және әсерді бағалау методологиясы

2 Сапа жүйесін жақсарту жұмсатылған ұйымдастырушылық-басқарушылық экономиканың тиімділігін бағалау.
Сапа жүйесін енгізу арқылы экономикалық тиімділікті және әсерді бағалау методологиясы
Сапаның қазіргі жүйесін енгізуден түскен экономикалық нәтиже, келесі бағыттар бойынша қолданылады:

- ақауды жойыту арқылы, өндірістік шығындарды азайту (өзіндік құн);

- өнімнің (тауардың) бәсекелестігін көтеруге байланысты сату көлемін ұлғайту;

- кәсіпорын табысын ұлғайту.

Сапа жүйесін енгізуден түскен нәтижелер, формула бойынша есептелуі мүмкін:

(1)
қайда –сапа жүйесін енгізу бойынша шаралар тиімділігі;

–сапа бойынша іс-шаралар арқылы пайданың ұлғаюы, өзгеріс;

 – сапа бойынша шығындар.

где –сапа бойынша пайда өсуінен түскен экономикалық серпу;

–сапа бойынша іс-шаралар арқылы пайданың өсуі, өзгеріс;

 – сапа бойынша шығындар.

где –сапа бойынша шығындардан түскен экономикалық серпу;

–өндірістік шығындарды азайту, өзгеріс;

 – сапа бойынша шығындар.

4 формулаға сәйкес, ұйымдастырушылық-басқарушылық қызмет нәтижелері астыңда, оның экономикасына біршама бағаланушы көрсеткіштердің абсолюттік өзгеруі түсініледі.


(3)


онда

–    басқарушылық көрсеткіштін өзгеруі;

–  басқарушылық көрсеткіштін эталоны.
Басқарушылық көрсеткіштер және олардың эталондары бальдық-рейтингтік жүйе бойынша эксперттермен бағаланады.

Эталон түсінігінің астыңда, өндірістік мүмкіндіктерді және бар ресурстарды оптимальды қолдану кезіңде теоретикалық жету мүмкін көрсеткіштер түсініледі.

Кәсіпорында басқарушылық көрсеткіштер, келесі бағыттар бойынша қалыптасуы мүмкін:

а) басқару функциялары:

– жоспарлау;

– ұйымдастыру;

– координация;

– активизация;

– бақылау.

б) Кадрлық жұмыс:

  – кадрларды таңдау және орналастыру;

  – кадрлардың квалификациясын көтеру.

в) Басқару үдерістері:

– бірінші басқарушының жұмысы;

– ұжымдық-әкімшілік;

– әлеуметтік-экономикалық;

• 
  Пән тақырыптары бойынша дәрістік материалды игеру
  
• 
  Оқу бағдарламасына еңбеген қосымша материалды үйрету
  
• 
  Практикалық сабақтарға дайындалу (тематикалық баядамаларға материалды іріктеу).
  

- халықаралық корпорацияда біріктірілген сапа жүйесін басқару

Жұмыстарды берілген мерзімде тапсыру керек. Барлық тапсырмаларды тапсырудың соңғы мерзімі- эмтихан сессиясына 3 күн қалғанға дейін.

Барлық тапсырмаларды тапсырмаған білім алушылар эмтиханға жіберілмейді.

Барлық оқу сабақтар бойынша тақырыпты қайталау және өткен материалдарды жөндеу міндетті. Оқу материалдарын ұғыну деңгейі тест немесе жазбаша жұмыстармен тексеріледі. Білім алушыларды тестілеу ескертусіз жүргізілуі мүмкін.

Бірінші – оқу пәні бойынша қойылған сабақ мерзімінде мұғалімнен алынған ақпаратты білім алушының белсенді ұғып іске асырылуы көзделеді.

Екінші қызмет білім алушы өзі мұғалім кеңесімен оқу-әдістемелік оқу құралын, әдебиет көздерін оқуын, үй тапсырмаларын, бақылау және курстық жұмыстарды орындауды көздейді. Осы деңгейде білім алушыдан жұмыс әдістерін білуін, өзінің қиыншылықтарын жоюын, өздік ұйымдастыруды және өздік тәртіпті талап етеді.

Білім алушының үшінші қызметі өзінің қиындыққа ұшырау жағдайын жүйелеуде және талдауда тұрады, оқу материалдарын түсіну және ұғыну да кездесетін қиыншылықтар себебін табу, басқа да оқу әрекеттерін орындау. Білім алушылар шешімі жоқ қиыншылықтарды мұғалім үшін сұрақтар жүйесіне ауыстырады, осы сұрақтарға өзінің жеке шауаптарын құрады.

Білім алушының төртінші қызметі мұғалімге кеңес, дайындық, түсіндірулер үшін үндеулерден тұрады.

Әдебиеттер тізімі
Негізгі:

1 Алимбаев А. А. Экономический потенциал региона: оценка, пространстранственная организация, перспективы размещения деятельности в экономике нового качества : монография / А. А. Алимбаев, Т. П. Притворова ; Научно-исследовательский институт регионального развития. - Караганда : Санат-Полиграфия, 2009. - 393 с.;

2 Карпенко Е. М. Менеджмент качества : учеб. пособие / Карпенко, Е. М., Комков, С. Ю. - Минск : ИВЦ Минфина, 2007. - 207 с.;

3 Маслов Д. В. От качества к совершенству : полезная модель EFQM / Маслов, Д. В. - М. : Стандарты и качество, 2008. - 150 с.;

4 Оу И. Японский менеджмент: прошлое, настоящее и будущее / Оу, И. - М. : ЭКСМО, 2007. - 159 с.;

5 Рамперсад Х. TPS-LEAN SIX SIGMA. Новый подход к созданию высокоэффективной компании : пер. с англ. / Рамперсад, Х., Эль-Хомси, А. - М. : Страндарты и качество, 2009. - 415 с.;

6 Теппинг Д. Бережливый офис. Управление потоками создания ценности : пер. с англ. / Теппинг, Д., Шукер, Т. - М. : Стандарты и качество, 2009. - 410 с.;

7 Харрингтон Д. Совершенство управления изменениями: искусство совершенствования управления изменениями : пер. с англ. / Харрингтон, Д. - М. : Стандарты и качество, 2008. - 188 с.;

8 Харрингтон Д. Совершенство управления проектами: искусство совершенствования управления проектами : пер. с англ. / Харрингтон, Д., Макнеллис, Т. - М. : Стандарты и качество, 2007. - 229 с.;

9 Шокина Л. И. Оценка качества менеджмента компаний : учеб. пособие для вузов по спец. "Финансы и кредит" / Шокина, Л. И. - М. : КНОРУС, 2009. - 344 с.

10 Шокаманов Ю., Баймолдаева К. Нарық экономикасының стастикасы.- Алматы, 1997.

11 Аскаров Е.С., Стандарттау, метрология және сертификаттау. Оқу құралы. - Алматы: Домино, 2005.

12 Имаи М. Гемба Кайдзен: Путь к снижению затрат и повышению качества : пер. с англ. / Имаи, М. - М. : Альпина Бизнес Букс:Приоритет, 2005. - 345 с.;

13 Кампанелла Д. Экономика качества:Основные принципы и их применение / Кампанелла, Д. - М. : Стандарты и качество, 2005. - 230 с.;

14 Кобаяси И. 20 ключей к совершенствованию бизнеса : практическая программа революционных преобразований на предприятиях / Кобаяси, И. ; пер. Стреляжникова, А. Н. - М. : Стандарты и качество, 2006. - 248 с.;

15 Конти Т. Качество в XXI веке.Роль качества в обеспечении конкурентоспособности и устойчивого развития / Конти, Т. ; ред.: Кондо, Е., Ватсон, Г. - М. : Стандарты и качество, 2005. - 279 с.

«Сапа менеджменті» пәні бойынша бірінші

межелік бақылау сұрақтары
1 Сапа экономикалық категория ретінде. Сапаны түсінудің қазіргі негізгі тәсілдері. Өмір сапасы. Сапаға әсер етуші факторлар;

2 Сапа философиясының қалыптасуы. Сапаны қаматамасыз ету әдістерінің эволюциясы;

3 Қазақстан Республикасында сапа философиясының қалыптасуы;

4 Кәсіпорындағы сапа жүйесінің құрылымы ретінде үдерістік тәсіл;

5 Өндірістік кәсіпорындағы үдерістердің түрлері;

6 Үдерістерді оптимизациялау және үздіксіз жақсарту;

7 Сапа менеджмент жүйесінің түсінігі және мазмұны. ISO 9001:2008 халықаралық стандарттар талабы;

8 Сапа менеджмент жүйесін құру алгоритмі;

9 Сапа менеджмент жүйесін сертификатциялау;
«Сапа менеджменті» пәні бойынша екінші

межелік бақылау сұрақтары
1 Біріктірілген сапа жүйесінің мәні және мазмұны;

2 Бірлескен сапа жүйесінің құрылымы;

Кафедра кеңес отырысында бекітілген «___» _______20 _ ж. Хаттама №

Кафедра меңгерушісі__________Г.М.Бейсембаева «___»_________20___ж.

«Сапа менеджменті» пәні бойынша

емтихан сұрақтары
1 Сапа экономикалық категория ретінде. Сапаны түсінудің қазіргі негізгі тәсілдері. Өмір сапасы. Сапаға әсер етуші факторлар;

2 Сапа философиясының қалыптасуы. Сапаны қаматамасыз ету әдістерінің эволюциясы;

3 Қазақстан Республикасында сапа философиясының қалыптасуы;

4 Кәсіпорындағы сапа жүйесінің құрылымы ретінде үдерістік тәсіл;

5 Өндірістік кәсіпорындағы үдерістердің түрлері;

6 Үдерістерді оптимизациялау және үздіксіз жақсарту;

7 Сапа менеджмент жүйесінің түсінігі және мазмұны. ISO 9001:2008 халықаралық стандарттар талабы;

8 Сапа менеджмент жүйесін құру алгоритмі;

9 Сапа менеджмент жүйесін сертификатциялау;

10 Біріктірілген сапа жүйесінің мәні және мазмұны;

11 Бірлескен сапа жүйесінің құрылымы;

Кафедра кеңес отырысында бекітілген «___» _______20 _ ж. Хаттама №